महाभारतको युद्धमा अर्जुनले आफ्ना सारथी बनेका श्रीकृष्णलाई अनेक प्रश्न गर्छन् । अर्जुन र कृष्णबीच चलेको त्यही प्रश्नोत्तरबाट श्रीमद्भागवत गीताको रचना भएको हो । भनिन्छ, सबै वेद, उपनिषद् पुराणको निष्कर्ष नै गीता हो । गीता १८ अध्यायमा लेखिएको छ । त्यसबेला अर्जुनलाई दिएको उत्तरहरु आज पनि उत्तिकै सान्दर्भिक छन् । कुरुक्षेत्रको युद्धमा श्रीकृष्णले जुन गीताको ज्ञान […]

हामी जब कसैसाग भेट गर्छौं, नमस्कार आदनप्रदान गर्छौं । आफुले मान्नुपर्ने व्यक्तिलाई हार्दिकतासाथ नमस्कार गर्छौं । कुनैपनि भेटघाटको पहिलो औपचारिक सुरुवात नै नमस्कारबाट हुन्छ । नमस्कार गर्ने विधी छ । नमस्कार गर्दा दुबै हात जोड्छौं । शीरलाई थोरै झुकाउँछौं । विनयी र प्रफुल्ल भावमा प्रस्तुत हुन्छौं । नमस्कार गर्नु यौगिक क्रिया हो । दुई हात […]

महर्षि बाल्मीकि, अर्थात महान ग्रन्थ रामायणका रचनाकार । महाभारत कालमा वाल्मीकिको वर्णन गरिएको पाइन्छ । खासमा उनको जन्म नागा प्रजातिमा भएको थियो । महर्षि बन्नुअघि उनी रत्नाकरको नामबाट चिनिन्थे । उनी डकैती गर्थे, जंगलमा बसेर । त्यो निर्जन बनमा एक जना नारद मुनी हिँडिरहेका थिए । उनैलाई लुट्नका लागि तैनाथ भए, रत्नकार । तब नारद […]

बिहान पूजापाठ गर्दा होस् वा कुनै धार्मिक समारोहमा, शंख बजाइन्छ । शंख किन बजाइएको होला ? सायदैले चासो राखेका होलान् । किनभने यसलाई परम्परा मानेर हामी केवल अनुसरण गरिरहेका छौं । यद्यपी शंख बजाउनुको खास अर्थ, महत्व र फाइदा छ । धार्मिक विश्वास अनुसार,  समुन्द्र मन्थनबाट प्राप्त भएको चौदह रत्नमा एक रत्न हो, शंख । […]

भीष्म पितामह एक महान योद्धा, उत्तम नेतृत्वकर्ता मात्र थिएनन्, महाभारतका यी अहंम पात्र ऐतिहासिक हिसाबले पनि प्रशिद्ध छन् । अहिलेका पुस्ताले उनको जीवनबाट धेरै कुरा सिक्न सक्छन् । भीष्म राजा शान्तनु र गंगाका सन्तान थिए । भीष्म पितामहलाई महाभारतमा निर्वाह गरेको भूमिकाका लागि चिनिन्छ । भीष्मलाई मिलेको थियो इच्छा मृत्युको वरदान भनिन्छ कि, भीष्म पितामहलाई […]

मकर संक्रान्तिको नामले समेत प्रचलित माघे संक्रान्तिका दिन घरघरमा खिचडीका साथमा तिल तथा गुडबाट बनेका परिकार सेवन गरिन्छ । यी खानपानसँग माघे संक्रान्तिको के सम्बन्ध छ ? किन तिलको लड्डु खाइन्छ ? किन खिचडी खाइन्छ ? माघे संक्रान्तिलाई शास्त्रमा स्नान, दान र ध्यानको महिनाको रुपमा पनि मनाइने गरिने ।  यस दिन सुर्य उत्तरायण भएर मकर […]

देवी अथवा देवताको चित्रहरुको पछाडि देखिने गोलाकार प्रकाशलाई आभा मण्डल भन्ने नामले चिनिन्छ । वास्तवमा, आभा मण्डल हाम्रो शरीरको वरपर एउटा शक्ति घुमिरहेको हुन्छ । विज्ञानको भाषामा यसलाई इलेक्ट्रोनिक म्याग्नेटिक फिल्ड भनिन्छ । आभा मण्डल सजीव व्यक्तिहरुदेखि निर्जीव व्यक्ति, वस्तुहरुको पनि हुनसक्छ । धर्तीको पनि आभा मण्डल हुन्छ । चन्द्रमाको वरपर जसरी प्रकाश देखिन्छ, त्यो […]

