तेस्रो कार्यकाल राष्ट्रपति बन्ने ट्रम्प योजना, भन्छन् : मजाक होइन, संविधान परिवर्तन गर्न सक्छु

१८ चैत, काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले तेस्रो कार्यकालका लागि उम्मेदवार बन्ने योजना बनाइरहेको र त्यसका लागि संविधान परिवर्तन गर्नेबारे सोचिरहेको बताएका छन् ।

आइतबार एनबीसी न्यूजलाई दिएको अन्तरवार्तामा ट्रम्पले भनेका छन्, ‘म मजाक गरिरहेको छैन, संविधानमा तेस्रो कार्यकालका लागि बाटो खुला गर्ने उपायहरू छन्।’

ट्रम्पको कार्यकाल २०२९ मा समाप्त हुनेछ। हालको अमेरिकी संविधानअनुसार एक व्यक्ति दुई पटक मात्र राष्ट्रपति बन्न सक्छ। ट्रम्प यसअघि सन् २०१७-२०२१ सम्म राष्ट्रपति भइसकेका छन् र हाल दोस्रो कार्यकालका लागि निर्वाचित भएका छन्।

तेस्रो कार्यकाल प्राप्त गर्न ट्रम्पले संविधान संशोधन गर्नुपर्नेछ, जसका लागि अमेरिकी संसद र राज्यहरूको समर्थन आवश्यक पर्छ।

तेस्रो कार्यकालका लागि तरिकाहरू छन् : ट्रम्प

तेस्रो कार्यकालको चाहनाबारे सोधिएको प्रश्नमा उनले भने, ‘मलाई काम गर्न मनपर्छ।’

त्यसपछि उनलाई अर्को कार्यकालका लागि कुनै योजना छ कि छैन भनेर सोधियो। ट्रम्पले भने, ‘यस्ता तरिकाहरू छन् जसले तपाईंले यस्तो गर्न सक्नुहुन्छ।’

एक पत्रकारले सोधे, ‘के जेडी भेन्सले अर्को चुनाव जितेपछि तपाईंलाई राष्ट्रपति बनाउन सक्छन्?’ ट्रम्पले भने, ‘त्यो एउटा उपाय हुन सक्छ, तर अरू पनि धेरै तरिकाहरू छन्।’

तर, जब उनलाई ती अन्य उपायहरूबारे सोधियो, उनले केही स्पष्ट पारेनन् ।

दुई महिना अघि विधेयक दर्ता

नोभेम्बरमा चुनाव जितेपछि ट्रम्पले पहिलो पटक तेस्रो कार्यकालका लागि इच्छा देखाएका थिए। उनले भनेका थिए, ‘म फेरि राष्ट्रपति पदमा उम्मेदवार बन्ने सोचमा छैन, तर यदि जनताले चाहे भने, त्यसबारे सोच्न सक्छु।’

यसपछि, जनवरीमा अमेरिकी संसदको तल्लो सदन ‘हाउस अफ रिप्रिजेन्टेटिभ्स’ मा एक विधेयक दर्ता भएको थियो, जसले ट्रम्पलाई तेस्रो कार्यकालका लागि उम्मेदवार बन्न अनुमति दिने प्रावधान राखेको थियो।

यो विधेयक ट्रम्पको रिपब्लिकन पार्टीका सांसद एन्डी ओगल्सले पेस गरेका थिए। विधेयकमा भनिएको छ, ‘जो कोही व्यक्ति लगातार दुई कार्यकाल राष्ट्रपति भइसकेको छ, उसले तेस्रो पटक चुनाव लड्न पाउने छैन।’

ट्रम्पले सन् २०२० मा जो बाइडेनसँग चुनाव हारेका थिए, उनी तेस्रो पटक उम्मेदवार बन्न योग्य हुने तर्क गरिएको छ।

ट्रम्पले संविधान परिवर्तन गर्न सक्छन्?

तेस्रो कार्यकालका लागि ट्रम्पले अमेरिकी संविधानमै परिवर्तन गर्नुपर्नेछ, जुन सजिलो छैन। संविधान संशोधन गर्न अमेरिकी सिनेट र हाउस अफ रिप्रिजेन्टेटिभ्स दुवैमा दुई-तिहाइ बहुमत आवश्यक हुन्छ।

हाल, सिनेटमा रिपब्लिकन पार्टीका १०० मध्ये ५२ जना सांसद मात्र छन्, जबकि हाउस अफ रिप्रिजेन्टेटिभ्समा ४३५ मध्ये २२० सांसद छन्। यो आवश्यक ६७ प्रतिशत बहुमत भन्दा निकै कम हो।

यदि ट्रम्पले संसदमा आवश्यक बहुमत पाए पनि, संविधान संशोधनका लागि अमेरिकी राज्यहरूको सहमति अनिवार्य हुन्छ। ५० राज्यहरूमध्ये ३८ राज्यहरूले अनुमोदन गरे मात्र संविधान परिवर्तन सम्भव हुन्छ।

पुटिन पछ्याउन सक्छन् ट्रम्प ?

राजनीतिक विश्लेषकहरूका अनुसार, यदि ट्रम्पलाई तेस्रो कार्यकाल नदिइएमा उनी सत्ता जोगाउन नयाँ उपाय अपनाउन सक्छन्।

ह्यामिल्टन कलेजका प्रोफेसर फिलिप क्लिन्कनर भन्छन्, ‘ट्रम्पले सन् २०२८ मा उपराष्ट्रपति बन्ने योजना बनाउन सक्छन् र जेडी भेन्स वा कुनै अन्य नेतालाई राष्ट्रपति बनाउनेछन्।’

यस्तै रणनीति रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले अपनाएका थिए। पुटिन सन् २०००-२००८ सम्म लगातार दुई कार्यकाल राष्ट्रपति भए। रूसको संविधानअनुसार तेस्रो पटक राष्ट्रपति बन्न नपाउने भएपछि, उनले आफ्ना सहयोगी दिमित्री मेदभेदेवलाई राष्ट्रपति बनाएका थिए र आफू प्रधानमन्त्री बनेर सत्ता नियन्त्रणमा राखेका थिए।

अमेरिकामा तेस्रो कार्यकाल दोहोरिन किन पाइँदैन ?

सुरुमा, अमेरिकामा राष्ट्रपति पदका लागि कुनै सीमा तोकिएको थिएन। सन् १९५१ मा संविधानको २२औं संशोधन मार्फत दुई कार्यकालको सीमा तोकिएको थियो।

अमेरिकाका पहिलो राष्ट्रपति जर्ज वासिङ्टनले दुई कार्यकालपछि राजीनामा दिएका थिए, जसले यो अनौपचारिक परम्परा बन्यो।

तर, फ्रान्कलिन डी. रुजवेल्ट चार कार्यकाल (१९३३-१९४५) सम्म राष्ट्रपति बनेपछि यो परम्परा भंग भयो। त्यसपछि सन् १९४७ मा अमेरिकी कंग्रेसले २२औं संशोधन पारित गर्‍यो, जसले दुई कार्यकालको सीमा तोकिदियो।

अब, ट्रम्प यदि तेस्रो कार्यकालका लागि अघि बढ्न चाहन्छन् भने संविधान संशोधनको कठिन प्रक्रिया पार गर्नुपर्नेछ।

-एजेन्सीहरूको सहयोगमा