तीन चुनाव, जसले नेकपामा फैलिँदैछ अन्तर्घातको त्रास

२७ भदौ, काठमाडौं । तीनै तहका रिक्त जनप्रतिनिधिका लागि आगामी मंसिर १४ मा उपचुनावको तयारी भइरहेका बेला देशको सबैभन्दा ठूलो दल नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) भित्र भने अन्तर्घातको त्रास फैलिएको छ ।

तत्कालीन एमाले र माओवादी एकीकरणपछि पहिलोपटक एउटै पार्टी र चुनाव चिन्हका साथ निर्वाचनमा जान लागेको दुई तिहाई बहुमतप्राप्त दलका लागि केही समययताका परिणाम सुखद छैनन् ।

०७४ मंसिरको आम चुनाव यता भएका सामाजिक र व्यवसायीक संस्थाका अधिकांश चुनावमा नेकपाका उम्मेदवारहरु पराजित भएका छन् । अधिकांश पराजय पार्टीभित्रकै अन्तर्घातका कारण भएको नेकपाको आन्तरिक रिपोर्ट छ ।

विपक्षीले भने पार्टीभित्रको अन्तरघातले भन्दा पनि सरकारको अलोकप्रियताका कारण नेकपाले हार व्यहोरेको दाबी गरेका छन् ।

यसैसाता भएका दुईवटा व्यवसायीक संस्थाका चुनावमा भएको अनपेक्षित पराजयले नेकपाको शीर्ष नेतृत्व समेत झस्किएको छ ।

ट्रेकिङ एण्ड ट्राभल एजेन्टस् एसोसिएसन अफ नेपाल (टान) को चुनावमा नेकपाले हार व्यहोरोको छ । त्यसैगरी प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको गृहनगर दमकमा उद्योग वाणिज्य संघको चुनावमा पनि नेकपा निकट उम्मेदवारले हार व्यहोरेका छन् । दमकको चुनाव पनि अन्तरघातकै कारण हारिएको रिपोर्ट अध्यक्षद्धय केपी ओली र प्रचण्डसम्म पुगेेको छ ।

दमकको हारले प्रधानमन्त्री गम्भीर

झापाको दमक यस्तो ठाउँ हो, जहाँबाट प्रधानमन्त्री तथा नेकपा अध्यक्ष ओली सांसद निर्वाचित छन् भने उनका भतिजा रोमनाथ ओली मेयर छन् ।

प्रधानमन्त्री ओलीमाथि विकास बजेट दमकमा केन्द्रित गरेको आरोप लागिरहेका बेला त्यही दमकको उद्योग वाणिज्य संघको निर्वाचनमा कांग्रेस उम्मेदवारले जितेका छन् ।

नेकपाबाहेक सबै दल मिलेर चुनाव लडेेका कारण जित्ने उम्मेदवारलाई टिकट दिनुपर्छ भन्दा ओली र प्रचण्डको ठेक्का लिएर केही नेताले कमजोर उम्मेदवार उठाएकाले पराजय भोग्नुपरेको एकथरी नेकपा नेताहरुको आरोप छ । तर, अर्कोथरिले भने खुलेआम अन्तर्घात भएको भन्दै शीर्ष नेतृत्वमा रिपोर्ट पठाएका छन् ।

प्रधानमन्त्री ओलीका प्रतिनिधिका रुपमा केन्द्रीय सदस्य देवेन्द्र दाहाल र प्रचण्डको प्रतिनिधिका रुपमा दमकको मेयरमा पराजित गगन पुरीले बलजफ्ती विमल खतिवडालाई टिकट दिएको आरोप नेकपाका एकथरि नेताहरुको छ । खतिवडा राम्रा मान्छे भए पनि अध्यक्ष बन्ने बेला नभएको उनीहरुको भनाइ छ ।

तर, खतिवडालाई हराउन नेकपाकै नेता तथा उद्योग वाणिज्य संघका निवर्तमान अध्यक्ष राजेन्द्र ढकालहरु खुलेर लागेको आरोपसमेत लागेको छ । ढकालले यसअघि तत्कालीन एमालेले टिकट नदिएपछि बागी उम्मेदवार बनेर संघमा जितेका थिए ।

नेकपाका केही नेताले ढकाललाई यसपटक आधिकारिक उम्मेदवार बनाउन चाहेका थिए । तर दाहाल र पुरीले टिकट खतिवडालाई दिएपछि अन्तरघात भएको नेताहरु बताउँछन् ।

नेकपाको अन्तरघातको फाइदा उठाउँदै कांग्रेसका उम्मेदवार गोकुल श्रेष्ठ दमक उद्योग वाणिज्य संघको अध्यक्ष बन्न सफल भए । जब कि दमक नगरपालिकाको चुनावमा कांग्रेस चौथो शक्ति बनेको थियो ।

दमक उद्योग वाणिज्य संघको चुनावमा नेकपा उम्मेदवारको पराजयले प्रधानमन्त्री ओलीसमेत गम्भीर बनेको बताइन्छ । उनले चुनावमा कुनै चासो नदिए पनि पराजयको खबर भने पाएको बालुवाटार स्रोतले जनाएको छ ।

