अहिले मानिसहरु कुनै न कुनै रुपले मानसिक समस्यामा छन् । उनीहरुसँग पूर्ख्यौली ज्यायजेथा भएर पनि, मनग्ये आम्दानी भएर पनि, मानप्रतिष्ठा भएर पनि सुख छैन । आनन्द छैन । हर्ष छैन । मानसिक रुपमा मात्र होइन, शारीरिक रुपमा पनि हामी अनेक रोगले घेरिएका छौं । कसैलाई मधुमेह छ, कसैलाई थाइराइड छ । कसैलाई बाथले सताएको छ, […]

अरुलाई बदल्न जति असहज वा असंभव हुन्छ, आफुलाई बदल्न उत्तिनै सहज हुन्छ । अरुलाई राम्रो बनाएर संसार राम्रो देखिने होइन । आफु राम्रो भएपछि संसार राम्रो देखिने हो । अर्थात बस्तुलाई आफ्नो रुची अनुरुपको रंगमा बदल्ने होइन, बरु आफ्नो हेराई बदल्ने हो । हामी अक्सर गुनासो गर्छौं, ‘फलानोले यसो ग¥यो, उसो ग¥यो ।’ अर्काको व्यवहार […]

काठमाडौं । मान्छे अन्तरिक्षमा होस् या पृथ्वीमा, जहाँ गए पनि उसको जीवनशैलीमा धेरै बदलाव आउँदैन । अनुसन्धानको लागि पृथ्वीभन्दा ४०० किलोमिटर टाढा रहेको इन्टरनेसनल स्पेस स्टेसनमा जाने मान्छेहरूले पनि पृथ्वीमा जस्तै आफ्नो नियमित कर्म गर्नैपर्छ । समयमा खाने, समयमा शौच गर्ने, आफ्नो सरसफाइलाई ध्यान दिने जस्ता सबै कर्महरू अन्तरिक्षमा पनि नियमित तालिकाको रुपमा तयार पारिएका […]

जीवनमा सबैभन्दा ठूलो सफलताको आधार भनेको उत्प्रेरणा हो । कुनै पनि कामको लागि हामीमा हीनताबोध भयो भने त्यसमा हाम्रो असफलता निश्चित छ । त्यसैमाथि अरुले हतोत्साहित गराएको भरमा हामी पनि झनै उदास बन्न थाल्यौं भने जीवनमा असफलताको सुरुवात त्यही बिन्दुबाट हुन्छ । जब कुनै काम बोझिलो हुन्छ हामीले आफैँलाई दुईवटा प्रश्न गर्नुपर्छ, पहिलो लक्ष्य प्राप्त […]

काठमाडौं । झण्डै ४०० वर्ष अघि विलियम सेक्सपियरले निद्रालाई वरदान र अनिद्रालाई कष्टको रूपमा वर्णन गरेका थिए । निद्रा शारीरिक स्वास्थ्यको लागि समेत अत्यावश्यक छ । तर यसले संज्ञानात्मक सिपहरू जस्तै ध्यान, सिक्ने कार्य, सम्झिने शक्ति, र भावनात्मक नियमनलाई बढाउन सहयोग गर्ने गर्छ । निद्रा र स्वास्थ्यबीच एकअर्कामा अन्योन्याश्रित सम्बन्ध छ । निद्रा कम भयो […]

काठमाडौं । लामा हातखुट्टा, चौडा काँध र देख्दै नमिलेको जस्तो लाग्ने शरीरका कारण केही वर्षअघिसम्म ब्राजिलकी इसाबेल्ला रुसो आफ्नै शरीरलाई हेरेर धिक्कार्ने गर्थिन् । आफ्नो शरीरलाई कुनै पनि हालतमा परिवर्तन गर्न चाहन्थिन् उनी । शरीरको बारेमा कसैले सामान्य टिप्पणी ग¥योे भने पनि उनीभित्र रिसको बाढी आउँथ्यो । उनी आफ्नो उत्तम र सुगठित शरीरको सपनामा नै […]

अंग्रेजीमा एउटा प्रशिद्ध भनाई छ, ‘अर्ली टु बेड एन्ड अर्ली टु राइज, मेक अ मेन हेल्दी, वेल्दी एन्ड वाइज ।’ यसको अर्थ हो जो व्यक्ति बिहान चाडै उठ्छन्, राती चाडै सुत्छन् उनीहरु स्वस्थ हुन्छन् । बुद्धिजीवि हुन्छन् । र, उनीहरु धनी पनि हुन्छन् । के सुत्ने र उठ्ने यस्तो तालिकाले वास्वतमै स्वस्थ्य, बुद्धि र धन […]

