२४ वर्षे सिती (नाम परिवर्तन) बितेका पाँच वर्षदेखि केटाको साथमा डेटिङ जाँदै थिइन् । उनले आफ्ना बाबुआमालाई वा साथीहरूलाई कहिले पनि यसबारे केही बताइनन्। त्यतिबेला पनि उनले कसैलाई केही भनिनन् जतिबेला उनी रिभेन्ज पोर्नको शिकार भएकी थिइन् ।
उनीहरूको सम्बन्ध नराम्रो हुँदै गयो र उनीहरूले गत वर्ष सम्बन्ध तोड्न लाग्दा उनको केटा साथीले उनीहरूबीचको अश्लील फोटो सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गरे । विना कुनै अनुमति अर्काको अश्लील तस्वीर सार्वजनिक गर्नु नै रिभेन्ज पोर्न हो ।
धेरै देशहरूमा यो कामलाई अपराध मानिन्छ र पीडितहरू सम्बन्धित ठाउँमा उजुरी पनि दर्ता गर्ने गर्छन् । तर इन्डोनेसियामा, सीती जस्ता कैयौं महिलाहरू यसरी उजुरी दर्ता गर्न सक्दैनन् । किनकि त्यहाँको कानुनले यस्तो काम गर्ने अपराधि र पीडितमा त्यस्तो फरक व्याख्या गर्दैन ।
२०१९ मा एक महिलाको निजी सेक्स टेप अनुमति बिना सार्वजनिक गरिएको थियो । उनलाई तीन वर्षको जेल सजाय सुनाइयो। उनले यो निर्णयविरूद्ध अपील गरे तर त्यसलाई अस्वीकार त गरियो। तर त्यो कारबाही रिभेन्स पोर्नकालागि पर्याप्त नभएको भन्दै पीडितले आफू सुरक्षित नरहेको महसुस गर्छन् ।
सीती भन्छिन्, “यो झट्का कारणले गर्दा म फन्दामा परेकी छु। कहिलेकाँही मलाई लाग्छ कि म अब बाँच्दिन। म रुने कोसिस गर्छु तर आँसु सकिइसक्यो, झर्दैन ।”
धेरै महिलाको उस्तै पीडा
इन्डोनेसिया एक मुस्लिम बाहुल्य देश हो । उक्त समाजमा विवाह अघि यौन सम्बन्धलाई स्वीकार गरिँदैन। हुस्ना अमीन इन्डोनेसियाली महिला संघसँग आबद्ध छन् । उनका अनुसार धेरै पीडितको अवस्था सीतीको जस्तै छ।
महिला हिंसा विरुद्धको राष्ट्रिय आयोगको २०२० को रिपोर्ट अनुसार सो वर्ष लैङ्गिक हिंसाका १४२५ घटनाहरू दर्ता भएका थिए। तर विशेषज्ञहरु धेरै घटना यसरी दर्ता नै नहुने गरेको बताउँछन् ।
“पीडितहरू उल्टै आफूले सजाय पाउन सक्ने डरमा हुन्छन्,” अमीन भन्छन् ‘इन्डोनेसियाको कानून अनुसार कुनै पनि व्यक्ति आफ्नो स्वतन्त्र इच्छाले पनि अश्लील सामग्रीमा भाग लिन सक्दैन ।” त्यहाँ पुरानो अश्लील उत्पादन, पुन: उत्पादन, वितरण, कारोबार, आयात, निर्यात, बिक्री वा प्रतिबन्धित छ।
मानिसहरूले कानूनको नाजायज फाइदा लिन्छन्
महिला अधिकारका लागि काम गर्ने कार्यकर्ताहरूका अनुसार शोषणकर्ताहरूले यस कानुनको फाइदा उठाउँदै मुक्ति पाउने गरेका छन् । किनभने पीडितहरूले आफूलाई पनि सजाय दिइन्छ भन्ने धारणा राख्ने गरेको बताउँछन् ।
सितीको सम्बन्ध अरूको सामान्य सम्बन्ध जस्तै सुरु भयो। उनी आफ्नो स्कुले जीवनमा त्यो केटा भेटेकी थिइन् । उनीहरू एकले अर्कालाई मन पराए ।
सिती भन्छिन् “मैले ठूलो गल्ती गरें, मैले सोचें कि उनी भविष्यमा मेरा पति हुनेछन्, त्यसैले मैले उसलाई फोटोहरू खिच्न र भिडियोहरू बनाउन दिएँ।” तर चार वर्षपछि उसको व्यवहार परिवर्तन भयो ।”
