आईटीको काम भन्दै म्यानमार पुर्‍याएर नेपालीलाई बनाइन्छ ‘साइबर दास’

८ पुस, काठमाडौं । म्यानमारमा बन्धक बनाएर साइब स्लेभ (साइबर, डिजिटल दास) को रूपमा प्रयोग गरिएका ४७ नेपाली नागरिकको उद्धार गरी २३ मंसिरमा काठमाडौं ल्याइयो ।

त्यसपछि २४ मंसिर र २ मंसिरमा मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्युरोको टोलीले दुई जनालाई पक्राउ गर्‍यो । अहिले ब्युरोले सर्लाहीको भर्दोल गाउँपालिका-९ का २४ वर्षीय रञ्जितकुमार महतो र खोटाङका ४१ वर्षीय मणिराज राईलाई हिरासतमा राखेर अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

म्यानमारबाट उद्धार गरिएका ४७ जनामध्येबाट अहिलेसम्म ब्युरोमा २ वटा जाहेरी परेको छ । ब्युरोका एसएसपी कृष्ण पंगेनीका अनुसार तिनै दुई जाहेरीका आधारमा उनीहरू पक्राउ परेका हुन् ।

पक्राउ परेकाहरूमाथिको सोधपुछ, फर्केकाहरूले दिएको जाहेरी तथा अनुसन्धानबाट नेपालीहरूलाई त्यहाँ साइबर दासको रूपमा चिनियाँ गिरोहले प्रयोग गरिरहेको पत्ता लागेको हो ।

थाइल्यान्डस्थित नेपाली दूतावास, म्यानमार सरकार र ब्युरोको समेत पहलमा ४७ नेपालीको उद्धार भएको थियो । त्यहाँ अझै करिब १०० को हाराहारीमा नेपालीहरूलाई बन्धक बनाएर साइबर दासको रूपमा काम लगाइएको छ ।

ब्युरोका एसएसपी कृष्ण पंगेनी अझै ठूलो संख्यामा नेपालीहरू साइबर दासको रूपमा म्यानमारमा फसेको बताउँछन् ।

म्यानमारको विद्रोही समूहको दबदबा रहेको क्षेत्र मेवाडीमा चिनियाँ गिरोहले क्याम्प नै खडा गरेर ‘अनलाइन स्क्यामिङ’ (ठगी) धन्दामा नेपालीहरूलाई प्रयोग गरेको बताइन्छ । म्यानमार प्रशासनको समेत पहुँच बाहिर रहेको मवाडीबाट चिनियाँ गिरोहले चलाएको ‘अनलाइन स्क्यामिङ’को पासोमा अहिले नेपाली पर्दै आएका छन् ।

चिनियाँहरू बाहिरबाटै सबै कुराको व्यवस्थापन गर्ने तर अनलाइन स्क्यामिङ अपराधमा भने नेपालीहरू प्रयोग गर्ने गरेको एसएसपी पंगेनी बताउँछन् ।

नेपालीहरूलाई विशेषगरी ह्वाट्स एपमार्फत विभिन्न व्यक्तिहरूलाई सम्पर्कमा ल्याएर अनलाइनमा विभिन्न प्रलोभन देखाएर फिसिङ गर्ने शैली देखिएको छ । चिनियाँको यो ट्र्यापमा विशेषगरी अमेरिकी, युरोपका व्यक्तिहरू फस्ने गरेको ट्रेन्ड देखिन्छ ।

अनलाइन स्क्यामिङ धन्दामा नेपालीलाई प्रयोग गर्न आकर्षक प्रलोभन देखाएर म्यानमार पुर्‍याउँदै डिजिटल दास बनाउने गरेको देखिन्छ ।

कम्युटरसम्बन्धी सामान्य ज्ञान भएका व्यक्तिलाई थाइल्यान्डमा राम्रो रोजगारी दिने भन्दै प्रलोभनमा पारेर त्यहाँ पुर्‍याउने गरिन्छ । थाइल्यान्डबाट ३६ घण्टासम्म कारमा राखेर म्यानमारको केकेआई पार्कमा लैजाने गरिएको छ । सो क्रममा केहीको आँखामा पट्टीसमेत लगाइन्छ । त्यहाँबाट मेवाडी पुर्‍याउने गरेको पीडितहरूले बताउने गरेका छन् ।