सन् २०२० को पहिलो ग्रहण चन्द्र ग्रहण यही साता अर्थात पुस २५ गते शुक्रबार लाग्दैछ । यो चन्द्र ग्रहण पुस २५ गते राति १०ः५२ बजेदेखि प्रारम्भ हुनेछ र राति २ः५७ बजेसम्म चल्ने छ । अर्थात्, सन् २०२० को यो पहिलो ग्रहण ४ घण्टा ५ मिनेटसम्म चल्नेछ । यसपटकको चन्द्र ग्रहण नेपालसँगै भारत, एशिया, यूरोप, अफ्रिका […]

पशुपति क्षेत्रमा शनिबार वास्तविक साधनामा लिप्त भएका साधकहरुको खोजी गर्दै जाँदा औलामा गन्न सकिने केही साधकहरुको नाम थाहा भयो । भागवतानन्द, त्यागिनाथ अघोरी, शंकराचार्य मठका रमणानन्द आदि इत्यादि । साधकहरुको पनि विभिन्न भेद हुन्छन् । विभिन्न सम्प्रदायमा आबद्ध यी साधकहरुको खोजी गर्दै अघि बढ्दा सबैभन्दा पहिले अघोर सम्प्रदायका त्यागिनाथ अघोरीको आश्रम पहिचान हुन्छ । लोभ […]

इतिहासपुराणभ्यां वेदं समुपबृंहणम् विभेत्यल्पश्रुताद्वेदो मामयं प्रहरिष्यति अर्थात्, ‘महाभारत र पुराणहरूको रचना गरेर वेदको व्याख्या गरेँ । जो वेदज्ञ नभई इतिहास तथा पुराणहरूको व्याख्या गर्न तम्सिन्छ त्यसदेखि अर्थको अनर्थ गर्छ भनेर स्वयं वेद पनि डराउने गर्छन् ।’ यो उक्ति महर्षि वेदव्यासले महाभारतको आदिपर्वमा उल्लेख गरेका छन् । यही एउटा उक्तिबाट पनि छुट्टै ज्ञान लिन सकिन्छ । […]

प्राचीन आर्य संस्कृतिमा विवाह विभिन्न प्रकारका हुन्छन् । कूल ८ प्रकारका विवाहहरु मध्ये ब्रम्ह-विवाह लगायत ४ प्रकारका विवाहलाई उत्तम मानिन्छ । हिन्दु धर्ममा त्यस्ता ८ वटा विवाहको बारेमा जानकारीहरु उपलब्ध छन् । जसलाई हेर्न सबै देवी र देवता त उपस्थित भएका थिए नै साथै ती विवाहहरुका बारेमा पुराणहरुमा अति रोचक तरिकाले वर्णन गरेको पाइन्छ । […]

१२ वर्ष अघि मुसा वर्गको स्वागत गर्दा धुमधमाका साथ परिवारसँग नयाँवर्ष मनाएका धादिङका अशोक गुरुङले यो वर्ष पनि धुमधामका साथ आफ्नो तमु ल्होसार मनाउँदैछन् । १२ वर्षसम्मको ल्होसार उनको लागि खासै विशेष थिएन । यद्यपि उनलाई १२ वर्षपछिको यो ल्होसार विशेष लागिरहेको छ । जुन वर्गको बेलामा उनको जन्म भएको थियो । उनी भन्छन् ‘सांस्कृतिक […]

१० पुस, काठमाडौं । अहिले केहीबेरमा खण्डग्रास सूर्यग्रहण सुरु भएको छ । नेपाल पञ्चांग निर्णयक समितिका अनुसार अहिले बिहान ८ः४२ मिनेटबाट ग्रहण सुरु भएकाे हाे । बिहान १०ः०१ बजे मध्य हुने ग्रहण ११ः३१ बजे समाप्त हुने पञ्चांग निर्णयक समितिले जनाएको छ । नेपाल पञ्चांग निर्णायक समितिका अध्यक्ष प्रा. डा. रामचन्द्र गौतमले राससलाई बताएअनुसार, ग्रहण लाग्नुभन्दा […]

हो हो हो….गर्दै राता-सेता लुगामा लामो सेतो दाह्री र केश भएको, काँधमा उपहारले भरिएको ठूलो झोला भिरेको, हातमा क्रिसमस बेल लिएको शान्तालाई त तपाईं अवश्य चिन्नुहुन्छ होला । बालबालिकाहरु मायाले सान्तालाई क्रिसमस फादर पनि भन्छन् । हरेक क्रिसमसमा बालबालिकालाई चकलेट र उनीहरुलाई मनपर्ने उपहारहरु दिएर सान्ताहरु खुशीको कारण बन्छन् । त्यसैले बालबालिकाहरु हरेक क्रिसमसमा आफ्नो […]

