+
+

खेर जाला त २४ करोड डोज कोरोना खोप ?

अनलाइनखबर अनलाइनखबर
२०७८ असोज ८ गते ७:१८

८ असोज, काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडनले विश्वका नेताहरुसँग आगामी वर्षको सेप्टेम्बरसम्म ७० प्रतिशत समग्र जनसंख्यालाई कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) विरुद्धको खोप पुर्‍याउन आग्रह गरेका छन् । यद्यपि शोधकर्ताहरुले भने अझै पनि धनी मुलुकले ठूलो मात्रामा कोरोना खोप थुपारिरहेको र यी खोपको म्याद छिटै नै सकिने अवस्थामा पुगेको बताएका छन् ।

यसै वर्ष इरान जाने विमानमा चढेकी बहार आफ्ना बाबुसँग भेट्ने पाउने आशामा निकै उत्साहित थिइन् । उनले चार वर्षपछि आफ्ना बाबुलाई भेट्दै थिइन् । उनलाई इरान कसरी कोरोना महामारीको चपेटामा परेको छ भन्ने अनुमानसम्म पनि थिएन । कोरोनाको दोस्रो लहरको क्रममा इरानका साथै उनको परिवार पनि महामारीको चपेटामा पर्‍यो ।

सुुरुमा आफ्नो छोराको विवाहको तयारी गरिरहेका परिवारका एक साथी कोरोना संक्रमणको कारण बिरामी परे र उनको मृत्यु भयो । त्यसपछि बहारका बाबुको काका र वयोवृद्ध काकीको पनि कोरोनाको कारण मृत्यु भयो । बहारलाई आफ्नी हजुरआमाको चिन्ता भइरहेको थियो । हजुरआमाले एक डोज कोरोना विरुद्धको खोप त लिएकी थिइन् तर दोस्रो डोज भने पाउन सकिरहेकी थिइनन् ।

बहार अहिले २० वर्षकी भइन् र अमेरिकामा बस्दै आएकी छिन् । उनले गत अप्रिलमा नै कोरोना खोप लगाएकी थिइन् । उनलाई आफू निकै हदसम्म सुरक्षित छु भन्ने त थाहा थियो तर आफ्नो बाबुको घरमा रहेकी उनलाई अब अर्को पीडित को हुने हो भन्ने चिन्ता भइरहेको थियो । इरानमा कोरोना खोपको आपूर्ति निकै कम भएकाले उनको घरका केही सदस्यले मात्र कोरोनाको खोप पाएका थिए ।

बहार अमेरिका फर्किएको केही समयमा नै उनले आफ्ना बाबु बिरामी परेको समाचार सुनिन् । निकै निकै डराइन् र आत्तिइन् ।

‘यो जीवित रहने मानिसकै गल्ती हो कि जस्तो लाग्थ्यो’, उनले भनिन्, ‘मलाई इरानमा रहँदासम्म पनि केही भएन किनकी मैले कोरोनाको दुवै डोज खोप लगाएकी थिएँ ।’ बहारका बाबु र अन्य आफन्त भने कोरोनाको मारमा परे ।उनका बाबु कोरोनाबाट निको भए पनि अन्य धेरैले भने ज्यान गुमाए । यो समाचारले बहारलाई दुःखी तुल्याएको छ ।

विश्वका धनी मुलुकले बुस्टर डोज दिन थालेको अवस्थामा पनि उनीहरुसँग बढी हुने एक अर्ब २० करोड डोज कोरोना खोप छ । यो खोपको पाँच भागको एक भाग अर्थात् २४ करोड १० लाख डोज खोप अब छिटै नै अनुदानमा नदिएको अवस्थामा खेर जाने वा म्याद सकिने अवस्थामा छन्

खोप आपूर्तिमा देखिएको यस किसिमको असमानता तथ्यांकले निकै डरलाग्दो वास्तविकतालाई देखाएको छ । अहिलेसम्म विश्वका आधाभन्दा धेरै जनसंख्याले अझै पनि कोरोनाविरुद्धको एक डोज खोप पनि पाएका छैनन् । मानव अधिकारवादी संस्थाको तथ्यांकअनुसार ७५ प्रतिशत कोरोना खोप विश्वका केवल १० मुलुकमा गइरहेको छ । द इकोनोमिस्ट इन्टेलिजेन्स युनिटका अनुसार अहिलेसम्म बनेको सबै कोरोना खोपमध्ये आधाभन्दा धेरै विश्वको समग्र जनसंख्याको १५ प्रतिशतको लागि सुरक्षित गरिएको छ । अहिले विश्वका सबैभन्दा धनी मुलुकहरुले सबैभन्दा गरीब मुलुकको तुलनामा एक सयगुणाभन्दा धेरै कोरोना खोप आफ्ना नागरिकलाई दिइरहेका छन् ।

