अंग्रेजीमा एउटा प्रशिद्ध भनाई छ, ‘अर्ली टु बेड एन्ड अर्ली टु राइज, मेक अ मेन हेल्दी, वेल्दी एन्ड वाइज ।’ यसको अर्थ हो जो व्यक्ति बिहान चाडै उठ्छन्, राती चाडै सुत्छन् उनीहरु स्वस्थ हुन्छन् । बुद्धिजीवि हुन्छन् । र, उनीहरु धनी पनि हुन्छन् । के सुत्ने र उठ्ने यस्तो तालिकाले वास्वतमै स्वस्थ्य, बुद्धि र धन […]

अबको केही महिनापछि वा बर्षपछि, –हामी अहिले जसरी सरसफाईमा ध्यान दिन्छौं होला ? जस्तो कि, अहिले साबुन पानीले हात धोइरहेका छौं । –हामी अहिले जसरी शारीरिक दूरी कायम राखेर काम गर्छौं होला ? जस्तो कि, अहिले भिडभाडमा एकअर्काबीच केही दूरी कायम राखिन्छ । –हामी अहिले जसरी पोषिलो खानपान र योग–व्यायामलाई आफ्नो हिस्सा बनाउँछौं होला ? […]

द लान्सेट ग्लोबल हेल्थमा प्रकाशित एक नयाँ अध्ययनअनुसार विश्वभरमा हरेक वर्ष कम्तीमा ३ दशमलव ९ मिलियन अर्थात् ३९ लाख व्यक्तिको मृत्यु समयभन्दा अगाडि नै हुने गरेको छ । रोग वा शारीरिक समस्याका कारण उनीहरू पूरा आयु बाँच्न पाउँदैनन् । आखिर किन यतिका मानिसको मृत्यु समयअघि नै हुन्छ ? बेलायतका एडिनबर्ग विश्वविद्यालयका शोधकर्ता डा. पाल केलीले […]

धनीहरु अझै धनी हुँदै जाने तर गरीबहरु झनै गरीब बन्दै जानु देशका लागि अवस्य पनि राम्रो होइन । धनीहरुले श्रोत नखुलेको सम्पत्ति थुपार्न थालेपछि जिम्बाबे सरकारले चाहिँ नयाँ उपाय अपनाएको छ । अब जिम्बाबे सरकारले देशका धनाढ्यहरुको जीवनशैलीको परीक्षण अर्थात् अडिट गर्ने भएको छ । जसअनुसार आफ्नो सम्पत्ति कहाँबाट आएको हो ? भन्ने श्रोत तथा […]

‘लकडाउनको बेला गाडी नचढ्दा पनि सांसदहरूले गाडी भाडाबापतको भत्ता लिए ।’ ‘खाडीका मजदुरको पसिनामा मन्त्रीलाई विदेश भ्रमण र दूतावासलाई गाडी ।’ ‘खरिपाटी क्वारेन्टिनमा राखिएकाहरूले औषधि खाएकै थिएनन् । तर औषधि खर्च भन्दै सेनाले सरकारबाट ७३ लाख बढी भुक्तानी लिएको छ ।’ ‘लकडाउनपछि राजस्व नउठेर खर्च धान्न मुस्किल भयो भनिरहेका बेला प्रधानमन्त्रीले आफ्नो गृहनगरमा भ्युटावर बनाउनका […]

‘लक डाउन सुरु भएपछि छरेको मकै, कम्मर नाघिसक्यो ।….अबको वर्षामा मकैका पातमा बज्ने पानीका थोपा सुन्न मज्जा आउने भो ।’ कान्लाभरी मकैं लहलह भएपछि कसको मन उमंगित हुन्छ ? आकासबाट बर्षेको पानीको बुँद मकैको पातमा तप्किदाँ पैदा हुने ध्वनीलाई कसले अनुभूत गर्न सक्छन् ? जवाफ हो, खाँट्टी किसानले । किसानहरु अन्नपात फलाउने ध्याउन्नमा मात्र हुँदैनन्, […]

दम्पतीबीच किन ठाकठुक पर्छ ? के निहुँमा उनीहरुबीच मनमुटाव हुन्छ ? कुन कारणले दाम्पत्य सम्बन्धलाई धरापमा पार्छ ? खासमा यसका लागि श्रीमान–श्रीमतीले गर्ने एकअर्काप्रतिको अपेक्षा वा बुझाई जिम्मेवार छ । भनिन्छ नि, विवाह भनेको सम्झौता हो । दाम्पत्य जीवनमा आपसमा धेरै कुरा सम्झौता गर्नुपर्ने हुन्छ । सबै कुरा आफुले भनेजस्तै, सोचेजस्तै ठीकठाक नहुन सक्छ । […]

