स्थलगत निरीक्षणमा नखटिएका बस्नेतले कर्णाली डेभलपमेन्टको कैफियत लुकाउन कसरी गरे ‘डिल’ ?

१६ साउन, काठमाडौं । कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकको एक अर्ब ३३ करोड रुपैयाँ अनियमिततामा नेपाल राष्ट्र बैंकका कर्मचारीको सहयोगी भूमिका पुष्टि भए पनि स्थलगत अनुगमनमा नगएका कर्मचारीले कैफियत ढाकछोप गर्ने जिम्मा कसरी लिए भन्ने प्रश्न पेचिलो बनेको छ ।

राष्ट्र बैंकको सुपरीवेक्षण विभागलाई तुलनात्मक रूपमा ‘मालदार’ विभागका रूपमा व्याख्या हुँदै आएको छ । केन्द्रीय बैंकका कर्मचारीबीच पनि सुपरीवेक्षण विभागमा सुरुवा हुन शक्ति संघर्ष हुने गर्छ ।

उक्त विभागमा सरुवाका लागि हुने रस्साकस्सीको मुख्य उद्देश्य भनेको व्यक्तिगत लाभका लागि वित्तीय क्षेत्रलाई प्रयोग गर्नु हो ।

राष्ट्र बैंकका पूर्वकर्मचारीले पैसा कमाएको/नकमाएको प्रसंगमा आफू सुपरीवेक्षण विभागमा काम गर्न नपाएको भन्दै चोखिने गर्छन् । पूर्वकर्मचारीका कुराले पनि सुपरीवेक्षण विभागमा काम गर्दा वाह्य आम्दानी हुने प्रष्ट हुन्छ ।

केन्द्रीय बैंकको सुपरीवेक्षण विभागबारे टिकाटिप्पणी हुने गरे पनि ठोस प्रमाण भने जुटेको थिएन । तर, कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंक घोटाला प्रकणबाट केन्द्रीय बैंकका कर्मचारीको वाह्य आम्दानी स्रोत र उनीहरूले गर्ने कामका विषय सप्रमाण बाहिरिएको छ ।

कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकमा नक्कली सुन कर्जा, बचतकर्ताको निक्षेप मार्फत संस्थापक सेयरधनीले हकप्रद सेयर भर्न प्रयोग गरेको, करिब ३ दर्जन नक्कली कम्पनी खडा गरी कर्जा अपचलन गरेको विषय प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी) ले बाहिर ल्याएको छ ।

सीआईबीले अनुसन्धान क्रममा पत्ता लगेका र केन्द्रीय बैंकका कर्मचारीले निश्चित लाभमा लुकाएका विषय बाहिर ल्याएको हो ।

प्रहरीले केन्द्रीय बैंकका एक पूर्वकर्मचारी सहित कर्णालीका अध्यक्ष तथा प्रमुख कार्यकारी अधिकृत भइसकेका राजेन्द्रवीर राय लगायत अपचलनमा संलग्न १ सय ९ जनाको विरुद्धमा मुद्दा दायर गरेको छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

कर्णाली विकास बैंक घोटाला गर्ने राय पार्टी फेरिरहन्थे, टिकट किनिरहन्थे

प्रहरीले केन्द्रीय बैंकका पूर्वकर्मचारी भुवनसिंह बस्नेतलाई पनि प्रतिवादी बनाउँदै मुद्दा दायर गरेको छ । बस्नेत काम गर्ने क्रममा अनियमिततामा सहभागी भएका कारण पक्राउ पर्ने केन्द्रीय बैंकका कर्मचारी हुन् ।

उनले प्रहरीलाई दिएको बयान अनुसार उनी स्थलगत अनुगमनमा नगएको दाबी गरेका छन् । स्थलगत अनुगमनमा नजाँदा पनि उनले कसरी कर्णालीका अध्यक्ष, प्रमुख कार्यकारी अधिकृतहरूसँग सूचना लुकाउने र आवश्यक कारबाहीबाट बचाउने डिल गरे ?

