‘ओलीले संसद विघटन गर्दा चुनावमा गएको भए अहिले घन्टी बज्दैनथ्यो’

बूढाखाडा नेताहरूको रजगज चलेको नेपाली कांग्रेसमा उदयशमशेर राणाले ३८ वर्षको उमेरमै पहिलो पटक २०६४ सालको संविधानसभा निर्वाचनमा आफ्नै निर्वाचन क्षेत्र ललितपुर–१ मा टिकट पाए । त्यसयता पनि निरन्तर टिकट पाउने भाग्यमानी नेतामा पर्छन्, उनी ।

२०६४ सालमा नेकपा (माओवादी)का वर्षमान पुनसँग थोरै मतले हारेका राणा २०७० को निर्वाचनमा नेकपा (एमाले)का मधुसूदन पौडेललाई हराएर दोस्रो संविधानसभामा पुगे ।

संविधानसभाबाट नयाँ संघीय संविधान जारी भएपछि २०७४ मा भएको पहिलो प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा राणा एमालेका नवराज सिलवालसँग पराजित भए । २०७९ मा लगातार चौथो पटक ललितपुर–१ को टिकट पाएका उनी तिनै सिलवाललाई पराजित गरेर फेरि प्रतिनिधिसभा सदस्य बनेका छन् ।

नेविसंघ र तरुण दलहुँदै नेपाली कांग्रेसको राजनीतिमा आएका राणा पार्टीको १४औं महाधिवेशनबाट केन्द्रीय सदस्य चुनिएका थिए । पार्टीभित्र शेरबहादुर देउवा समूहमा रहेका उनले दोस्रो संविधानसभामा सभासद रहँदा अर्थ समिति सदस्य र अर्थ राज्यमन्त्रीको भूमिमा पाए ।

सागरमशेर राणाका छोरा उदयशमशेर यसपटक पार्टी सभापति देउवा नै संसदीय दलको नेता हुने बताउँछन् । ‘अहिलेको परिस्थितिमा पुरानै अनुभवी घोडालाई अगाडि बढाउँदा राष्ट्रिय–अन्तर्राष्ट्रिय सहजता हुन्छ भन्ने आवाज पार्टीभित्र प्रबल रहेको’ उनको तर्क छ ।

केपी ओली नेतृत्वको सरकार संसद विघटन गरेर बाहिरिने बित्तिकै चुनावमा गएको भए कांग्रेसको बहुमत आउने बताउँदै राणा भन्छन्, ‘त्यो अवस्थामा घन्टी÷सन्टी कोही आउन सक्ने थिएनन् ।’

समसामयिक विषयमा राणासँग अनलाइनखबरले गरेको कुराकानीः

लगातार लडेका चार चुनावबाट दोस्रो जित हासिल गर्नुभयो, अघिल्लो चुनावको साटो फेर्नुभयो होइन त ?

राजनीति गर्ने मान्छेलाई चुनाव जित्नुजत्तिको सन्तुष्टि अर्को हुँदैन ।

चुनावी अभियानको क्रममा एमालेको पत्तासाफ हुन्छ भन्नुहुन्थ्यो, तर त्यस्तो भएको त देखिएन नि !

हामीले सोचेको भन्दा कम भोट आए पनि नेपाली कांग्रेस २३ बाट ५६ सिटमा पुगेको छ । संघीय संसद र धेरैजसो प्रदेशमा पनि दोस्रोबाट पहिलो पार्टी बन्ने अवस्थामा कांग्रेस पुगेको छ । एमाले पहिलोबाट दोस्रो पार्टी बन्न पुगेको छ । समग्रमा यो चुनाव कांग्रेसले जितेको भन्न सक्छौं ।

तर, सरकार गठनका लागि गठबन्धनलाई चाहिने बहुमत त पुगेन, अबको समीकरण कसरी बन्ला ?

कांग्रेसकै बहुमत आउनु अहिलेको राजनीतिक परिस्थितिमा सम्भव नहुने कुरा भएकाले गठबन्धन जरूरी भयो । चुनाव अगाडि गठबन्धन नगरेको भए अहिले गर्नैपथ्र्यो, पुगनपुग बहुमत आउँछ पनि होला ।

समानुपातिक र चारवटा प्रत्यक्ष सिटको नतिजा आउन बाँकी छ । बहुमत नपुगे २–४ सिट भएका साना पार्टी समेटेर पनि सरकार बनाउँछौं । पहिलो चरणको सरकार नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाकै नेतृत्वमा बन्छ ।

कांग्रेसका सभापति र माओवादीका अध्यक्षले आधा–आधा कार्यकाल सरकारको नेतृत्व गर्ने भित्री सहमति भएको भन्ने पनि छ नि !

एउटाले तीन वर्ष, अर्कोले दुई वर्ष चलाउने हल्ला पनि सुनिन्छ । कसैको पनि स्पष्ट बहुमत नभएको अवस्थामा यो हुनै नसक्ने, असम्भव कुरा होइन । आलोपालो भए पहिलो चरणको नेतृत्व देउवाले नै गर्नुहुन्छ ।

देउवा पटक–पटक प्रधानमन्त्री हुनुभयो, अब सरकारको नेतृत्व नयाँ पुस्ताले गर्नुपर्छ भन्ने आवाज कांग्रेसभित्रै उठिरहेको छ । तपाईं चाहिं देउवालाई नै अगाडि सार्दै हुनुहुन्छ, किन ?

