यात्रु बढ्दा पनि किन छटपटाउँदैछन् आन्तरिक वायुसेवा कम्पनी ?

३ चैत, काठमाडौं । कोरोना भाइरसको संक्रमण संसारभर फैलिएपछि अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटन खस्किएको छ । आन्तरिक हवाई यात्रुहरु बढेका छन्, तर पनि एयरलाइन्स कम्पनी घाटा भयो भनिरहेका छन् ।

विभिन्न देशहरुले लगाएको यात्रा प्रतिवन्ध र कोरोना संक्रमणको डरले अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटक आगमन प्रभावित छ। नेपालमा १० मार्चसम्म चीनबाहेक अन्य मुलुकबाट अन्तराष्ट्रिय हवाई यात्रुको आगामवन सामान्य थियो ।

पछिल्लो एक सातायता  पर्यटक आगमन घटेको छ । नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका महानिर्देशक राजन पोखरेलका अनुसार १० मार्चपछि अन्तराष्ट्रिय उडान ६० प्रतिशतसम्म रद्द भएको छ । यात्रु ६९ प्रतिशतले घटेका छन् । तर, आन्तरिक उडानमा बाहिर प्रचारमा आएजस्तो यात्रु घटेका छैनन् । यात्रु अझ बढिरहेका छन् ।

यसलाई वायुसेवा संचालक संघ (आयोन)का अध्यक्ष रामेश्वर थापा स्वीकार गर्छन् । उनका अनुसार ट्रंक रुट (तराईका ठूला विमानस्थल)मा कोरोनाले प्रभाव पारेको छैन । अझ मूल्य घटेका कारण यी क्षेत्रमा यात्रु बढेका छन् ।

विदेशी नभएपछि छटपट

व्यवसायीले आन्तरिक हवाई सेवाले मात्र कोरोनाका कारण ११ अर्ब रुपैयाँ क्षति हुने आंकलन गरिसकेका छन् । सोमबार उपप्रधान तथा रक्षामन्त्री समक्ष वायुसेवा कम्पनीले गरेको रिर्पोटङ अनुसार ११ अर्ब रुपैयाँमध्ये ४ अर्ब रुपैयाँ हाराहारी विजनेश हेलिकोप्टर कम्पनीको हो । त्यसबाहेक अन्य क्षति आन्तरिक उडानमा हुने अनुमान छ ।

यात्रु उत्तिकै वा अझ बढी हुँदा पनि एयरलाइन्समा कसरी त्यति ठूलो क्षति भयो त ? नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका अनुसार यो सिजन लुक्ला र सिमिकोटको उडान घटेको छ । यहाँ जहाज उडाउने कम्पनीले मूख्य सिजनमा पैसा कमाएर त्यसले वर्षदिन धान्नुपर्ने बाध्यता छ ।

महानिर्देशक पोखरेल भन्छन्, ‘लुक्ला र सिमिकोट उडाउने कम्पनी र हेलिकोप्टर कम्पनीलाई साच्चिकै समस्या परेको हो ।’ यी रुटमा वायुसेवा कम्पनीले दिवेशी यात्रुलाई बढी सेवा दिने गरेका थिए । विदेशी उड्दा डलरमा मूल्य लिन पाइन्छ । डलर नेपाली यात्रुलाई लिने भन्दा करीव दोब्बर पर्न आउँछ ।

पर्वतारोहण, पदयात्रा र मानसरोवर जाने विदेशी यस सिजन नआउने भएपछि डलर फेयर गुम्न थालेको छ । सोहीकारण हवाई व्यवसायी आन्तरिक उडानमा पर्याप्त यात्रु हुँदाहुँदै पनि आत्तिएका हुन् ।

घट्यो हवाई भाडा

वायुसेवा संचालक संघका अनुसार तराईका विमानस्थलमा नेपाली हवाई यात्रु बढेका छन् । यसो हुनुमा वायुसेवा कम्पनीले घटाएको मूल्य हो ।