अबको केही महिनापछि वा बर्षपछि, –हामी अहिले जसरी सरसफाईमा ध्यान दिन्छौं होला ? जस्तो कि, अहिले साबुन पानीले हात धोइरहेका छौं । –हामी अहिले जसरी शारीरिक दूरी कायम राखेर काम गर्छौं होला ? जस्तो कि, अहिले भिडभाडमा एकअर्काबीच केही दूरी कायम राखिन्छ । –हामी अहिले जसरी पोषिलो खानपान र योग–व्यायामलाई आफ्नो हिस्सा बनाउँछौं होला ? […]

द लान्सेट ग्लोबल हेल्थमा प्रकाशित एक नयाँ अध्ययनअनुसार विश्वभरमा हरेक वर्ष कम्तीमा ३ दशमलव ९ मिलियन अर्थात् ३९ लाख व्यक्तिको मृत्यु समयभन्दा अगाडि नै हुने गरेको छ । रोग वा शारीरिक समस्याका कारण उनीहरू पूरा आयु बाँच्न पाउँदैनन् । आखिर किन यतिका मानिसको मृत्यु समयअघि नै हुन्छ ? बेलायतका एडिनबर्ग विश्वविद्यालयका शोधकर्ता डा. पाल केलीले […]

धनीहरु अझै धनी हुँदै जाने तर गरीबहरु झनै गरीब बन्दै जानु देशका लागि अवस्य पनि राम्रो होइन । धनीहरुले श्रोत नखुलेको सम्पत्ति थुपार्न थालेपछि जिम्बाबे सरकारले चाहिँ नयाँ उपाय अपनाएको छ । अब जिम्बाबे सरकारले देशका धनाढ्यहरुको जीवनशैलीको परीक्षण अर्थात् अडिट गर्ने भएको छ । जसअनुसार आफ्नो सम्पत्ति कहाँबाट आएको हो ? भन्ने श्रोत तथा […]

‘लकडाउनको बेला गाडी नचढ्दा पनि सांसदहरूले गाडी भाडाबापतको भत्ता लिए ।’ ‘खाडीका मजदुरको पसिनामा मन्त्रीलाई विदेश भ्रमण र दूतावासलाई गाडी ।’ ‘खरिपाटी क्वारेन्टिनमा राखिएकाहरूले औषधि खाएकै थिएनन् । तर औषधि खर्च भन्दै सेनाले सरकारबाट ७३ लाख बढी भुक्तानी लिएको छ ।’ ‘लकडाउनपछि राजस्व नउठेर खर्च धान्न मुस्किल भयो भनिरहेका बेला प्रधानमन्त्रीले आफ्नो गृहनगरमा भ्युटावर बनाउनका […]

‘लक डाउन सुरु भएपछि छरेको मकै, कम्मर नाघिसक्यो ।….अबको वर्षामा मकैका पातमा बज्ने पानीका थोपा सुन्न मज्जा आउने भो ।’ कान्लाभरी मकैं लहलह भएपछि कसको मन उमंगित हुन्छ ? आकासबाट बर्षेको पानीको बुँद मकैको पातमा तप्किदाँ पैदा हुने ध्वनीलाई कसले अनुभूत गर्न सक्छन् ? जवाफ हो, खाँट्टी किसानले । किसानहरु अन्नपात फलाउने ध्याउन्नमा मात्र हुँदैनन्, […]

दम्पतीबीच किन ठाकठुक पर्छ ? के निहुँमा उनीहरुबीच मनमुटाव हुन्छ ? कुन कारणले दाम्पत्य सम्बन्धलाई धरापमा पार्छ ? खासमा यसका लागि श्रीमान–श्रीमतीले गर्ने एकअर्काप्रतिको अपेक्षा वा बुझाई जिम्मेवार छ । भनिन्छ नि, विवाह भनेको सम्झौता हो । दाम्पत्य जीवनमा आपसमा धेरै कुरा सम्झौता गर्नुपर्ने हुन्छ । सबै कुरा आफुले भनेजस्तै, सोचेजस्तै ठीकठाक नहुन सक्छ । […]

नेपालीमा एउटा भनाई छ, ‘संसार आफु अन्सार ।’ हामी आफु जस्तो हुन्छौं, हामी बाँच्ने संसार पनि त्यस्तै हुन्छ । हामी रुखो छौं, खराब छौं भने हाम्रो लागि संसार साँघुरो र असहज हुन्छ । हाम्रा सत्रु धेरै हुन्छन् । आपत विपतमा हामीलाई सहयोग गर्नेहरु भेटिदैनन् । जब हामी सबैप्रति सद्भाव राख्छौं, सबैलाई सम्मान गर्छौं, सबैलाई प्रेम […]

