‘दोख’को कति मन छुने भाका

धान खाने चरी

बन खाने आगो

मन खाने सम्झना

लै लै मन खाने सम्झना

जिब्रोमा चट्ट बस्ने चट्नी जस्तै यी शब्द–लहरलाई उत्तिकै तिख्खर स्वरमा गाइएको छ । शब्द, श्रवण मुकारुङको, स्वर झुमा लिम्बुको । दुबैको अलग र विशिष्ठ पहिचान छ, लेखन र गायकीमा । ‘माथि माथि शैलुङ्गेमा’ जस्ता मन पगाल्ने गीत र ‘विसे नगर्चीको वयान’ जस्तो रगत उमाल्ने कविताका सर्जक हुन्, श्रवण । मुन्धुम, पालाम जस्ता लोक-परम्परामा संगीतको झंकार खोज्ने झुमा आफैमा एक अध्येता पनि हुन् ।

यो गीतको संगीत भने पुष्पा संगमको हो ।

अब कुरा गरौं, अनुप बरालको । रंगमञ्चमा उनको घनत्व बढी छ । यद्यपि चलचित्रबाट टाढा छैनन् । खासमा उनी कला–अभिनयका गुरु हुन् ।

यी सबै सर्जकको एकमुष्ठ कौशल चाहिँ ‘दोख’को ओरिजिनल साउन्ड ट्र्याक (ओएसटी)मा प्रवाहित छन्, जुन हालै मात्र सार्वजनिक भएको हो । भनिहालौं, ‘दोख’ अनुप बराल निर्देशित चलचित्र हो ।

विनासकारी भूकम्पताका छायांकन भइरहेको चलचित्र ‘दोख’ प्रदर्शनको मुखमा आएर अड्कियो, कोभिडको कारण । चलचित्र प्रदर्शनको अझै टुंगो लागेको छैन । किनभने कोरोना संकट मत्थर हुन नपाउँदै दोस्रो लहरको कोरोनाले फेरी सर्वत्र सन्त्रास पैदा गरेको छ ।

‘दोख’को प्रदर्शनलाई थाँती राखेर यसका निर्माण टिमले ओएसटी सार्वजनिक गरेको हो । यसमा समावेश दृश्यहरुले माओवादी द्वन्द्वलाई पृष्टभूमीमा राखेर एक नारी वेदना पोखेको छ । हरेक दृश्य सिपालु चित्रकारले खिपेका ल्याण्डस्केप जस्तो छ । दृश्य र गीतको बेजोड तालमेलले भिडियो जति हेरेपनि मन अघाउँदैन । दृश्यहरुले बेग्लै कम्पन पैदा गर्छ । कौतुहलता पनि जगाउँछ ।

भोजपुरको परिवेशमा कथा बुनिएको छ ।  भोजपुरमै जन्मी हुर्केका सर्जक श्रवण मुकारुङले प्रस्तुत गीत लेखेका हुन् । गीत चोटिलो र मनलाई झट्टै स्पर्श गर्ने खालको छ । यसको भाका भने राई संस्कृतिबाट टिपिएको रहेछ, जसलाई हियारी भाका भनिन्छ । श्रवण मुकारुङ सुनाउँछन्, ‘किरात खासगरी राई समुदायमा प्रचलित भाका हो, यो उनीहरुको श्रृति गीत हो ।’ राई समुदायले विवाहको बेला यस्तै भाका हालेर गीत गाउने चलन छ । जुहारी शैलीमा यो गीत गाइन्छ । यसलाई सिनेमामा भने केही फरक ढंगले ल्याएको मुकारुङले बताए ।

झट्ट हेर्दा माओवादी द्वन्द्वको कथा जस्तो लाग्छ । यद्यपि निर्देशक अनुप बरालका अनुसार यस चलचित्रले सामुदायिक बनको मुद्धालाई लिएर दुई वटा गाउँबीचको किचलो देखाएको छ । यसको कालखण्ड भने माओवादी द्वन्द्वताकाकै हो । सामुदायिक बनको स्वमित्वलाई लिएर गाउँ विभाजित हुन्छ र उनीहरुले त्यसको विरासत हत्याउन खेलको माध्याम अपनाउँछन् । अर्थात फुटबल खेलमा जसले जित्छ, बनमाथि उनकै रजाई चल्छ । तर, द्वन्द्वको बेला गाउँमा फुटबल खेल्ने युवाहरु पनि छैन ।

दोखको कथासार यत्ति हो । यसलाई सम्पूर्ण रुपले हेर्न त सिनेमा हल नै पुग्नुपर्छ, जुन अहिले अनिश्चितका लागि बन्द छ ।

यो चलचित्रमा दीया मास्के, मनिस निरौला, लोकमणी सापकोटा, माओत्से गुरुङ, साजन थापा मगर लगायतको अभिनय छ ।