नेतृत्वलाई सहजै चुनौती दिने लोकतान्त्रिक परिपाटी नेपाली कांग्रेसमा मात्र छ । अहिले शेरबहादुर देउवालाई सर्वसम्मत छोड्ने परिस्थिति पार्टीभित्र छैन, तर हामी व्यावहारिक पनि हुनुपर्छ । देउवाकै नेतृत्वमा चुनावमा जाँदा कांग्रेस दोस्रो पार्टीबाट पहिलो भयो । अब संसदीय दलको नेता उहाँ नै हो ।

देउवाको नेतृत्वमा चुनावमा गएर परिणाम पनि पहिलेको भन्दा राम्रो आएपछि स्वाभाविक हिसाबले संसदीय नेता र प्रधानमन्त्री उहाँ नै हो भन्ने मेरो तर्क हो । २०७४ मा कांग्रेस खुम्चिंदा उहाँलाई अब तपाईं छाड्नुस् भन्न सकिन्थ्यो, अहिले त कांग्रेस बढेको छ ।

दोस्रो कुरा, पार्टीको महाधिवेशन भएको एक वर्ष मात्र पुग्दैछ । सभापतिमा शेरबहादुर देउवा र अरू पदाधिकारी मात्र नभई मलगायत केन्द्रीय सदस्यहरू पनि चुनिएका छौं । कांग्रेस पार्टीका कार्यकर्ताले हामीलाई विश्वास गरेर चुनेका हुन् ।

फेरि, सबै पक्षलाई समेटेर लैजान सक्ने नेता पनि देउवा नै हो । सरकारमा अरूको भन्दा उहाँकै नेतृत्व स्थिर हुन्छ । मैले बुझेअनुसार कांग्रेस संसदीय दलले मात्र चाहेर पनि हुँदैन, गठबन्धनका दलहरूले पनि देउवाकै नेतृत्वमा सरकार गठन सहज हुन्छ भनिरहेका छन् ।

अघिल्लो निर्वाचनमा भन्दा अहिले कांग्रेस सुधारियो, त्यसैले देउवाबाहेक अरू संसदीय दलको नेता, प्रधानमन्त्री हुनै हुँदैन ?

१४औं महाधिवेशनको म्यान्डेट के हो भने शेरबहादुर देउवाले नेतृत्व र युवाले समर्थन गर्ने । देउवाले पनि युवालाई समेटेर लैजाने भन्ने हो ।

हामी धेरै जना नयाँ अनुहार पदाधिकारीदेखि केन्द्रीय सदस्यसम्म चुनिएका छौं । मैले पनि चौथो धेरै लोकप्रिय मत ल्याएर जितेको हुँ । कांग्रेस अब पहिले जस्तो छैन ।
पार्टीले अहिले गठबन्धन र सबै शक्तिकेन्द्रहरू मिलाउनुपर्नेछ । यो परिस्थितिमा पुरानै भए पनि अनुभवी घोडालाई अगाडि बढायो भने सहज हुन्छ भन्ने आवाज पार्टीभित्र बलियो छ ।

पार्टीमा विकल्प नै नहुने भन्ने होइन । बीपीको पनि विकल्प थियो । सुवर्णशमशेर, गणेशमान, किसुनजी, गिरिजाप्रसाद सबैको विकल्प थियो । देउवा पनि निर्विकल्प होइनन् । शेरबहादुर, गगन वा उदयशमशेर नभए पनि कांग्रेस पार्टी चल्छ, तर भएकामध्ये सबभन्दा बलियो ठहरिने विकल्प रोज्नुपर्छ । मेरो भनाइ यो हो ।

राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले अनपेक्षित मत ल्यायो, राप्रपाले पनि शक्ति बढायो । अरु नयाँ पार्टी र अनुहार पनि संसदमा आएका छन् । ती सबैले स्थापित दलहरूलाई खुम्च्याए । यस्तो किन भयो ?

यो परिणामप्रति स्थापित दल र नेताहरू संवेदनशील हुनै पर्छ । नेपाली कांग्रेसलगायत स्थापित भनिएका पार्टीहरूले के बुझ्नुपर्छ भने घन्टी यसै बजेको छैन, जनताले बजाएका छन् । हलो आफैं चम्किएको छैन, त्यहाँ स्थापित भनिएका दलहरूप्रतिको वितृष्णाको मत छ ।

त्यसैले, मैले भन्नैपर्छ, राजनीतिमा किन शेरबहादुर भन्ने कुरा आउँछ । केपी ओलीले संसद विघटन गरेर जाने भनेको बेलामा मैले देउवालाई चुनावमै जानुपर्छ भन्दा उहाँ चुनावमै जाने मूडमा हुनुहुन्थ्यो । तर, माओवादी, समाजवादी, जसपालगायतका शीर्ष नेता, कांग्रेसकै पनि रामचन्द्र पौडेल र गगन थापाहरूले त्यो संविधान विपरीत हुन्छ भने ।

हाम्रो लोकतन्त्रमा जनतामा जानु असंवैधानिक कहिल्यै पनि हुँदैन । हामी त्यतिबेला चुनावमा गएको भए अहिले घन्टी पनि बज्दैनथ्यो र हलो पनि चम्किंदैनथ्यो ।

२०७४ मा जनताले विपक्षमा बस भनेर म्यान्डेट दिएकोमा हामी जबरजस्ती सरकारमा गयौं, त्यो गल्ती भएकै हो । त्यो बेला सरकारमा नगएर जनताकोमा गएको भए अहिले कांग्रेसले बहुमत पाउँथ्यो । सरकारमा गएकै कारण अहिले कांग्रेस, माओवादी, समाजवादीलगायत दलका असन्तुष्टि घन्टी र हलोमा देखिएको हो ।