चिडियाखानाबाट निकाली पाउँ भन्दै जनावरले मुद्दा हाल्न पाउँछन् ?

के चिडियाखानामा रहेका जनावरहरुले त्यहाँबाट मुक्त गराइपाउँ भनेर अदालतमा मुद्दा दायर गर्न सक्छन् ? यस्तो अनौठो लाग्ने सवालको निरुपण अब अमेरिकाको एक अदालतले गर्दैछ ।

अमेरिकाको कोलोराडोस्थित ‘चेइन माउन्टेन जू’मा रहेका पाँचटा हात्तीले आफ्नो मुक्तिको लागि चिडियाखानाविरुद्ध मुद्दा हाल्न सक्ने नसक्ने विषयमा त्यहाँको सर्वोच्च अदालतले फैसला गर्नेछ ।

कानुन अनुसार हात्तीलाई समेत व्यक्तिको रुपमा परिभाषित गर्दै उनीहरुको मुक्त हुन पाउने अधिकार रहेको जनावर अधिकारकर्मीहरुको दाबी छ । यद्यपि हात्तीको मुक्तिको विषयमा फैसला गर्दै गर्दा न्यायाधीशले सुरुमा कुकुर र बिरालोका विषयमा पनि गहन सबाल उठाएका छन् ।

बिहीबार भएको सुनुवाइका क्रममा न्यायाधीश मेलिसा हार्टले भनिन्- यस्तो मुक्ति सुरु भयो भने कहाँ गएर रोकिएला ? यसले मानिसहरुले घरमा पालेका कुकुर तथा बिरालोहरुलाई समेत स्वतन्त्रता प्रदान गर्न सक्छ भविष्यमा ।

उल्लेखित चिडियाखानामा रहेका मिस्सी, किम्बा, लक्की, लोउलोउ र जाम्बो नामक पाँचवटा हात्तीले कैदीलाई प्राप्त अधिकार जस्तै आफ्नो कैदका विरुद्धमा कानुनी प्रक्रियामा जान पाउने दाबी NonHuman Rights Project नामक समूहको छ ।

अफ्रिकाको जंगलमा जन्म्रिएका ती हात्तीहरु जेलजस्तो चिडियाखानामा बन्दी बन्नुपर्दा उनीहरुको मस्तिष्कमै क्षति पुगेकोले चिडियाखानाबाट उनीहरुलाई मुक्त गरेर अमेरिकाका कुनै हात्ती संरक्षित क्षेत्रमा लगिनुपर्ने उनीहरुको माग छ ।

अदालतमा भएको सुनुवाइका क्रममा उक्त समुहका प्रतिनिधिले हालका लागि ती पाँचजना हात्तीहरुमा मात्रै केन्द्रित भएर अदालतले फैसला गर्नुपर्ने भन्दै हात्तीहरुले बन्दी प्रत्यक्षीकरणको रिट दायर गर्न सक्नेगरी मुद्दालाई पुनः तल्लो अदालतमा पठाइदिने गरी आदेश गर्न समेत माग गरे ।

घरपालुवा कुकुर र चिडियाखानामा राख्न ल्याइएको हात्तीलाई एउटै दर्जामा राख्न नहुने उनको भनाइथियो ।

तर, सो चिडियाखानाले भने ती वृद्ध अवस्थाका हात्तीहरुलाई त्यो उमेर अन्यत्र सार्नु र अरु हात्तीहरुसँग मिसाउनु जोखिमयुक्त रहेको भन्दै यसले अनावश्यक तनाव सिर्जना गर्ने दाबी गरेको छ ।

यो मुद्दामा अमेरिकाको सर्वोच्च अदालतले आगामी हप्ता वा केही महिनामै अन्तिम फैसला गर्ने बताइएको छ ।