विश्वका सबैभन्दा गरिब राष्ट्रपतिको जीवनशैली कस्तो थियो ?

होसे मुहिका, उरुग्वेका पूर्वराष्ट्रपति हुन् । उनी सन् २०१० देखि २०१५ सम्म दक्षिण अमेरिकी राष्ट्र उरुग्वेका राष्ट्रपति बनेका थिए । ८९ वर्षको उमेरमा मंगलबार निधन भएको छ ।

आफ्नो सादगीपूर्ण जीवनशैली र नम्र स्वभावका कारण उनी उनी विश्वभर प्रसिद्ध छन् । उनलाई ‘विश्वकै सबैभन्दा गरिब राष्ट्रपति’को उपनामले पनि चिनिन्छ, किनभने उनले आफ्नो अधिकांश तलब दान गर्थे र सामान्य जीवन बिताउँथे । राष्ट्रपति भएका बेला उनी राष्ट्रपति भवनमा नबसेर आफ्नै पुरानो घरमा बस्ने गर्थे ।

उनको जीवनशैली, खानपान, लवाइखवाइ र सौखले उनको दर्शनलाई प्रतिबिम्बित गर्छ, जसमा भौतिक सुखभन्दा मानवीय मूल्य र सामाजिक न्यायलाई प्राथमिकता दिइएको छ ।

सादगी र संयम जीवनशैली

होसे मुहिकाको जीवनशैली उनको क्रान्तिकारी पृष्ठभूमि र सामाजिक समानताप्रतिको प्रतिवद्धतामा आधारित थियो । उनी टुपामारोस गुरिल्ला समूहका पूर्व सदस्य थिए, जसले १९६० र १९७० को दशकमा उरुग्वेमा सामाजिक अन्यायविरुद्ध लडाइँ गरेका थिए । सन् १९७३ मा सैनिक ‘कु’ का क्रममा उनलाई समेत बन्धक बनाइएको थियो ।

त्यस क्रममा उनी करिब १४ वर्ष जेलसमेत बसे । १४ वर्षको जेलजीवन र कठोर यातनाले उनको जीवनदर्शनलाई गहिरो प्रभाव पारेको थियो । त्यसैले राष्ट्रपति भएपछि पनि उनले आफ्नो सादा जीवनशैलीलाई कायम राखे ।

मुहिका महँगो मोटरसाइकल वा विलासी गाडीको सट्टा आफ्नो पुरानो १९८७ को फक्सवागन बीटल गाडीमा यात्रा गर्थे । उनले राष्ट्रपति भवनमा बस्न अस्वीकार गरे र आफ्नी पत्नी लुसिया टोपोलान्स्कीसँग बाहिरको एउटा सानो फार्म हाउसमा बसे ।

उनको घर साधारण थियो, जहाँ पानी तान्न कुवा प्रयोग गर्नुपर्थ्यो र बिजुलीको सुविधा पनि सीमित थियो । उनले आफ्नो तलबको ९० प्रतिशत गरिबी निवारण र सामाजिक कार्यमा दान गर्थे, जसले उनको जीवनलाई सामान्य नागरिकको जस्तै बनाएको थियो । उनको यो जीवनशैलीले विश्वभरका मानिसहरूलाई प्रेरित गरेको छ ।

स्वस्थ र स्थानीय खानपान

मुहिकाको खानपान सादा, स्वस्थ र स्थानीय उत्पादनमा आधारित थियो । उनको फार्म हाउसमा आफ्नै बारी थियो, जहाँ उनी र उनकी पत्नीले तरकारी र फलफूल उब्जाउँथे । यो बारीले उनको खानपानको अधिकांश हिस्सा पूरा गथ्र्यो । उनी प्राकृतिक र जैविक खानालाई प्राथमिकता दिन्थे, जुन उरुग्वेको ग्रामीण परम्परासँग मेल खान्थ्यो ।

उनको भोजनमा सामान्यतया सागसब्जी, फलफूल, साबुत अन्न समावेश हुन्थे। । उरुग्वेमा खास गरी गाईको मासु लोकप्रिय भए पनि मुहिका मासुको कम उपभोग गर्थे ।

उनको खानपानमा मेडिटरेनियन शैलीको प्रभाव देखिन्थ्यो, जहाँ जैतुनको तेल, जडीबुटी र ताजा सामग्रीको प्रयोग हुन्थ्यो। । उनले जङ्क फुड र प्रशोधित खानाबाट टाढा रहन जोड दिन्थे ।