हिजो र आजको जीवनशैलीबीच कति परिवर्तन पाउनुभएको छ ? हिजो तपाईंको दैनिकी कसरी चल्दै थियो ? आज तपाईं कस्तो अवस्थामा हुनुहुन्छ ? खासगरी कोरोना संक्रमण बढेसँगै विश्वकै मानव समुदायको जीवनशैलीमा केही फेरबदल आएको छ । कार्यथलो धाउने, यात्रा गर्ने, जमघट गर्ने, भोजभत्तेर गर्ने, चाडपर्व मनाउने जस्ता गतिविधि शून्य छ । नयाँ-नयाँ लुगा फेर्नुपर्ने, मेकअप गर्नुपर्ने […]

‘ए है, लै..लै.’ आमाले जब शिशुलाई काखमा लिन्छन्, तब उनको मुखबाट लयबद्ध ध्वनी गुञ्जन्छ । त्यही लयबद्ध ध्वनीमा मुग्ध भएर शिशु आनन्दित हुन्छन् । र, गहिरो निद्रामा पुग्छन् । लोरी गाउँदा आवाजमा एक किसिमको सन्तुलन हुन्छ । त्यो लयबद्ध र मधुर हुन्छ । यस किसिमको संगीतले शिशुको मस्तिष्कमा राम्रो प्रभाव पार्ने बताइन्छ । आमाको हृदयबाट […]

गर्भपतन गरेको ४–५ दिनसम्म रक्तस्राव भइरहनु, ४८ घण्टाभन्दा बढी समयसम्म १०० डिग्रीभन्दा बढी ज्वरो आउनु, अत्याधिक रक्तस्राव हुनु, रगतको ढिक्का ढिक्का बनेर रक्तस्राव हुनु, तल्लो पेटमा अत्याधिक पीडा हुनु,  कमजोरी महसुस हुनु गर्भपतनपछिको जोखिम हुन् । त्यसैगरी भोक नलाग्नु, योनीबाट दुर्गन्धित डिस्चार्ज हुनु, पिसाब र मल त्यागको बानीमा परिवर्तन आउनु, पिसाब वा दिसामा रगत आउनुलाई […]

गर्मीको राप बढ्दै जाँदा घरभित्र बस्न पनि उकुसमुकुस हुन्छ । घर नै बाफिएको जस्तै लाग्छ । यस्तो अवस्थामा घरलाई कसरी खुला राख्ने ? कसरी शीतलता प्रदान गर्ने ? यी सामान्य काइदा हुन् । तर, निकै उपयोगी हुन सक्छ । काइदा एक जस्तो घर वा कोठामा धेरै सरसामान नराख्ने । खासै प्रयोगमा नआउने सामग्रीहरू स्टोर अर्थात् […]

चाणक्यले धर्मदेखि नीति, राजनीतिदेखि समाजसम्मका लागि उपयोगी कुराहरु बताएका छन् । कुशल नेतृत्वको ज्ञान त उनले बताएका छन् नै, यसका साथसाथै प्रतिकुल परिस्थितीमा मान्छेसँग कसरी व्यवहार गर्नुपर्छ भनेर पनि सुझाएका छन् । अहिले लकडाउनको कारण अधिकांश घरभित्र छन् । एक हिसाबले यो प्रतिकुल अवस्था हो । तर, यही अवस्थामा केही राम्रो काम गर्न सकिन्छ । […]

एपेन्डिसाइटिस त्यसबेलासम्म जटिल हुँदैन, जब यसको लक्षण थाहा हुन्छ र तुरुन्तै उपचार गरिन्छ । यद्यिप उपचार गरिएन भने यसले निकै जटिलता पनि ल्याउन सक्छ । चिकित्सकहरुका अनुसार यसको लक्षण देखिनसाथ उपचार गराइहाल्नुपर्छ । जबकी एपेन्डिसाइटिस भएको सजिलै थाहा हुन्न । यसको लक्षण अन्य समस्यासँग मेल खान्छ । त्यस्तो अवस्थामा एपेन्डिसाइटिस भएको भेउ नै पाइदैन । […]

हामी आफैँले आफ्नो स्वास्थ्य स्थितिबारे थाहा पाउन सक्छौँ। यसका लागि एउटै शर्त हो, केही प्रश्न आफैँसँग गर्ने । उक्त प्रश्नको इमान्दारीपूर्वक जवाफ दिने । यो प्रश्नोत्तरबाट हामीले थाहा पाउन सक्छौँ कि मेरो स्वास्थ्य स्थिति ठिक छ वा यसलाई अरू सुधार गर्नुपर्ने खाँचो छ ? यसका लागि एउटा कपी र पेन्सिल लिनुपर्छ । प्रश्नहरू टिपोट गरौँ […]