विष पिउँ कि पार्टी छाडौं ?–राजेन्द्र पाण्डे

नेकपाका प्रभावशाली नेता समेत रहेका राजेन्द्र पाण्डेले अनलाइनखबरसँग कुरा गर्दै अब आफूहरु सामु दुई विकल्पमात्र रहेको बताए । उनले प्रदेश राजधानीबारे के भने ? पढौं उनकै शब्दमा ।

हाम्रो मुख्य कुराचाहिँ राजधानी हेटौंडा अपायक भयो भन्ने नै हो । रसुवा, नुवाकोट धादिङ र काठमाडौंका तीनवटा जिल्ला अर्कोतिर काभ्रे, सिन्धुपाल्चोक, दोलखा रामेछाप गरी १० वटा जिल्लालाई यो अपायक पर्छ ।

प्रदेश ३ मा ६६ वटा निर्वाचन क्षेत्र छन् । प्रदेशसभाको राजधानी तीमध्ये ५० निर्वाचन क्षेत्रका जनतालाई अपायक पर्छ ।

जनसंख्याको हिसाबले हेर्ने हो भने सिन्धुली, मकवानपुर र चितवनमा ९÷१० लाख जनसंख्या होला । धेरै भए १२ लाखम्म नै होला । तर, यताचाहिँ झण्डै ५० लाख जनसंख्यालाई असर पर्छ । यो अत्यन्तै धेरै अव्यवहारिक र अपायक भयो भन्ने हाम्रो पहिलो कुरा हो ।

दोस्रो कुरा, संघीयताको कार्यान्वयन भनेको त सेवा प्रवाह सहज ढंगले प्राप्त होस् भन्ने कुरा हो । तर, धेरै अपायक ठाउँमा राजधानी राखिदिएर त्यो कुराले जनतालाई सेवा दिँदैन । सेवा प्रदान गर्ने हिसाबले पनि यो अत्यन्त अव्यवहारिक भयो ।

तेस्रो कुरा, त्यत्रो ठूलो जनसंख्याको भावना भड्कियो भने भोलिका दिनमा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले व्यहोर्ने क्षति धेरै ठूलो हुन्छ । त्यस्तो क्षति व्यहोर्ने वातावरण नेतृत्वले किन ल्याउनुपरेको हो ?

चौथो कुरा, यो निर्णय गर्न हामी आफैं सक्षम छौं । यो निर्णय गर्ने मामिलामा नेताहरुले माथिबाट हस्तक्षेप गर्नुभयो । संवैधानिक अधिकार चाहिँ हामी प्रदेशसभा सदस्यको, निर्णय चाहिँ उहाँहरुको भयो । यसमा सभामुखले वर्षदिनदेखि नै यो प्रस्तावलाई संसदको बैठकमा ल्याउँदै नल्याउने र दलको नेता (मुख्यमन्त्री) ल्याउनै नचाहने, सकभर छेक्नेमा लाग्नुभयो ।

प्रदेशसभामा छलफल गर्न ल्याउनुको साटो काठमाडौंतिर घुमी हिड्ने । त्यतै ठूला–ठूला दरबारबाट निर्णय गराउन कोशिस गर्ने । यो जे काम भएको छ, यसले संसदीय अभ्यासलाई पनि आघात पुगेको छ । अनि यहाँ संसदको मनोबल पनि गिराउने काम भएको छ । साथसाथै हामीलाई अपमान गर्ने काम पनि भयो । किनभने, हाम्रो अधिकार खोस्ने काम भयो र प्रदेशसभाका सदस्यहरु अयोग्य छन् भन्ने प्रमाणित गर्न खोज्नुभयो उहाँहरुले ।

प्रस्ताव नै नल्याउने, छलफल नै गर्न नदिने अनि भन्ने बेलामा निर्णय नै गरेनन् दुई वर्षसम्म भनेर बाध्य भएर हामीले गरेको हो भन्ने । यो सरासर पार्टीलाई अप्ठेरोमा पार्ने, कार्यकर्तालाई अप्ठेरोमा पार्ने काम भयो ।

अब हाम्रो अगाडि दुईटामात्र बाटो बाँकी रहे । पहिलो बाटो यो निर्णय मानेर जाने । त्यसो गर्नु भनेको हामीले विष पिउनु हो । अर्को चुनावमा जनताको बीचमा जाँदा हामीले के उत्तर दिने ? विष पिएर मान्नु त एउटा कुरा हो । दोस्रो बाटो भनेको यो निर्णय नमान्दा हामीले पार्टी छाड्नुपर्छ । हामीले हाम्रो राजनीतिक जीवन समाप्त पार्नुपर्छ ।

यति लामो राजनीतिक जीवनका बारेमा हामीले एउटा अठोट व्यक्त गर्नुपर्छ । जेसुकै होस् भन्ने हुन्छ । यसले के ल्याउँछ त भन्दा अन्ततोगत्वा पार्टी विभाजनमा पु¥याउछ । सानो व्यवस्थापन गर्न नसक्दा महाकाली सन्धीकै कारणले पार्टी फुट्यो । यस्तो स्थिति सिर्जना हुन सक्छ । यस्तो स्थिति सिर्जना हुनेखालको निर्णय जुन भयो, त्यो ठूलो गल्ति भयो ।

हामीले संसदको प्रक्रियामा लैजाउँ भनेका थियौं । सकेसम्म सर्वसम्मत हुन्थ्यो नभए बहुमत अल्पमतको प्रक्रियाबाट निर्णय हुन्थ्यो । अल्पमतको धारणा पार्टीको सम्पत्तिका रुपमा रहन्छ । अब अहिले पनि प्रक्रियामा जान सकिन्छ । वर्णानुक्रम अनुसार मतदान हुन्छ । पहिलो नम्बरमा काभ्रे नै आउँछ ।

काभ्रेको पक्षमा ७४ मत आएन भने त्यो प्रस्ताव फेल हुन्छ । फेरि त्यसैगरि मतदानमा जान्छ । जसले ७४ मत पाउँछ त्यही ठाउँ राजधानी हुन्छ । यो विकल्पमा हामी अझै पनि जानसक्छौं ।

हामी अहिलेनै विष पिउने भन्नेमा गइसकेका छैनौं । साथीहरुसँग हामी अझै छलफल गर्छौं । हाम्रो शीर्ष नेतृत्वलाई हेटौंडा नभई नहुने किन भनेर सोध्यौं । उहाँहरुले जिब्रो चपाएर जवाफ दिनुभयो । बरु अध्यक्षले त हेटौंडालाई माझमा पार्नलाई भोलि बारा, पर्सा र रौतहट प्रदेश ३ मा मिसिन पनि सक्छ ।

रामेछाप, दोलखा सिन्धुली २ नम्बर प्रदेशमा जान सक्छ, बर्दिया बाँके कर्णालीमा जान सक्छ भन्ने खालका कुरा गर्नुभयो । यो त हाइपोथेटिकल खालका कुरा भए । केन्द्रकै राजधानी पनि फेरिन सक्छ भन्ने कुरा आए । यी कुरा त हामीलाई भन्ने कुरा हुन् ।

मैले बरु उहाँहरुलाई जर्मनीमा दुईटा राजधानी रहेको उदाहरण दिँदै हिउँदे अधिवेश हेटौंडा र वर्षे अधिवेशन काभ्रे धुलिखेलमा गर्ने गरी दुईटा राजधानी तोकिदिउँ,नया अभ्यास पनि हुन्छ भनेँ । यो पनि प्रस्ताव मैले राखेँ, उहाँहरुले सुन्नुभयो ।