नेपालबाट भारत, थाइल्यान्ड हुँदै म्यानमार लाने गरेको देखिन्छ । एक लाखभन्दा माथिको तलब दिलाउने प्रलोभन देखाएर त्यहाँ पुर्‍याएपछि अनलाइन फिसिङमा प्रयोग गर्ने, नमानेको अवस्थामा चरम यातना दिनेसम्मका काम हुने गरेका छन् । उनीहरूलाई त्यहाँ केटी बनेर लभ अफेयर जसरी कुराकानी गर्न लगाउने, बिटक्वाइनको कारोबारमा लगाउने गरेको देखिन्छ ।

म्यानमार पुगिसकेपछि मोबाइल, पासपोर्ट नियन्त्रणमा लिने र अवैध अनलाइन स्क्यामिङका लागि केही दिन तालिम दिने काम सुरु हुन्छ । गलत काममा फसेको थाहा पाएपछि नेपाल फिर्ता हुन खोजेको अवस्थामा भने पैसा हाल्न लगाउने वा त्यसवापत अरू ३-४ जना नेपालीलाई म्यानमार ल्याएपछि मात्रै छाड्ने प्रवृत्ति देखिएको एसएसपी पंगेनी बताउँछन् ।

‘कोही नेपाली छुटेर आउनुपर्‍यो भने कि उनीहरूले भनेजति पैसा हाल्नु पर्‍यो कि त्यसवापत अरू नेपालीलाई म्यानमार झिकाउनु पर्‍यो । यी दुई सर्तमा मात्रै छुट्ने अवस्था देखिन्छ,’ एसएसपी पंगेनीले अनलाइनखबरसँग भने ।

यसअघि दक्षिणपूर्वी एसियाका देशहरूमा अनलाइन स्क्यामिङका लागि मानव ओसारपसार हुने गरेको भन्दै प्रहरीको अन्तर्राष्ट्रिय संगठन इन्टरपोलले ‘ग्लोबल वार्निङ’ समेत जारी गरेको थियो । यति हुँदासमेत विभिन्न प्रलोभनमा पारेर नेपाली युवायुवतीलाई दक्षिणपूर्वी एसियाका देशहरूमा पुर्‍याएर साइबर स्लेभ बनाउने धन्दा रोकिएको छैन ।

राज्यको पहुँच नै हुन नसक्ने ठाउँहरूमा क्याम्प खडा गरेर राख्ने, क्याम्पभित्रै खाने, सुत्ने, बस्ने व्यवस्था गरेर सुरक्षा गार्डसमेत राखी नेपालीहरूलाई अनलाइन स्क्यामिङहरूमा प्रयोग गर्ने गरिएको छ ।

निश्चित टार्गेट दिएर काममा लगाउने र दैनिक १८ घण्टासम्म काम गनुपर्ने अवस्था छ । दूताबासको पहल बिना फर्केका अधिकांशजसोले १० लाखसम्म फिरौती बुझाउने गरेको पनि प्रहरी अनुसन्धानबाट खुलेको छ । उक्त रकम क्रिप्टो करेन्सीमा हालेपछि बल्ल नेपालीहरूलाई त्यहाँबाट मुक्त गरेको देखिन्छ ।

१०७ जनाको उद्धार

अहिले ४७ जनाको उद्धार भए पनि मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्युरो स्थापना भएयता १०७ जनाको उद्धार भएको छ । जसमा १०३ पुरुष र ४ महिला छन् । उनीहरूलाई सुरुमा नेपालबाट चिनियाँ गिरोहले नै सम्पर्क गरी थाइल्यान्डमा दिने रोजगारी भन्दै म्यानमार लैजाने गरेको थियो ।

तर, पछिल्लो समय नेपालीलाई नै एजेन्ट खडा गरेर नेपालीहरूमार्फत नै थाइल्यान्डमा रोजगारी भन्दै म्यानमार पुर्‍याउने ट्रेन्ड देखिएको छ । अहिले पक्राउ परेका दुई नेपाली तिनै चिनियाँका नेपाली एजेन्ट रहेको ब्युरोको दाबी छ ।

म्यानमारकै जस्तो शैली दक्षिणपूर्वी एसियाका अन्य देशहरू पनामा, कम्बोडिया, पलाउमा समेत देखिएको छ ।

ब्युरोको तथ्यांकअनुसार पनामाबाट अहिलेसम्म १९ पुरुष र १ महिला गरी २० जनाको उद्धार गरिएको छ । कम्बोडियाबाट ९ पुरुषको उद्धार गरिएको छ । पलाउबाट पनि २० पुरुषको उद्धार गरिएको छ । यसरी पठाउने ३ चिनियाँसहित करिब दुई दर्जन नेपालीलाई पक्राउ गरेर मुद्दा चलाइएको ब्युरोको तथ्यांक छ ।

एक वर्ष बन्धक बनेर फर्केका युवाको बयान- करेन्ट लगाएर यातना दिइयो