आमा लाइदिनुस् टीका शुभ साइतको बेलामा जीवन साथी लिनलाई गए कैल्यै पनि बिरानो नभए । सजिसजाउ बेहुलालाई अन्माएर पठाउनै लाग्दा एउटा हुलले सांगीतिक रुपमा विवाहको माहोललाई आफू तिर तान्ने प्रयास गर्छ । एउटा मूल नाइकेले भनेको अन्तरामा सबै मिलेर स्थायी थाप्न थाल्छन् । यत्तिकैमा सांगीतिक माहोल बढ्दै जान्छ र बेहुलो अन्मिएर बेहुली लिन निस्कन्छ । […]

वातावरण प्रदूषणका पछिल्लो समय आम शहरबासीहरुको टाउकोदुखाईको विषय बनेको छ । दिनप्रतिदिन बढ्दै गएको कार्बन उत्सर्जनको कारण दैनिक जीवनयापनमा समेत समस्या हुने गरेको छ । तर, यसको विकल्प के हो ? शरहमा वृक्षारोपणको लागि वातावरणको अभाव, आदिका कारण विशेषगरी काठमाडौं उपत्यका ग्यास च्याम्बरको रुपमा विकास हुँदै गरेको छ । अग्निहोत्र, एक किसिमको धार्मिक कृत्यको रुपमा […]

बालक नानकका पिता कल्याणरायले उनको यज्ञोपवित गराउनको लागि आफ्नो इष्टमित्र एवं परिचितहरुलाई निमन्त्रणा गरे । बालक नानकलाई आसनमा राखेर जब पुरोहितहरुले उनलाई केही मन्त्र पढ्नको लागि भने । त्यतिबेला नानकले यज्ञोपवित गराउनुको प्रयोजन सोधे । कट्टर हिन्दु परिवारमा जन्मिएका उनले यज्ञोपवितकै दिन सोधेको यति ठूलो प्रश्नले त्यहाँका गुरु पुरोहितहरुलाई झस्कायो । तर, शान्त भएर उनीहरुले […]

कृषि परम्परासँग जोडिएको ऐतिहासिक पर्व सकिमना पुन्हि पर्व भक्तपुरमा मनाइएको छ । कात्तिक पूर्णिमाको दिन उपत्यकाका नेवार समुदायले पौष्टिकताको संकेत गर्दै मनाइने यो पर्व रैथाने खानाको संकलन गर्ने पर्वको रुपमा चिनिन्छ । यो पर्व अनुसार हरेक वर्ष आफ्नो क्षमता अनुसारको अन्न तथा गेडागुडीले मन्दिरको अघि आएर पूजा गर्ने गरिन्छ । यसैदिन पिँडालु उसिनेर खाने पनि […]

गोधुली साँझमा सूर्यको किरणले डाँडा काटिसकेको छ । एक हुल अधबैंशेहरुलाई दोस्रो तल्लामा रहेको कार्यालयबाट सामान ओसार्नै भ्याइनभ्याई छ । कसैले बाजा बोकेर झरेका छन्, कोही कपडा र श्रृङ्गारको सामान बोकेर संग्रहालय छिर्ने ढोकातिर छिर्दैछन् । कसैको ध्यान दानपात्र राख्ने ठाउँतिर छ । आयोजकको सक्रियतामा दर्शकको कुनै ध्यान देखिँदैन । उमेर पुगेका तन्नेरीहरु आफ्नै रसरंगमा […]

आज हरिबोधनी एकादशी अर्थात् तुलसीको विवाह गर्ने दिन । हरिबोधनी एकादशी अत्यन्त पवित्र तिथि हो । यो दिन तन, मन तथा धनको पवित्रतालाई जोगाइरहने प्रयास गर्नुपर्छ । यो तिथि यति धेरै शुभ हुन्छ कि मन, कर्म तथा वचनमा भएको थोरै मात्र अशुद्धिले पनि समस्याका कारण बन्ने धार्मिक विश्वास छ ।  जुवा खेल्नु जुवा खेल्नु एउटा […]

यो वर्ष हिन्दु क्यालेन्डर अनुसार कार्तिक शुक्ल पक्षको एकादशी तिथिका दिन तुलसी विवाह गरिन्छ । यो वर्ष तुलसी विवाह आगामी कात्तिक २२ गते शुक्रवार परेको छ । उक्त दिनलाई हरिवोधनी एकादशी समेत भनिन्छ । उक्त दिन तुलसीको भगवान शालिग्रामसंग विधिपूर्वक विवाह गरिन्छ । कात्र्तिक शुक्ल एकाशदीका दिन तुलसीको विवाह किन गरिन्छ, यसको सन्दर्भमा एक पौराणिक […]

