चट्याङबाट कसरी मान्छेको मृत्यु हुनसक्छ ?

चट्याङ कहाँ पर्छ, कहिले पर्छ, कसरी पर्छ ? ठ्याक्कै टुंगो हुँदैन । खासगरी मनसुन सुरु हुनै लाग्दा चट्याङ बढी पर्ने गर्छ र त्यसले धेरैको ज्यान लिने गरेको छ । वर्षेनी चट्याङबाट ज्यान गुमाउनेको संख्या कम छैन । यसपाली पनि चट्याङको कारण कतिपय ठाउँमा मान्छेको मृत्यु भएको खबर आइरहेको छ ।

चट्याङ के हो ? किन यसबाट मान्छे वा प्राणीको मृत्यु हुनसक्छ ? चट्याङको सम्भावित जोखिमबाट बच्नका लागि पनि यो प्रश्नको उत्तर जान्नुपर्ने हुन्छ ।

चट्याङ के हो ?

वायुमण्डलमा विपरीत दिशाबाट तीव्र गतिमा हिँडिरहेको वायु एक-आपसमा ठोक्किदा चर्को आवाजसहित बढी भोल्टको विद्युतीय लहर उत्पन्न भई खास बाटो बनाएर जान्छ, यसलाई नै चट्याङ भनिन्छ । यो अचानक हुने विद्युतीय विस्फोटन हो ।

चट्याङ परेमा के हुन्छ ?

१. चट्याङको प्रकृति र शक्ति

चट्याङमा लाखौँ भोल्टको विद्युतीय ऊर्जा र हजारौँ एम्पियरको विद्युतीय प्रवाह हुन्छ । यो ऊर्जा एक सेकेन्डको सानो अंशमा मानव शरीरमा प्रवेश गर्न सक्छ । मानव शरीर, जसमा पानी र इलेक्ट्रोलाइटहरूको ठूलो मात्रा हुन्छ, विद्युतको लागि राम्रो चालक हो।

जब चट्याङको विद्युतीय प्रवाह शरीरमा प्रवेश गर्छ, यसले विभिन्न शारीरिक प्रणालीहरूलाई तहसनहस पार्न सक्छ । चट्याङको शक्ति यति धेरै हुन्छ कि यसले तुरुन्तै मृत्यु हुन सक्छ वा घाइते बनाउन सक्छ ।

२. विद्युतीय झट्का र हृदयघात

चट्याङबाट मृत्युको सबैभन्दा सामान्य कारण हृदयघात हो । जब चट्याङको विद्युतीय प्रवाह शरीरमा प्रवेश गर्छ, यसले हृदयको सामान्य विद्युतीय संकेतलाई अवरुद्ध गर्छ ।
हृदयको मांसपेशीहरूले रक्तसञ्चारका लागि नियमित रूपमा संकुचन र प्रसारण गर्नुपर्छ, जुन विद्युतीय संकेतहरूले नियन्त्रण गर्छ । यो अवस्थामा हृदय अनियन्त्रित रूपमा कम्पन गर्छ र रक्तसञ्चार गर्न असमर्थ हुन्छ । यदि तुरुन्तै सीपीआर वा डिफिब्रिलेटरको प्रयोग गरिएन भने यो अवस्थाले मृत्यु हुनसक्छ ।

३. मुटुमा असर

चट्याङले सिधै मुटुको चालमा बाधा पुर्याउन सक्छ । यसले ‘कार्डियाक अरेस्ट’ अर्थात् मुटुको चाल एक्कासी बन्द हुन सक्छ। यस्तो अवस्थामा मानिसको मृत्यु तुरुन्तै हुनसक्छ।

४. स्नायु प्रणालीमा क्षति

मस्तिष्क र स्नायु प्रणाली विद्युत् वहावप्रति अत्यन्तै संवेदनशील हुन्छन् । चट्याङले मस्तिष्कको कार्यक्षमता बिगार्न सक्छ, जसले अचेत हुने, बोल्न नसक्ने वा दिमागी क्षति हुनसक्छ। कतिपय अवस्थामा चट्याङको असरले मानिसलाई स्थायी अपाङ्ग पनि बनाउन सक्छ ।

५. शरीरमा जलन र घाउ

चट्याङले छालामा गहिरो जलन ल्याउन सक्छ । गम्भीर जलनले इन्फेक्सन वा रक्तस्रावको कारण पनि मृत्यु हुनसक्छ ।