प्रधानमन्त्री ओलीले पराजयको कारण समेत सोधखोज गरेका छन् । ओलीनिकट दमकका एक नेताले भने, यहाँ नेकपामा कसैले कसैलाई नेता मान्दैनन् । बाबै (केपी ओली) का हकमा सबै एकजुट हुन्छन् तर, अरुलाई मान्दैनन् । त्यही भएर गत साल दमक नगरपालिकाको चुनावमा बिरामी बाबैलाई वडा-वडामा नमस्कार गराउँदै हिँडाएर भोट माग्नुपरेको थियो ।

प्रधानमन्त्री भएपछि ओलीले दमकको विकासका लागि अर्बौं बजेट खन्याएका छन् । यही कारण उनी संसदमा समेत आलोचित भए । तर, आफ्नो गृहनगर दमकमा भने यसबीचमा भएको दमक बहुमुखी क्याम्पस सञ्चालक समितिदेखि खानेपानी उपभोक्तासम्मको चुनावमा नेकपाका उम्मेदवारहरु भटाभट पराजित भएका छन् ।

झापाका केही स्थानीय तहमा प्रमुखका उम्मेदवार पराजित भएपछि २ वर्षअघि नै ओलीले अन्तरघातका कारण पार्टीले हार व्यहोरेको भन्दै छानविन गरेर एक सातामा रिपोर्ट पेश गर्न भनेका थिए । छानविनको रिपोर्ट के आयो, थाहा छैन । तर, अन्तर्घात गर्ने कसैलाई कारवाही नभएका कारण दमकमा लगातार सामाजिक संस्थाहरुमा पार्टीले हारेको नेकपाका एक जिल्ला नेताले बताए ।

टानको पराजयले नेकपाका खैलाबैला

नेकपाभित्र खैलाबैला मच्चाउने अर्को अन्तरघात काण्ड हो-टानको निर्वाचन । यसै साता सम्पन्न टानको निर्वाचनमा नेकपाका उम्मेदवार अञ्जनकुमार थापा कांग्रेसका उम्मेदवारसँग पराजित भए ।

विगत दुई कार्यकालदेखि लगातार नेकपाको पकडमा रहेको टानको चुनावमा एमाले र माओवादीसमेत मिलेका बेला थापा ८३ मतले हारे । जब कि नेकपाकै महासचिव उम्मेदवार सरिता लामा लगायतले जीत हासिल गरे ।

विगतमा एमाले एक्लैले जितेको संस्थामा यसपटक पार्टी एकता भएर जाँदा करिव ४ सय मत नेकपाको बढी थियो । पार्टीका एक केन्द्रीय सदस्य र टानका पूर्वअध्यक्षकै संलग्नतामा खुलेआम अन्तरघात गरेर हराइएको आरोप राजेन्द्र सापकोटालगायतका टानका नेकपाका नेताहरुले लगाएका छन् ।

यसअघि तत्कालीन एमालेको पर्यटन विभागमा सूर्य थापा इञ्चार्ज भएका बेला टानमा पहिलोपटक नेकपाले जितेको थियो । त्यसबेला अध्यक्ष निर्वाचित भएका चन्द्र रिजालको समूहमाथि अहिले अञ्जन थापा पक्षले अन्तर्घातको आरोप लगाएको छ ।

टानको पराजयबारे अध्यक्ष प्रचण्डसम्म उजुरी पुगेपछि उनले छानविन गरेर स्थायी कमिटी बैठकमा प्रतिवेदन पेश गर्न राष्ट्रिय उद्योगी व्यवसायी संगठनका इञ्चार्ज मुकुन्द न्यौपानेलाई निर्देशन दिएको स्रोतले जनाएको छ ।

न्यौपानेले टानको पराजयबारे छानविन गर्न समिति समेत गठन गरिसकेका छन् ।

यसअघि दोलखा जिल्ला उद्योग वाणिज्य संघको चुनावमा पनि नेकपाका नेताहरुकै संलग्नतामा पार्टीका उम्मेदवार सुन्दर कार्कीलाई अन्तर्घात गरेर हराइएको भन्दै उजुरी परेको थियो ।

नेकपाको जिल्ला उद्योग वाणिज्य संघले प्रतिनिधिसभा सदस्य पार्वत गुरुङ र प्रदेशसभा सदस्य विशाल खड्काको नामै किटेर अन्तर्घातको आरोप लगाएको नेकपा स्रोतले जनाएको छ ।

नेकपाका एक स्थायी कमिटी सदस्य भन्छन्, ‘दमक, टान र दोलखा केही दृष्टान्त मात्र हुन् । पार्टी एकीकरणपछि सामाजिक संस्थाहरुमा भएका अधिकांश चुनावमा हाम्रा उम्मेदवार हारेका छन् र हारको कारण अन्तर्घात नै हो । तर, अन्तर्घात गर्नेहरुमाथिको कारवाही गुटका कारण सम्भव छैन ।