उनले सितीलाई साथीहरूसँग भेट्न पनि दिन छाडे । दिनमा ५० चोटि फोन गरेर कहाँ छौ भनेर सोध्न थाले । उनी भन्छन् “मैले सोचें म एउटा खोरमा छु। जबसम्म म खोरमा रहन्छु, उ ठीक हुन्छ, तर जब म बाहिर आउँछु, ऊ पागल हुन्छ।”
एकदिन केटा अचानक सितीको कलेजमा आइपुग्यो । उनले उसको तस्वीरहरू सार्वजनिक गर्न लागेको भनेर चिच्याउन थाले। उनले सितीलाई एक्कासी सस्तो केटी र वेश्याको उपमा दिएर चिच्याउन थाले ।
“एक पटक म उनीसँग कारमा यात्रामा थिएँ ।” उनी भन्छिन् ‘बाटोमा मैले उनीसँग टाढा हुने फैसला गरेँ । उनले मेरो घाँटी न्याके । मैले उनीबाट मर्नभन्दा कारबाट हाम फाल्ने सोचेर हामफालेपछि म बाचेँ ।
“म एउटा शिकार हुँ”
सिती गुनासो गर्न डराउँछिन् किनकि उनले यी भिडियोहरू र तस्बिरहरू सम्बन्धी प्रमाणहरू दिनुपर्नेछ र एक साक्षी आवश्यक पर्छ ।
“म सोच्छु म कहिले पनि पुलिसकोमा जान्न । उनीहरूले मलाई सहयोग गर्दैनन्, धेरै जसो पुरुषहरू नै प्रहरीमा हुन्छन् । उनीहरूको अगाडि यी सबै कुरा राख्न सहज पनि छैन । म आफ्नो परिवारमा जान सक्दिन किनकि उनीहरूलाई यसबारे केही थाहा छैन। ”
बीबीसी इन्डोनेसियाका प्रहरी प्रमुखले रेडोन प्रब्रो अग्रो युवोनोसँग यसबारे कुरा गरे। उनले भने कि त्यहाँ धेरै विशेष नियमहरू छन् जस अन्तर्गत पीडितले उजुरी गर्न सक्छन र यो महिला प्रहरीहरूको निगरानीमा समाधान गरिनेछ।
तर एबीएन एपिकका अनुसार त्यस्ता घटनाहरूको १० प्रतिशत मात्र रिपोर्ट गरिएको छ।
हुस्ना अमीन भन्छिन्, “धेरै महिलालाई लाग्छ कि उनीहरूसँग कुनै समर्थन प्रणाली छैन। कानुनी प्रक्रिया धेरै लामो छ र यो महिलाको पक्षमा छैन।”
‘हाम्रो ओछ्यानमा राज्यको आँखा’
एक महिलालाई अश्लील सामग्री अन्तर्गत तीन बर्षको जेल सजाय सुनाइएको थियो।
धेरै व्यक्तिहरूसँग यौन सम्बन्ध राख्ने महिलाको भिडियो अनलाइन प्रसारित हुन थाल्यो। महिलाका वकिल आश्री विद्याले भनिन् कि भिडियोले एक नागरिकको गोपनीयता उल्ल .्घन गरेको छ।
उनले भने कि महिला घरेलु हिंसाको सिकार भएकी छिन र उनका पतिले उनलाई जबरजस्ती यौन व्यवसायमा लगेका थिए। विद्याले भने, “राज्य बेडरुममा प्रवेश गर्ने र त्यहाँ मान्छेहरू के गर्दै छन् हेरिरहेको छ।”
“मेरो क्लाइन्टलाई दुई पटक सजाय दिइयो, उनलाई अश्लील सामग्रीको मोडेलको कारण जेल पठाइएको थियो जब उनी पीडित थिइनन्, र त्यसपछि उनलाई यौनकर्मीको नाम दिइयो।”
यो केवल केस मात्र होईन तर विद्या भन्छिन् कि सीटी जस्ता विषयमा यस केसले गहिरो प्रभाव पारेको छ।
“यदि पुरुष र महिलाले शारीरिक सम्बन्ध राखेका छन् र यस समयमा उनीहरूले फोटो वा भिडियोहरू बनाइरहेका छन्। यी तस्बिरहरू र भिडियोहरू दुई विभाजन पछि इन्टरनेटमा फैलिदैछन्।