अहिले धनगढीको मूल्य ४ हजारमा हाराहारीमा झरिसकेको छ । सामान्य समयमा कम्पनीहरुले यहाँ १० हजारसम्म लिन्छन् । पोखरा उडानको भाडा १६ सयमा झरिसकेको छ । भद्रपुरको भाडा २५ सयमा झरेको छ । विराटनगरको भाडा २३ सयमा झरेको छ । सोहीकारण ठूलो जहाज उड्ने विमानस्थलमा नेपाली यात्रु बढेका छन् । विदेशी नआएका कारण ट्रंक रुटमा करीव १५ प्रतिशतसम्मको प्रभाव पर्छ । तर, यी रुटमा सबैभन्दा धेरै यात्रु नेपाली नै हुने भएका कारण आन्तरिक उडानमा यात्रुको अभाव छैन । मूल्यमा भएको प्रतिस्पर्धाले यात्रु बढाएको प्राधिकरणका महानिर्देशक पोखरेलको भनाई छ ।

सन् २०२० भर लामै समय पर्यटन आगमन प्रभावित हुने संकेत देखिएको छ । किनकी चीनमा करीव नियन्त्रणमा आएको कोरोनाको संक्रमण अहिले यूरोप र अमेरिकामा फैलिरहेको छ । भारतमा समेत यसको प्रभाव उत्तिकै छ ।

चीन, भारत, अमेरिका र यूरोप नेपाली पर्यटनका मूख्य स्रोत बजार हुन् । यी मुलुकमा परेको प्रभावले पर्यटन माथि उठ्न निकै संघर्ष गर्नुपर्नेछ । यसअवस्थामा सन् २०२० भर नै व्यवसायीले डलर फेयर नपाउने अवस्थाको आंकलनपछि व्यवसायी आत्तिएका हुन् ।

तर, सरकारको नीति भने डलर फेयर हटाउने नै रहेको छ । संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री योगेश भट्टराईले पर्यटन मन्त्रालय सम्हालेपछि लिएको एक नीति डलर फेयर हटाएर नेपालभित्र सबै यात्रुलाई समान भाडादर कायम गर्नु हो ।

उपाय के  ?

हवाई कम्पनीहरुले तत्कालका लागि विजनेस नडुबोस भन्ने हो भने हवाई इन्धनको मूल्य घटाउनुपर्ने माग गरेका छन् । आयोनका अध्यक्ष रामेश्वर थापाले अन्तराष्ट्रिय बजारमा तेलको मूल्य निरन्तर घट्दा पनि नेपालमा मूल्य समायोजन नभएको भन्दै हवाई इन्धनको मूल्य घटाउनु पर्ने माग गरे ।

यसबाहेक कम्पनीहरुले बैंकको ऋणको पुनर्तालिकीकरण, विमानस्थलहरुमा लिने विभिन्न प्रकारको छूट, कर्मचारी कटौती गर्न पाउनुपर्नेजस्ता विभिन्न माग राखेका छन् । यद्यपी सरकारले भने यस सम्बन्धमा ठोस प्रस्ताव ल्याउन आग्रह गरेको छ ।

उपप्रधानमन्त्री इश्वर पोखरेलले अहिले अन्तराष्ट्रिय रुपमा समस्या उत्पन्न भएको भन्दै यसलाई केवल आफूलाई मात्र समस्या परेको रुपमा नलिन व्यवसायीलाई आग्रह गरे । तर, सरकार व्यवसायीकै साथमा रहेको भन्दै सबै मिलेर अहिलेको समस्या समाधान गरिने उल्लेख गरे ।

‘समस्या हामी सबैलाई परेको हो,’ सोमबार मन्त्रालयमा हवाई तथा पर्यटन व्यवसायीसँगको छलफलमा मन्त्री पोखरेलले भने, ‘हामी सबै मिलेरै यसको सामना गर्नुपर्छ ।’