तत्कालीन नेकपा एमालेको संगठन र जनमतका आधार भनेकै सामाजिक संस्थाहरु हुन् । वन उपभोक्ता समिति, सहकारी, विद्यालय व्यवस्थापन समिति, खानेपानी जस्ता सामुदायिक र सामाजिक संस्थाहरुमा एमालेको एकल पकड थियो ।

तर, पार्टी एकीकरणपछि सामाजिक संस्थाहरुको पकडसमेत खुकुलो हुन थालेको पूर्वएमाले नेताहरु बताउँछन् ।

तत्कालीन एमालेका अनुशासन आयोगका अध्यक्ष अमृत बोहोरा अन्तर्घातीलाई पार्टीका नेताहरुले नै बोक्ने गरेकाले नेकपामा अनुशासन पालना गराउने विषय चुनौतिपूर्ण रहेको बताउँछन् । उनले अनुशासन आयोग अहिलेसम्म गठन नगर्नु पनि नेताहरुकै कमजोरी बताए ।

उपचुनावमा नेकपाको परीक्षा

नेकपाभित्र एकले अर्कोलाई हराउने प्रतिस्पर्धा भइरहेका बेला आगामी मंसिर १४ मा देशभरका करिब ५० स्थानमा उपचुनाव हुन लागेको छ । अहिलेकै जस्तो अन्तरघात र गुटबन्दी कायम रहने हो भने पार्टीले आसन्न उपचुनावको सामना गर्न निकै चुनौतिपूर्ण रहेको नेकपा नेताहरुको बुझाइ छ ।

गत आम चुनावमा बर्दिया क्षेत्र नम्बर १ मा ७७४ मतले पराजय व्यहोरेका नेकपाका उपाध्यक्ष वामदेव गौतम आगामी उपचुनावमा कास्की क्षेत्र नम्बर २ बाट रविन्द्रपत्नी विद्या भट्टराईलाई रोकेर आफैं लड्ने तयारीमा छन् । तर, नेकपाभित्रको अन्तरघात यथावत रहने हो भने वामदेवले कास्कीमा चुनाव हार्न सक्ने त्रास नेकपाभित्र पलाएको छ ।

यही त्रासका कारण  नेकपाका कतिपय नेताले वामदेवलाई कास्कीमा चुनाव नलड्न सुझाव दिइरहेका छन् । यो उपचुनावमा स्व. रवीन्द्र अधिकारीकी जीवन संगीनी विद्यालाई टिकट दिएमा जित्न सहज हुने ती नेताहरुको तर्क छ । तर, उपाध्यक्ष गौतम भने जसरी पनि चुनाव लड्ने र सरकारमा आउने पक्षमा छन् ।  उनले विगतमा बर्दियामा गरेको दाबीजस्तै कास्कीमा अत्यधीक मतले जितिने दाबी गर्दै उस्तै परे त्यसपछि प्रधानमन्त्रीसमेत बन्नका लागि ढोका खुल्ने आफू निकटस्थहरुलाई बताउने गरेका छन् ।

बर्दियामा निर्वाचन लड्दै गर्दा वामदेव गौतमले आफू २८ हजार भोटको अन्तरले विजयी बन्ने दाबी गरेका थिए । हुन पनि एमाले र माओवादीको पुरानो मत जोड्दा गौतमले ठूलो मतान्तरले जित्न सक्ने गणितले देखाएकै थियो । तर, गौतमले हारे । र, यो हार पार्टीभित्रैबाट अन्तरघातका कारण भएको नेता गौतमले बताउँदै आएका छन् ।

अब कास्कीमा हुने उपनिर्वाचनमा पनि स्व. रविन्द्र अधिकारीले पाएको मत र माओवादीको समेत मत जोड्दा नेकपाले जित्ने गणितीय निश्कर्ष निकाल्न सकिन्छ । तर, त्यहाँ पनि नेकपाभित्र अन्तरघात हुने खतरा टरेको छैन, बरु बढेको छ ।

यो पनि पढ्नुहोस्

यो पनि पढ्नुहोस

वामदेवको उम्मेदवारीमा अलमल, साटो फेर्ने दाऊमा कांग्रेस

आगामी उपचुनावमा नेकपाभित्रको अन्तरघातले मात्रै नभएर सरकारको अलोकप्रियता  कारणले पनि नेकपाको भोट विगतको भन्दा घट्न सक्ने विश्लेषण कांग्रेसका नेताहरुको छ ।

कास्की मात्र नभएर भक्तपुर, धरान, पाँचथर, संखुवासभामा पनि प्रदेश र पालिका एवं विभिन्न जिल्लाका वडा तहमा उपनिर्वाचन हुन लागिरहेको छ । जहाँ नेकपाले पहिले जितेका सिटहरुको रक्षा गर्नुपर्ने चुनौती छ ।

यो पनि पढ्नुहोस्

केपी र माधवको कोपभाजनमा पर्दैछ धरानको उपचुनाव