‘मजदुरको गन्ती नै छैन, ए मरेछ ! भन्यो सकियो’

मसँग बिहे गर्नुअघि नै श्रीमान् पुष्कर चौधरी घर बनाउने ज्याला-मजदुरीको काम गर्नुहुन्थ्यो । खेती गर्ने जग्गा-जमिन थिएन । त्यसकारण परिवार पाल्नका लागि पनि उहाँसँग ज्याला-मजदुरी गर्नु बाहेक अरू बाटो थिएन । जग्गा जमिनका नाममा पाँच धुरमा बनेको एउटा घर मात्र हो ।

ज्याला-मजदुरीबाट हुने कमाइबाट सासू, ३ वर्षको छोरा सहित हामी चार जनाको परिवार पालिएका थियौं । जग्गा जमिन नभए पनि श्रीमान्को कमाइले हाम्रो परिवार दुःखसुख चलेकै थियो । उहाँ कामका लागि जिल्ला बाहिर गए पनि समय मिलाएर १५/१५ दिनमा छोरो भेट्न भन्दै आउनुहुन्थ्यो ।

तर, अकस्मात् हाम्रो परिवारमा कल्पनै नगरेको बज्रपात पर्‍यो । श्रीमान् कामको सिलसिलामा दुर्घटनामा पर्नुभयो । लामो समयसम्म अस्पतालमा राखेर पनि उहाँलाई बचाउन सकिएन ।

श्रीमान् वितेपछि हाम्रो परिवारमा अहिले बिहान-साँझको छाक टार्न समस्या छ । म काममा जाउँ घरमा बुढी सासू आमा र बच्चा छन् । उनीहरूलाई घरमा एक्लै छोड्न मिल्दैन । त्यसैले काममा जान सक्दिनँ । काम नगरे बिहान-साँझको छाक चल्दैन ।

अहिलेसम्म त छरछिमेक इष्टमित्रको सहयोगले धानिएको छ । छरछिमेक र इष्टमित्रको सहयोग पनि केही समयका लागि मात्रै हो । अब के गर्ने, के नगर्ने अप्ठेरो अवस्थामा दिन गुजारिरहेकी छु ।
श्रीमान् अशक्त भएर अस्पतालमा बसेदेखि सुरु भएका दुःखका दिन कहिलेसम्म जाने हुन् थाहा छैन । उहाँलाई घाइते भएर काठमाडौं लगेदेखि नै एकदिन पनि छोडिनँ । अस्पतालको चिसो भुईंमा बसेर निको होस् भनेर भगवानसँग प्रार्थना गरें । तर, भगवानले पनि मेरो पुकार सुनेनन् । दैवले पुष्करलाई अल्पायुमै हामीबाट खोसेर लग्यो ।

डाक्टरहरूले पनि सकेसम्म गर्छौं, निको हुन्छ नआत्तिनुस् भनेका थिए । तर, डाक्टरको पनि केही सीप चलेन । अस्पतालमा बस्दा मलाई कति समस्या भयो त्यसको बयान गरेर साध्य नै छैन । म कञ्चनपुर भन्दा बाहिर गएकी नै थिइनँ । काठमाडौं मेरा लागि नौलो थियो । केही थाहा थिएन । कसैलाई चिनेको पनि थिएन । पैसाको अभावमा कति छाक त नखाई-नखाई पनि बसें ।

ठेकेदारले सुरु-सुरुमा पैसा दिन पनि आनाकानी गरे । चिनजानेको कोही थिएन । ठेकेदार सम्पर्कमा नै नआउने त्यसैले धेरै गारो भयो । पछि मेरा आफन्तले मजदुरको संस्थामा जानकारी गराएपछि भने केही सजिलो भयो । अस्पतालले बेड निःशुल्क गरिदियो । ठेकेदार पनि सम्पर्कमा आए ।

श्रीमान् नभएपछि अब बुढी भएकी सासू पाल्ने र छोरो हुर्काउने जिम्मा मेरै काँधमा छ । म के गरुँ ? कसरी गरुँ केही सोच्न सकेकी छैन । रातभर निद्रा लाग्दैन । खालि श्रीमान्को याद आउँछ । बिहे गरेर पनि धेरै समय सँगै बस्न पाइएन ।

बिहे भएको चार वर्षमै हामीलाई छोडेर जानुभयो । सोच्दा सोच्दा, यो देश ग्ारिबका लागि होइन कि भन्ने पनि लाग्छ । यदि सम्पन्न परिवार भएको भए दैनिक ज्यालाका लागि धाउनुपर्ने बाध्यता हुन्थेन र यति छिटो श्रीमान्सँग विछोडको अवस्था आउँदैनथ्यो । गरिब भएर जन्मनु नै पाप हो कि जस्तो लाग्छ ।

गरिब मजदुरको कुनै गन्ती नै छैन यहाँ । काम गर्दा गर्दै मर्‍यो भने पनि ‘ए मरेछ !’ भन्यो सकियो । कमसेकम मजदुरको बारेमा सरकारले केही गर्ने हो भने हामी जस्ता आश्रति परिवारलाई त केही न केही राहत हुन्थ्यो । कसैले केही पनि गर्दैन । चुनावमा भोट माग्न बाहेक कुनै नेता हामी गरिबको झुप्रोमा आउँदैनन् ।

मैले त मेरो श्रीमान् गुमाएँ । तर, म जस्तै अरू मजदुरका श्रीमतीहरूले अकालमै श्रीमान् गुमाउन नपरोस् । मजदुरलाई काममा लगाउँदा सुरक्षित तरिकासँग काम गर्ने वातावरण बनाइयोस् । कमसेकम सरकारले यो काम गर्‍यो भने पुष्कर जस्तै अरू मजदुरले ज्यान गुमाउनुपर्दैन । सरकारले ध्यान देओस् ।

(कैलालीको टीकापुरमा घर बनाउने काम गर्दा माथिल्लो तलाबाट खसेको फलामको डन्डीले लागेर ढाड भाँचिएपछि उपचारका क्रममा ज्यान गुमाउने कञ्चनपुरको कृष्णपुर नगरपालिका-४ का श्रमिक पुष्कर चौधरीकी श्रीमतीसँग मुकेश पोखरेलले गरेको कुराकानीमा आधारित ।)