बस्नेतले प्रहरीलाई दिएको बयान अनुसार कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंक तथा त्यससँग सम्बन्धित व्यक्तिहरूबाटै करिब २० लाख रुपैयाँ उनलाई भुक्तानी भएको छ । उक्त रकममध्ये करिब १ लाख ५० हजार कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकका कर्मचारीलाई तालिम दिएको शुल्क दाबी गरेका छन् भने करिब ८ लाख कार बिक्री गरेको भनेका छन् । तर, बाँकी रहेको १० लाखको विषयमा बस्नेत पनि जानकार छैनन् के शीर्षकमा बैंकले ट्रान्स्फर गर्‍यो भन्नेमा ।

बस्नेतले प्रमाण तथा बहाना बनाउन नसक्दा उक्त १० लाखको कारण खुल्न सकेको छैन । त्यसका साथै उनले प्रहरीलाइ बैंक घोटालामा सघाउने पुग्ने कुनै काम नगरेको दाबी गरेका छन् ।

राष्ट्र बैंकले बस्नेतलाई सुपरीवेक्षण टोलीको सुपरभाइजर तोकेको थियो । उनले केन्द्रीय बैंकको कार्यालयमै बसेर स्थलगत अनुगमनमा गएका साथीहरूको प्रतिवेदनका आधारमा कर्णालीका गलत गतिविधि ढाकछोप गर्ने जिम्मा लिएको देखिन्छ ।

स्थलगत अनुगमन जानेमा सहायक निर्देशक टेकराज भण्डारी र सहायक निर्देशक राजनप्रसाद रेग्मी थिए । उक्त सुपरीवेक्षण टोलीको प्रमुख भण्डारी थिए भने रेग्मी सदस्य । दुवै सहायक निर्देशकले बैंकको अनुगमन गरेर पत्ता लगाएका विवरणको प्रतिवेदन सुपरभाइजर भएका बस्नेतले बुझ्थे ।

तर, बस्नेतले उक्त प्रतिवेदन अनुसार कारबाही नहुने अवस्था सिर्जना गर्ने गरी कर्णाली बैंकको उच्च व्यवस्थापनसँग मिलेमतो गरेका थिए । सोही बापत रकम बैंकका तर्फबाट उनलाई भुक्तानी भएको प्रहरीको दाबी छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकका ४ जनाको मिलेमतोमा २ अर्ब ६० करोड अनियमितता

बस्नेतले संस्थापक सेयरधनीले बैंकको बचत प्रयोग गरेर हकप्रद सेयरमा लगानी गरेको विषयलाई लुकाएका थिए । त्यसैगरी उनले नक्कली कम्पनी तथा सुन कर्जाको विषयलाइ पनि ढाकछोप गरेको प्रहरीले औंल्याएको छ ।

बस्नेतले सुपरीवेक्षण टोलीलाई समेत व्यवस्थापन गर्ने जिम्मा दिएको शंका प्रहरीको छ । स्थलगत सुपरीवेक्षणमा गएका राष्ट्र बैंकका कर्मचारीले रिपोर्टिङ गरेर विषय अनुसार बैंकलाइ कारबाही नहुँदा स्थलगत अनुगमनमा गएका कर्मचारी आफूले पहिचान गरेको कैफियत अनुसार काम नभएको विषयमा बोलेको देखिँदैन ।

प्रहरी स्रोतका अनुसार स्थलगत निरीक्षेणमा गएका व्यक्ति सबै नमिलेको भए पनि सूचना लुकाउन सम्भव हुदैनथ्यो ।

‘अर्कोलाई नफसाउने भन्दै राष्ट्र बैंकका अन्य कर्मचारीलाई नजोडेको हुन सक्छ,’ ती प्रहरी अधिकारीले भने, ‘भण्डारी र रेग्मीको प्रतिवेदनलाई बस्नेतले केन्द्रीय बैंकमै बसेर सुपरभाइजर भएकै आधारमा कर्णालीसँग डिल गरेको हुन सक्ने शंका गर्ने ठाँउ छ ।’