बुधबार देशभरका ईसाई धर्मालम्बीहरुले क्रिसमस मनाउँदैछन् । ईसाईहरुको सबैभन्दा ठूलो यो पर्वमा विभिन्न किसिमका कार्यक्रमहरु गरी धुमधामका साथ मनाउने गरिन्छ । यो पर्व केवल ईसाईहरुले मात्रै नभएर गैर ईसाईहरुले समेत विभिन्न मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रमहरु गरी मनाउँदैछन् । यो पर्वसँग जोडिएका विभिन्न किसिमका चिह्न एवं संकेतहरुको कारण पनि यो पर्व सबैको साझा पर्वको रुपमा विकास भइरहेको देख्न […]

अंग्रेजी वर्ष २०१९ को अन्तिम सूर्य ग्रहण २६ दिसेम्बर अर्थात पुस १० गते विहिवार लाग्दैछ । सूर्य र चन्द्र ग्रहणलाई लिएर विभिन्न प्राचिन र धार्मिक तथ्यहरु रहेका छन् । वैज्ञानिक कारणले पनि ग्रहणलाई महत्वपूर्ण मानिन्छ । ग्रहण लागेको समयम के गर्नु हुन्छ र के गर्नु हुन्न भन्ने धेरैलाई थाहा छ भने कतिपयलाई थाहा नहुन पनि […]

हरेक वर्ष क्रिसमस २५ डिसेम्बरकै दिन मनाइन्छ । डिसेम्बर महिनाले आफूसंगै एक प्रकारको उल्लास तथा उमंग लिएर आउँछ । डिसेम्बरमा जसरी दिनहरु बित्दै जान्छन्, सेलिब्रेसनको तयारी पनि प्रारम्भ हून्छ । सबैभन्दा पहिला क्रिसमसको रमझम अनि त्यसपछि अंग्रेजी नयाँ वर्षको स्वागत । हुन त क्रिसमसलाई ईसाईहरुको पर्व भनिन्छ, यद्यपि यो पर्वलाई सबै धर्म मान्ने व्यक्तिहरुले उत्तिकै […]

विभिन्न कालखण्डमा भिन्न-भिन्नै विचारक, दार्शनिक, चिन्तकले व्यक्त गरेका मननीय भनाईहरु यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ, जसले हाम्रो सोंच र शैली बदल्न सक्छ । जीवनका लागि उत्साह, उमंग, उर्जा मिल्नसक्छ । श्रेष्ठ हुनु कुनै कार्य होइन, यो केवल हाम्रो एउटा बानी मात्र हो । जसलाई हामी बारम्बार गर्छौ । -अरस्तु भेट्दा मित्रलाई आदर गर । पछाडि उसको […]

आपत बिपतमा परेकालाई राहत दिएको आर्थिक/भौतिक सहयोग गरेको कुरा हामी फोटो/भिडियोमा कैद गरेर दुनियाँलाई देखाउन चाहन्छौं । सामाजिक सञ्जालमा राख्छौं । हामीमा किन यस्तो प्रचारमुखी मनोविज्ञान विकास भएको हो ? अरुको पीडाबोध गरेर सहयोग गर्नु पक्कै सकारात्मक र प्रशंसनीय काम हो । तर, अहिले त्यसरी सहयोग गर्नेहरु उक्त दृश्यलाई मोबाइलमा कैद गरेर सामाजिक सञ्जालमा फैलाउन […]

श्रीमद्भागवत गीता केवल धार्मिक पुस्तक होइन । यसलाई तत्कालीन समाजमा परिभाषा गर्ने क्रममा दीर्घकालसम्म चलिरहोस् भन्नको लागि धार्मिकीकरण गरिएको भएपनि यो त एक किसिमको जीवन जिउन सिकाउने कलाहरुको संग्रह हो । जीवनलाई कसरी सरल बनाउने ? खुशी कसरी हुने ? जस्ता कला सिकाउने भएकोले पनि यो एक जीवनोपयोगी पुस्तक मान्ने गरिएको छ । गीता ज्ञानबारे […]

आज मार्ग शुक्लपक्ष थिंलाथ्व पूणिर्माका योमरी पुन्ही नेवार समुदायमा हर्सोल्लासका साथ मनाउँदैछ । नेवार समुदायमा जाडोयाममा मनाइने पर्वमध्ये महत्वपूर्ण हो योमरी पुन्ही । यस अवसरमा बिहानैदेखि घरघरमा विशेष मन्त्रोचारणका साथ नित्यपुजा गरिने सबै प्रकारका देवीदेवतालाई पनि योमरी चढाई पूजा गर्ने गरिन्छ । धनका देवता मानिने भगवान कुवेर एक मगन्तेको भेषमा आई एउटा घरमा खानेकुरा माग्न […]