गत जुनमा जी७ का सदस्य मुलुकहरु म्यानडा, जर्मनी, इटाली, जापान, बेलायत र अमेरिकाले अबको एक वर्षभित्र एक अर्ब डोज खोप गरीब मुलुकलाई दिने घोषणा गरेका थिए ।

द इकोनोमिस्ट इन्टेलिजेन्स युनिटकी खोप आपूर्तिको रिपोर्टकी एक शोधकर्ता अगाथे डेमाराइस भन्छिन्, ‘यो देख्दा मलाई खुसी लागेको थियो । मलाई त्यतिबेला यो धेरै ठूलो परिमाणको खोप हो भन्ने लागेको थियो । तर, यो कहिले पनि कार्यान्वयनमा आउँदैन भन्ने थाहा छ ।’

बेलायतले १० करोड डोज कोरोना खोप दिने वाचा गरेको छ । त्यसमध्ये उसले अहिलेसम्म केवल ९० लाख डोज खोप मात्र अनुदानमा दिएको छ । बाइडनले ५८ करोड डोज खोप अनुदानमा दिने घोषणा गरेका थिए । त्यसमध्ये अहिलेसम्म १४ करोड डोज मात्र वितरण भएको छ । ईयूले यस वर्षको अन्तिमसम्ममा २५ करोड डोज कोरोना खोप अनुदानमा दिने बताएको थियो । तर, अहिलेसम्म त्यसको आठ प्रतिशत खोप मात्र अनुदानमा दिइएको छ ।

धेरै मध्यम आयस्तर भएका मुलुकजस्तै इरानले पनि कोभ्याक्सबाट कोरोना खोप खरिद गरेको थियो । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओ)को नेतृत्वमा ल्याइएको यो कार्यक्रमले मध्य आयस्तर भएका मुलुकलाई सस्तो मूल्यमा  खोप बिक्री गर्छ भने कमजोर आयस्तर भएका मुलुकलाई अनुदानमा दिन्छ ।

यद्यपि कोभ्याक्स कार्यक्रमले पनि अहिले आपूर्तिको समस्या झेलिरहेको छ । सन् २०२१ मा २ अर्ब डोज कोरोना खोप वितरण गर्ने योजना यो कार्यक्रमको थियो । तर यसमध्ये अधिकांश खोप भारतीय कम्पनीले दिनुपर्ने थियो । भारतले नै गत अप्रिलमा कोरोना खोप निर्यातमा रोक लगायो । जसको कारण कोभ्याक्सले भारतीय कम्पनीबाट पाउनुपर्ने खोप पाउन सकेको छैन ।

भारतले कोरोना खोप निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएसँगै कोभ्याक्स कार्यक्रम पनि अहिले धनी मुलुकले दिएको अनुदानमा निर्भर देखिएको छ । यो कार्यक्रमबाट हुने कोरोना खोप आपूर्ति पनि निकै सुस्त देखिएको छ । यो कार्यक्रमबाट खोप पाएर खोप अभियान चलाइरहेका केही मुलुकले अहिलेसम्म केवल दुई प्रतिशत जनसंख्यालाई मात्र कोरोना खोप दिएका छन् ।

‘अहिले हामीले निकै कम मात्र कोरोना खोप पाउछौं र त्यसको म्याद पनि धेरै बाँकी हुँदैन । सानो सूचनामा ती खोप दिइन्छ जसको कारण धेरै मुलुकमा यस्ता खोप पुर्‍याउन कठिन हुन्छ’, कोभ्याक्स कार्यक्रमकी प्रबन्ध निर्देशक औरेलिया न्गुयेन भन्छिन् ।

२० सेप्टेम्बरसम्मको अवधिमा आपूर्ति भएको र अनुदान घोषणा भएको कोरोना खोपको मात्रा

यो विश्वव्यापी आपूर्तिको समस्या भने होइन । एयरफिनिटी कम्पनीका अनुसार अहिले धनी मुलुकले कोरोना खोप थुपारिरहेका छन् तर गरीब मुलुकले भने आवश्यक खोप पाउन पनि निकै सास्ती भोगिरहेका छन् । अहिले विश्वभरका कोरोना खोप निर्माताले मासिक एक अर्ब ५० करोड डोज खोप उत्पादन गरिरहेका छन् । यस वर्षको अन्तिमसम्ममा ११ अर्ब डोज कोरोना खोप उत्पादन हुने अनुमान छ ।