झट्ट सुन्दा अँग्रेजी शब्द स्मार्ट सिटी भन्ने बित्तिकै यो पश्चिमा मुलुकहरुबाट सुरु भएको अवधारणा भन्ने लाग्छ । सोही अवधारणाको पछि लागेर नेपालमा पनि अहिले दर्जन बढी स्मार्ट सिटीका योजना तयार पारिँदै छ । सरकारी एवं गैर सरकारी संस्थाहरुले समेत यसमा काम गरिरहेका छन् । तर, यो स्मार्ट सिटी आजभन्दा हजारौं वर्ष पहिले भारत वर्षमा नै […]

हरि(सूर्य)लाई चिनाउनको लागि होरस, ईश्वर शब्दलाई चिनाउन ईसिस, शिवलाई चिनाउन सेव, श्वेतलाई चिनाउन सेत, क्षत्रीयलाई चिनाउनको लागि खेत, शरदलाई चिनाउनको लागि सरदी यो भारत वर्ष र मिश्र सभ्यतामा प्रयोग हुने केही नामहरु हुन् । शाब्दिक हिसाबले धेरै समान थियो प्राचीन मिश्र र भारत वर्ष । केवल भाषा मात्रै एउटै थिएन । मिश्रका पुरोहित र भारत […]

लोकपर्व छठ अथवा सूर्य षष्ठी पूजा अचेल प्रायः सबैले गर्छन् । केही समय अगाडिसम्म तराईका मानिसहरुले मात्र मनाउने छठ पर्व आज पहाडमा पनि पूर्ण आस्थाका साथ छठ माताको पूजा-आराधना गरि मनाउने गरिन्छ । तर छठ पूजाको मौलिक कुराहरुको बारेमा धेरै मानिस अञ्जान छन् । छठ ब्रत बस्नेहरुको मनमा पनि छठ पूजाको बारेमा धेरै प्रश्न उत्पन्न […]

कुनैबेला तराई क्षेत्रमा मात्र सिमित भएको छठ पर्व आज राजधानी काठमाडौंसहित पहाडी क्षेत्रमा समेत उत्तिकै आस्थाका साथ मनाउन थालिएको छ । हिजो बिहिबारदेखि प्रारम्भ भएको छठ पूजा भोलि शनिवारसम्म जारी रहन्छ । छठ पूजामा महिलाहरु छठ माताको पूजा गर्दै ३६ घण्टा लामो निर्जला व्रत बसेर आफ्ना सन्तानहरुको सुख-समृद्धि तथा सु-स्वास्थ्यको कामना गर्दछन् । यो पर्वमा […]

सम्पूर्ण विश्वर्लाइ उर्जावाद बनाउने सूर्य देवको आराधनाको महान् पर्व छठ प्रारम्भ हुँदैछ । चार दिनसम्म चल्ने यो पर्वमा छठ माता (छठी मैयाँ) को पूजाका विशेष विधान छन् । उनको पूजा गर्नाले निःसन्तानहरुको आँगनमा समेत सन्तानहरु खेल्न थाल्नेछन् भने सन्तानहरुको जीवन रक्षा समेत हुन्छ र उनीहरु सुखी तथा खुशी रहन्छन् । अधिकांश व्यक्तिहरु सम्भवतः छठ माता […]

यदि तपाईं पहिलो पटक व्रत बस्दै हुनुहुन्छ भने तपाईंलाई छठ पूजा सामग्रीका बरोमा जानकारी हुनु पर्छ । छठ पूजाका लागि आवश्यक पर्ने सामग्रीहरु के के हुन् त ? सूर्य तथा छठ माताको उपासनाको महापर्व अर्थात छठ  प्रारम्भ हुँदैछ । सन्तान प्राप्ति तथा सन्तानको मंगलकामनाको यो व्रत राख्नका लागि थुप्रै दिन अघिदेखि तयारीहरु थाल्नु पर्छ । […]

तिहारको सबैभन्दा महत्वपूर्ण दिन हो भाइटीका । लक्ष्मीपूजाको भोलिपल्ट गोवर्द्धन पूजा गरेपछि त्यसको भोलिपल्ट भाइटीका मनाइन्छ । यो वर्ष भोलि मंगलबार भाइटीका पर्व मनाइँदैछ । वास्वतमा भाइटीकाको इतिहास निकै पुरानो छ, जुन मृत्युका देवटा यमराज तथा उनकी बहिनी युमनासंग सम्बन्धित छ । यमराज हरेक वर्ष कार्त्तिक महिनाको शुक्ल पक्षको द्वितिया तिथिको दिन आफ्नी बहिनी यमुनालाई […]