नेपालीमा एउटा भनाई छ, ‘संसार आफु अन्सार ।’ हामी आफु जस्तो हुन्छौं, हामी बाँच्ने संसार पनि त्यस्तै हुन्छ । हामी रुखो छौं, खराब छौं भने हाम्रो लागि संसार साँघुरो र असहज हुन्छ । हाम्रा सत्रु धेरै हुन्छन् । आपत विपतमा हामीलाई सहयोग गर्नेहरु भेटिदैनन् । जब हामी सबैप्रति सद्भाव राख्छौं, सबैलाई सम्मान गर्छौं, सबैलाई प्रेम […]

हिजो र आजको जीवनशैलीबीच कति परिवर्तन पाउनुभएको छ ? हिजो तपाईंको दैनिकी कसरी चल्दै थियो ? आज तपाईं कस्तो अवस्थामा हुनुहुन्छ ? खासगरी कोरोना संक्रमण बढेसँगै विश्वकै मानव समुदायको जीवनशैलीमा केही फेरबदल आएको छ । कार्यथलो धाउने, यात्रा गर्ने, जमघट गर्ने, भोजभत्तेर गर्ने, चाडपर्व मनाउने जस्ता गतिविधि शून्य छ । नयाँ-नयाँ लुगा फेर्नुपर्ने, मेकअप गर्नुपर्ने […]

‘ए है, लै..लै.’ आमाले जब शिशुलाई काखमा लिन्छन्, तब उनको मुखबाट लयबद्ध ध्वनी गुञ्जन्छ । त्यही लयबद्ध ध्वनीमा मुग्ध भएर शिशु आनन्दित हुन्छन् । र, गहिरो निद्रामा पुग्छन् । लोरी गाउँदा आवाजमा एक किसिमको सन्तुलन हुन्छ । त्यो लयबद्ध र मधुर हुन्छ । यस किसिमको संगीतले शिशुको मस्तिष्कमा राम्रो प्रभाव पार्ने बताइन्छ । आमाको हृदयबाट […]

गर्भपतन गरेको ४–५ दिनसम्म रक्तस्राव भइरहनु, ४८ घण्टाभन्दा बढी समयसम्म १०० डिग्रीभन्दा बढी ज्वरो आउनु, अत्याधिक रक्तस्राव हुनु, रगतको ढिक्का ढिक्का बनेर रक्तस्राव हुनु, तल्लो पेटमा अत्याधिक पीडा हुनु,  कमजोरी महसुस हुनु गर्भपतनपछिको जोखिम हुन् । त्यसैगरी भोक नलाग्नु, योनीबाट दुर्गन्धित डिस्चार्ज हुनु, पिसाब र मल त्यागको बानीमा परिवर्तन आउनु, पिसाब वा दिसामा रगत आउनुलाई […]

गर्मीको राप बढ्दै जाँदा घरभित्र बस्न पनि उकुसमुकुस हुन्छ । घर नै बाफिएको जस्तै लाग्छ । यस्तो अवस्थामा घरलाई कसरी खुला राख्ने ? कसरी शीतलता प्रदान गर्ने ? यी सामान्य काइदा हुन् । तर, निकै उपयोगी हुन सक्छ । काइदा एक जस्तो घर वा कोठामा धेरै सरसामान नराख्ने । खासै प्रयोगमा नआउने सामग्रीहरू स्टोर अर्थात् […]

चाणक्यले धर्मदेखि नीति, राजनीतिदेखि समाजसम्मका लागि उपयोगी कुराहरु बताएका छन् । कुशल नेतृत्वको ज्ञान त उनले बताएका छन् नै, यसका साथसाथै प्रतिकुल परिस्थितीमा मान्छेसँग कसरी व्यवहार गर्नुपर्छ भनेर पनि सुझाएका छन् । अहिले लकडाउनको कारण अधिकांश घरभित्र छन् । एक हिसाबले यो प्रतिकुल अवस्था हो । तर, यही अवस्थामा केही राम्रो काम गर्न सकिन्छ । […]

एपेन्डिसाइटिस त्यसबेलासम्म जटिल हुँदैन, जब यसको लक्षण थाहा हुन्छ र तुरुन्तै उपचार गरिन्छ । यद्यिप उपचार गरिएन भने यसले निकै जटिलता पनि ल्याउन सक्छ । चिकित्सकहरुका अनुसार यसको लक्षण देखिनसाथ उपचार गराइहाल्नुपर्छ । जबकी एपेन्डिसाइटिस भएको सजिलै थाहा हुन्न । यसको लक्षण अन्य समस्यासँग मेल खान्छ । त्यस्तो अवस्थामा एपेन्डिसाइटिस भएको भेउ नै पाइदैन । […]