मुहिकाले खानालाई केवल पेट भर्ने साधनको रूपमा मात्र नभई सामाजिक र सांस्कृतिक अभिव्यक्तिको माध्यम ठान्थे । उनको घरमा पाहुनालाई स्वागत गर्दा साधारण तर स्वादिष्ट खाना खुवाइन्थ्यो, जसमा घरेलु वाइन वा माटे(उरुग्वे र दक्षिण अमेरिकाको परम्परागत पेय) समावेश हुन्थ्यो । उनको खानपानले स्थानीय किसान र दिगो कृषिलाई
समर्थन गर्थ्यो ।

न्यूनतम र व्यावहारिक लवाइखवाइ

मुहिकाको लवाइखवाइ उनको जीवनशैलीको प्रतिबिम्ब थियो, न्यूनतम, व्यवहारिक र देखावटीपनबाट मुक्त । राष्ट्रपति हुँदा पनि उनले औपचारिक पोसाकलाई कम प्राथमिकता दिन्थे । उनलाई प्रायः साधारण सर्ट, प्यान्ट र ज्याकेटमा देखिन्थ्यो । उनको यो शैलीले उनको व्यक्तित्वको सहजता र जनतासँगको निकटतालाई झल्काउँथ्यो ।

उनले डिजाइनर कपडा वा महँगा ब्रान्डको प्रयोग कहिल्यै गरेनन् । उनको दराजमा अधिकांश कपडा स्थानीय बजारबाट किनिएका वा पुराना हुन्थे । उनको यो सादगीले उनलाई विश्वका अन्य नेताहरूभन्दा फरक बनायो, जो प्रायः विलासी पोसाकमा देखिन्छन् ।

मुहिकाले लवाइखवाइलाई व्यक्तित्वको मापनको आधार मान्दैनथे । उनको विचारमा, कपडाले व्यक्तिको हैसियत होइन, उसको चरित्र र कार्यले उसको मूल्य निर्धारण गर्छ । उनको यो दृष्टिकोणले उनलाई जनताको नजिक बनायो ।

 प्रकृति, किताब र संगीतको सौख 

मुहिकाको सौखले उनको बौद्धिक र संवेदनशील व्यक्तित्वको परिचय दिन्छ । उनको सबैभन्दा ठुलो सौख थियो—प्रकृतिसँगको सम्बन्ध । उनले आफ्नो फार्म हाउसमा फूलखेती र बगैँचामा समय बिताउँथे । यो उनको मानसिक शान्ति र सृजनात्मकताको स्रोत थियो । उनले प्रकृतिलाई मानव जीवनको आधार ठान्थे र यसको संरक्षणमा जोड दिन्थे ।

पुस्तक पढ्नु उनको अर्को सौख थियो । उनी दर्शन, साहित्य र इतिहासका किताबहरू पढ्न मन पराउँथे । जेलमा रहँदा उनले धेरै किताब पढेका थिए, जसले उनको विश्व दृष्टिकोणलाई विस्तार गरेको थियो । उनलाई ल्याटिन अमेरिकी साहित्य, खास गरी एडुआर्डो गालियानो र ग्याब्रियल गार्सिया माक्र्वेजका रचनाहरू मन पर्थ्यो ।

सङ्गीतमा पनि उनको रुचि थियो । उनले ल्याटिन अमेरिकी लोकगीत र उरुग्वेको परम्परागत सङ्गीत सुन्न रुचाउँथे । यद्यपि, उनको व्यस्त जीवनले सङ्गीतमा कम समय दिन्थ्यो, तर उनले सङ्गीतलाई भावनात्मक अभिव्यक्तिको माध्यम ठान्थे ।

सामाजिक र दार्शनिक दृष्टिकोण

मुहिकाको जीवनशैली उनको दर्शनबाट निर्देशित थियो । उनले उपभोक्तावाद र भौतिकवादको विरोध गर्थे । उनको विचारमा, सुख भनेको धन सम्पत्तिमा होइन, समय र स्वतन्त्रतामा निहित हुन्छ । उनले एक अन्तर्वार्तामा भनेका थिए, ‘जब तिमी धेरै किन्छौ, तिमीले आफ्नो समय बेचिरहेका हुन्छौँ ।’ उनले मानिसहरूलाई प्रकृतिसँग जोडिएर र सामाजिक सम्बन्धलाई बलियो बनाएर बाँच्न प्रेरित गर्थे ।

उनको जीवनशैलीले दिगो विकास र वातावरण संरक्षणको सन्देश पनि बोकेको थियो । उनले सधैँ साना र स्थानीय उत्पादनलाई प्रोत्साहन गर्थे, जसले कार्बन फुटप्रिन्ट कम गर्न मद्दत गर्छ । उनको यो दृष्टिकोणले विश्वव्यापी जलवायु परिवर्तनको सन्दर्भमा पनि प्रासङ्गिकता राख्छ ।