सर्वोच्च ईश्वर ब्रहृमाले मनुष्यलाई माटोबाट, देवताहरुलाई प्रकाशबाट र देवताको विपरित शक्तिलाई आगोबाट बनाएका हुन् भन्ने पौराणिक मान्यता छ । वेदान्तका अनुसार कुनैपनि आत्माको विकासक्रम अघि बढेर नै पितृ, देवी या देवता बन्ने गर्दछ । यो पनि मानिन्छ कि प्राचीनकालमा देवताहरु सशरीर धर्तीमा नै रहने गर्दथे र यहीँ बसेर मानिसहरुमाथि शासन गर्ने गर्दथे । यही शासनको […]

सर्वत्र देउसी-भैलोको माहौल छ । गाउँ-शहर, तराई-पहाड, पूर्व-पश्चिम सबैतिर देउसिरे र भैलिनी खेल्नेहरुको लस्कर छ । देउसीको असली रौनक चाहि कस्तो हुन्छ ? भट्याउने सिलसिला कस्तो हुन्छ ? नयाँ बानेश्वरको सहभागिता मार्गमा सहभागी देउसी-भैलो टोलीले यसैको जवाफ दिएका छन् । उनीहरुले परम्परागत ढंगले देउसी भैलो खेलेका थिए । हाम्रा पितापूर्खाले देउसीको प्रचलन कसरी सुरु गरे […]

आज तिहारको विशेष दिन अर्थात लक्ष्मीपूजा । आज साँझ घर-घरमा लक्ष्मी माताको पूजा गर्दै लक्ष्मी पूजा गर्ने परम्परा छ । यसपटकको तिहारको लक्ष्मी पूजाको दिन माता लक्ष्मीलाई प्रसन्न गर्नका लागि यी दुई मुख्य काम गर्न बिर्सनु हुँदैन । यी दुई उपाय गर्नाले तपाईंलाई धनको समेत कहिले कमि हुँदैन । यसपटक कार्तिक महिनाको औंशी तिथीका दिन […]

आईतबार यमपञ्चकको तेस्रो दिन अर्थात् लक्ष्मी पूजा । सौर्यमास अनुसार यमपञ्चक सुरु भएको दोस्रो दिन भएपनि चन्द्रमास अनुसार कात्तिक कृष्ण चतुर्दशी र औंशी एकैदिन परेको छ । औशीको साँझ ऐश्वर्य, धनधान्य र सम्पन्नताकी देवी महालक्ष्मीको पूजा आराधना गर्ने गरिन्छ  । यमपञ्चकको तेस्रो दिनको महालक्ष्मीको पूजाको सम्बन्धमा वैदिक ग्रन्थहरुमा समेत पूजा विधि उल्लेख गरिएको छ । […]

हामी तिहार अर्थात् यम पञ्चक मनाइरहेका छौं । आज यमपञ्चकको तेस्रो दिन अर्थात् लक्ष्मी पूजा । मखमली र सयपत्री फक्रिएसँगै सुरु भएको तिहारको हामी मध्यमा आइपुगेका छौं । सयपत्रीको पत्ता जस्तो कैयौं महत्वले भरिएको यो पर्व आधुनिकताको चेपाईले अपभ्रंश हुँदै गएको छ । संस्कृति संरक्षणको नाममा गरिने भद्दा प्रदर्शनले हाम्रो संस्कृति संरक्षण होइन अपभ्रंस हुँदै […]

आज नेपालीहरुको दोस्रो ठूलो पर्व तिहारको मुख्य दिन एवं दीपावली । यो पर्व सामाजिक र सांस्कृतिक रुपमा जति महत्वपूर्ण छ । यो धार्मिक रुपमा त्योभन्दा महत्वपूर्ण छ । यो केवल हिन्दू धर्मसँग मात्रै होइन । यो त अरु सबै धर्मसाग यो दिनको उस्तै महत्व रहेको छ । साथमा यसको महत्व ऐतिहासिक रुपमा समेत महत्वपूर्ण छ […]

लक्ष्मीपूजाको दिन दिन हिन्दुहरुले आफ्नो घरमा माता लक्ष्मीको पुजा आराधना गर्छन्, जसले गर्दा माताको कृपा प्राप्त भएर धन-सम्पत्ति प्राप्ती हुन्छ । धार्मिक ग्रन्थहरुमा तिहारसंग सम्बन्धित केही त्यस्ता विशेष कुराहरुको जानकारी दिइएको छ, जसलाई अपनाएर तपाईं आफ्नो जीवनको सम्पुर्ण समस्यालाई कम गर्न सक्नु हुन्छ । यदि तपाईं पनि माता लक्ष्मीको कृपा आफ्नो परिवारमा रहोस् भन्ने चाहानु […]