हामी आफैँले आफ्नो स्वास्थ्य स्थितिबारे थाहा पाउन सक्छौँ। यसका लागि एउटै शर्त हो, केही प्रश्न आफैँसँग गर्ने । उक्त प्रश्नको इमान्दारीपूर्वक जवाफ दिने । यो प्रश्नोत्तरबाट हामीले थाहा पाउन सक्छौँ कि मेरो स्वास्थ्य स्थिति ठिक छ वा यसलाई अरू सुधार गर्नुपर्ने खाँचो छ ? यसका लागि एउटा कपी र पेन्सिल लिनुपर्छ । प्रश्नहरू टिपोट गरौँ […]

अहिले धेरैजसोको समय कटाउने मेलो भएको छ, मोबाइल । घरायसी कामकाज नहुँदा वा काम गर्ने जाँगर नहुँदा हामी मोबाइलमा लिप्त हुने गर्छौँ । कतिको निम्ति मोबाइल अत्यावश्यक सामग्री भएको छ भने कतिको निम्ति विलासिता । कतिको निम्ति समय कटाउने बहाना भएको छ भने कतिको निम्ति दूर्व्यसन । कतिपयमा त मोबाइलको लत नै देखिन्छ । उनीहरू […]

तपाईं यतिबेला कसरी बसिरहनुभएको छ ? अर्थात तपाईंको बसाईको आसन कस्तो छ ? केही झुक्नुभएको होला वा कतै कोल्टो पर्नुभएको होला । तपाईं केही काम गरिरहनुभएको होला । तपाईंको काम गर्ने तरिका कस्तो छ ? कति समयसम्म एकोहोरो एउटै काममा लाग्नुहुन्छ ? तपाईंले लगाउनुभएको लुगा कस्तो छ ख्याल गर्नुहोस् त । अलि राम्ररी ध्यान दिनुभयो […]

हामीलाई किन शारीरिक पीडा हुन्छ ? किन अल्छी लाग्छ ? किन शरीर सिथिल हुन्छ ? यसको धेरैजसो कारण हाम्रो जीवनशैली नै हो । सामान्यतः हामी उठबस गर्ने, खाने, खेल्ने, उफ्रिने, हिँड्ने, सुत्ने क्रममै यस्ता गल्ती गरिरहेका हुन्छौ, जसले हामीलाई अस्वस्थ्य बनाउँछ । हामीलाई सामान्य लाग्छ, हाम्रो बसाई पोजिसनकै कारण पनि हामी रोगी भइरहेका हुन्छौ । […]

गर्मीमा खानेकुरा चाडै गल्ने, सड्ने, कुहिने हुन्छ । यतिबेला झिंगा र साङ्ला पनि फैलन्छ । जब सडेको, गलेको वा झिंगा र साङ्लोले जुठो लगाएको खानेकुरा खाइन्छ, जीवाणु हाम्रो पेटमा पुग्छ । त्यस्ता खानेकुरा विषाक्त हुनसक्छ । खानाको कारण झाडा–पखला, वान्ता हुनसक्छ । कहिलेकाहीँ मीठो मसिनो बनाउने क्रममा धेरैथरी खानेकुरा सेवन गर्दा पनि यस्तै समस्या हुनसक्छ […]

हामीमध्ये धेरैजसो घरभित्र छौँ। फुर्सदमा छौँ । के गरेर दिन कटाउने ? घरमै कामधन्दा नभएकाहरुका लागि पट्यारलाग्दो अवस्था होला। जाँगर भए घरको बसाइँ दिक्क लाग्दो हुनेछैन । अनुत्पादक हुने छैन । जाँगर र सीप हुनुपर्छ । नयाँ-नयाँ रचनात्मक काम गरेर बस्न सकिन्छ। अहिले हाम्रो लुगाफाटो धोइरहनुपर्ने अवस्था छैन । घर बाहिर निस्कनु नपर्ने भएकाले नयाँ […]

कलेजोमा लाग्ने धेरै रोगमध्ये एक हो, लिभर सिरोसिस । लिभर सिरोसिस सुस्त गतिमा बढ्ने रोग हो । यो रोगमा कलेजोको आकार खुम्चिन थाल्छ र त्यसमा कठोरता आउँछ । यस रोगमा कलोजोका धेरै कोशिकाहरु नष्ट हुन्छन् र फाइबर तन्तुले त्यसको स्थान लिन्छन् । साथै कलेजोको बनावट पनि असामान्य हुन्छ । यस बिमारीको अन्तिम उपचार कलेजो प्रत्यारोपण […]