‘उनीहरुले ठूलो मात्रामा कोरोना खोप उत्पादन गरिरहेका छन् । पछिल्लो तीनदेखि चार महिनामा कोरोना खोप उत्पादनमा उल्लेख्य वृद्धि भएको छ’, एयरफिनिटीका प्रमुख शोधकर्ता म्यान लिन्ले बताउँछन् ।

विश्वका धनी मुलुकले बुस्टर डोज दिन थालेको अवस्थामा पनि उनीहरुसँग बढी हुने एक अर्ब २० करोड डोज कोरोना खोप छ । यो खोपको पाँच भागको एक भाग अर्थात् २४ करोड १० लाख डोज खोप अब छिटै नै अनुदानमा नदिएको अवस्थामा खेर जाने वा म्याद सकिने अवस्थामा छन् । गरीब मुलुकले कम्तीमा दुई महिनामा म्याद नभएको खोप स्वीकार नगर्ने लिन्ले बताउँछन् ।

‘मलाई धनी मुलुक लालची हुनु जरुरी थियो जस्तो लाग्दैन, कुन खोपले काम गर्छ भन्ने पनि उनीहरुलाई थाहा थिएन । उनीहरुले त्यसमध्येको केही मात्र खरिद गर्नुपथ्र्यो’, लिन्ले भन्छन् । एयरफिनिटीको अनुसन्धानअनुसार धनी मुलुकमा पर्याप्त मात्रामा खोप छ र उनीहरुले खोपको भण्डारणमात्र बढाउनु उचित हुँदैन । त्यसको सट्टामा उनीहरुले अहिले बढी भएको खोप अनुदानमा दिँदै आगामी महिनामा अझै धेरै उत्पादन हुन्छ भन्ने कुरामा विश्वस्त हुनु जरुरी छ । धेरै मुलुकले आफ्ना नागरिकलाई आगामी दिनमा थप खोप आवश्यक पर्न सक्छ भन्ने सोचका साथ खोप थुपारिरहेका छन् ।

बेलायतको सरकारले आफूसँग बढी भएको खोप नभएको दाबी गरेको छ । उसले अष्ट्रेलियालाई ४० लाख डोज कोरोना खोप दिएको र यस वर्षको अन्तिमसम्ममा उसले उक्त खोप फिर्ता गर्ने बताएको छ । औरेलिया न्गुयेनका अनुसार  यो मामिलामा कोरोना खोप निर्मातासँग पनि वार्ता हुनुपर्छ । खोप उत्पादक पनि कोभ्याक्सप्रतिको वाचामा प्रतिबद्ध हुनुपर्ने उनको भनाइ छ ।

अहिले प्रत्येक महिना एक अर्ब ५० करोड डोज कोरोना खोप उत्पादन भइरहेको छ भने गरीब मुलुकमा किन यति कम मात्र कोरोना खोप गइरहेको छ त भन्ने अहिले चासोको विषय हो । यस्तो अवस्थामा द्विपक्षीय सम्झौतालाई भन्दा पनि कोभ्याक्सलाई धनी मुलुकले प्राथमिकतामा राख्नुपर्ने उनको भनाइ छ ।

बहार र उनको परिवारको लागि यी डोजहरु केवल संख्या होइनन् जीवन पनि हो । केही दिनमा अन्तरालमा बहारले अहिले पनि कोरोनाबाट एकजना मानिसको मृत्यु भएको कहानी सुन्छिन् । अध्ययनको लागि क्याम्पस जाँदा पनि उनी आफ्ना साथीहरुलाई खोप लगाउन प्रेरित गर्छिन् तर यसमा उनी सफल हुन सक्दिनन् । यसले उनलाई निराश बनाउँछ । ‘म यस्ता कुरालाई बेवास्ता गर्न खोज्छु तर मानिसले आफूले पाएको सुविधाको पनि प्रयोग नगरेको देख्दा नराम्रो लाग्छ ।’

–बीबीसीबाट

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
Khusi chhu

खुसी

Dukhi chhu

दुःखी

Achammit chhu

अचम्मित

Utsahit Chhu

उत्साहित

Akroshit Chhu

आक्रोशित

प्रतिक्रिया

भर्खरै पुराना लोकप्रिय
Advertisment

छुटाउनुभयो कि ?