तिलिचो ताल भन्ने बित्तिकै पर्यटन क्षेत्रमा मात्र होइन, तालसम्बन्धी चासो राख्ने प्रायः सबैलाई थाहा छ । यो विश्वको सबैभन्दा अग्लो स्थानमा रहेको ताल हो ।
मनाङ जिल्लामा अवस्थित यो ताल हेर्न विश्वभरबाट वर्षेनी हजारौं पर्यटक आउने गरेका छन् । विदेश मात्र नभएर आन्तरिक पर्यटकको पनि प्रमुख रोजाइमा परेको पर्यटकीय स्थल हो तिलोचो ताल ।
पेशाले म पर्यटन व्यवसायी । विशेषगरी आन्तरिक पर्यटकलाई म देशका विभिन्न स्थानमा यात्रा गराउने गर्छु । देशभर यात्रा गर्ने-गराउने क्रममा म तिलिचो तालमा सातौंपटक पुगेको छु ।
प्रकृतिको अनुपम उपहार तिलिचोको यात्रा जतिपटक गरे पनि ताजा जस्तै लाग्छ । जति गयो उति जाउँजाउँ लाग्ने स्थान हो तिलिचो ताल । त्यहाँको भौगोलिक बनावट, यात्रा गर्दाको अनुभूति र ताल पुगेपछि अनुभूति हुने आनन्दको बयान गरेर सकिँदैन ।
गएको महिना म तिलिचो ताल पुग्ने मौका पाएँ । यो पटक तिलिचो पुग्दा ताल सेतो पछ्यौराले झैँ हिउँले ढपक्क ढाकिएको थियो । हुन त यसअघि मैले तालका विभिन्न रुप देख्ने मौका पाएको छु ।
तर जति हेरे पनि आँखाको धित मर्दैन । तिलिचोको यात्रा गर्दा पहिलो दिन काठमाडौंदेखि मनाङको चामे पुग्न सकिन्छ । पहिलो दिन हामी बिहानै जिप यात्रामा निस्कियौं । राति चामे पुगेर बास बस्यौं ।
दोस्रो दिन मनाङदेखि खडसार, त्यसपछि बेस क्याम्प पुग्न सकिन्छ । तिलिचो पुगेर फेरि काठमाडौंका लागि फर्कंने यात्रा तय गर्न सकिन्छ । उचाइमा जाँदा लेक लाग्ने सम्भावना हुने भएकाले कहिलेकाहीं गाह्रो हुने गर्दछ ।
तिलिचो तालको विशेषता
मनाङ जिल्लामा अवस्थित तिलिचो ताल विश्वको सबैभन्दा बढी उचाइमा रहेका तालमध्ये एक हो । हिमालय पर्वत शृंखलामा रहेको यो ताल अन्नपूर्ण क्षेत्रभित्र पर्दछ । पदयात्राका लागि विश्वप्रख्यात पदयात्रा अन्नपूर्ण पदयात्राभित्र पर्ने यो ताल समुद्र सतहदेखि ४ हजार ९१९ मिटर उचाइमा छ ।
यस तालको लम्बाइ ४ किलोमिटर, चौडाइ १ दशमल २ किलोमिटर र गहिराइ २ सय मिटर छ । तिलिचो, निलगिरी, खंग्सार तथा मुक्तिनाथ हिमालको बीचमा पर्छ । तिलिचो ताल विश्वको सबैभन्दा उचाइमा रहेको भनेर कहलिएको दक्षिण अमेरिकाको पेरु तथा बोलिभियाको सिमानामा रहेको टिटिकाका तालभन्दा १ हजार १०७ मिटर अग्लो स्थानमा रहेको छ ।
चन्द्र रिजाल
उपाध्यक्ष, नेपाल पर्यटन बोर्ड
तिलिचो ताल नेपालमा मात्र नभएर विश्वभर प्रख्यात ताल हो । यो आन्तरिक पर्यटकको रोजाइमा परेको पर्यटकीय स्थलमध्ये एक हो । यहाँका लागि पदयात्रा गर्दा ताल मात्र नभएर यात्राका दौरान देखिने भौगोलिक बनावटका साथै अन्नपूर्ण हिमशृंखलाले यात्रालाई निकै रोमाञ्चित बनाउँछ ।
विशेष गरी मनाङ जिल्ला सडक सञ्जालमा जोडिनुअघि बाह्य पर्यटकमाझ मात्र परिचित थियो यो ताल । जब मनाङ जिल्लालाई राष्ट्रिय सडक सञ्जालले छोयो अनि भने आन्तरिक पर्यटकको पनि यो प्रमुख रोजाइमा पर्न थाल्यो । तालसम्म पुग्ने यात्रा अझै व्यवस्थित गर्न सकियो भने आन्तरिक र बाह्य पर्यटकको चाप बढ्ने सम्भावना पर्खेर बसेको छ ।
यो मात्रै नभएर आन्तरिक र बाह्य पर्यटकको आकर्षण रहेका हरेक पर्यटकीय क्षेत्रलाई कसरी व्यवस्थित गर्न सकिन्छ भन्ने बारेमा सरोकारवाला निकायमा गम्भीर बहस जरुरी छ । ती निकायसँग छलफल पनि भइरहेको छ । छलफलको निष्कर्षपछि हामी सबै अघि बढ्नुपर्ने देखिन्छ र बढ्छौं ।
कोभिडका कारण पर्यटन क्षेत्र सुस्ताएको छ । यस्तो अवस्थामा हामीले बृहत छलफल गरेर चाँडै काममा लाग्नुपर्नेमा सबैको एकमत छ । यसका लागि स्थानीय निकाय तथा व्यवसायीसँग सहकार्य गरेर अघि बढ्ने योजना छ ।
कोभिडको महामारीको अवस्थामा हामीले विगतकै जस्तो कार्यशैली अपनाएर काम गर्नुभन्दा देश र भूगोल अनुसारको योजना बनाएर पर्यटकीय क्षेत्र सुहाउँदो व्यवस्थापन गर्न जरुरी छ । कोभिडले जर्जर अवस्थमा पुर्याएको पर्यटन क्षेत्रसँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्ने व्यवसायी, मजदुर, गाइडलगायत अन्य क्षेत्रसँग सहकार्य गरेर यो व्यवसायलाई कसरी व्यवस्थित गर्ने र चलायमान बनाउने भनेर नेपाल पर्यटन बोर्ड योजना बनाइरहेको छ ।
म बोर्डको उपाध्यक्ष भएका नेताले मैले बुझे भोगेअनुसार अहिले नेपालको पर्यटन क्षेत्रका केही नीति-नियम परिमार्जन गर्नुपर्ने देखेको छु । यही भएर अबको नेपालको पर्यटन क्षेत्र कस्तो हुनुपर्छ भनेर गहन छलफल गरिरहेका छौं । छलफलपछि योजना बनाएर अघि बढ्ने सोचेका छौं । यसमा तिलिचो ताल मात्र नभएर देशकै पर्यटकीय क्षेत्र पर्नेछन् ।
