नेपाली राजनितिमा हरेक राजनीतिज्ञले आफ्नो स्वार्थ पूरा गर्न सबैभन्दा बढी युवा जमातलाई रोज्छन् । तर आजको युवा पहिलेभन्दा धेरै चेतनशील र अध्ययनशील भएकाले पहिलेजस्तो सजिलो भने छैन । तर, आज पनि विभिन्न ढंगले तिनै युवाहरूमा केही भ्रम फैलाउन खोजिएको छ ।
आज नेपाली राजनितिको आकाशमा मडारिएको कालो बादल के कस्ता कारण किन र कसरी उत्पन्न भयो भन्ने विषयमा केहि युवाहरूमा अत्यन्तै गलत सूचनाको माध्यमद्वारा भ्रम सृजना गर्न खोजिएको देखिन्छ । हामी युवाहरूमा अहिले यस्तो बानी बनिसकेको छ कि भित्री कुरा पढ्ने सामथ्र्य राख्दैनौं, विज्ञहरूका आलेखहरू पढ्ने आँटै गर्दैनौ र पत्र-पत्रिकाका सम्पादकीय त झन पढ्ने बानी नै छैन । बरू आफ्नो मनपर्ने नेताहरूको जस्तो भएनि अन्तर्वार्ता सुन्छौं र त्यसैअनुसार धारणा बनाउँछौं । विषय-विज्ञका अन्तर्वार्ताहरू सुन्ने समय नै हुन्न । यो प्रवृत्तिले आजका नेता र नेतृत्व जति असहिष्णु, अराजनीतिक र तर्कविहीन छ भोलिको नेतृत्व झन् तर्कहीन हुने हो कि भन्ने चिन्ता पनि सर्वत्र देखिन्छ ।
यस आलेखमा म युवा, समस्त पाठकमा पार्न खोजिएका भ्रम र मैले देखेका यथार्थपरक तथ्यहरूका आधारमा सत्य पहिल्याउन कोसिस गर्नेछु ।
भ्रम एकः
प्रधानमन्त्रीलाई काम गर्न नदिन घेराबन्दी गरियो, त्यसैले यो समयको उत्पत्ति भयो । सन्सारमा सायद कुनै मान्छे हुँदैन होला जो समस्याहरूले नघेरिएको होस् । त्यसैमा नेतृत्व यति गम्भीर र चुनौतीको केन्द्र हो जो चारैतिरबाट समस्याहरूले घेरिन्छ । जसले त्यी चुनौतीहरूलाई चिर्न सक्यो ऊ नेता र जननेता र राजनेता भएर निस्कछ तर जो त्यी चुनौतीसँग डराएर दुनियाँ बहाना बनाउँदै पन्छिन खोज्छ ऊ काँतर र सोतर बनेर निस्कन्छ ।
नेताको पहिलो योग्यता नै समस्याको व्यवस्थापन र सहयोद्धालाई विश्वास दिलाउन सक्नु नै हो । नेपाली राजनीतिज्ञहरू त झन् गुट उपगुटहरूले घेरिन्छन् नै । त्यसले के अहिलेका प्रधानमन्त्रीलाई के यो कुराको पहिले हेक्का थिएन र ?
धेरै कमजोरी घेरिएका प्रचण्डसँग एकता गर्नुपूर्व उहाँमा तीन वर्षपछि यस्तो हुन सक्छ भन्नेसम्मको ज्ञान थिएन भने उनलाई उनका जयजकार गर्नेहरूले कुन मुखले राजनेताको पगडी लगाएर हिँड्छन् । एक राजनेताले एक सताब्दीपछि के हुनेछ भन्ने कुराको आँकलन गर्न सक्नुपर्दछ । तर उहाले तीन वर्षपछि के हुनेछ भन्नेसम्मको आँकलन गर्न नसक्ने अनि घेरियो भन्न मिल्छ !
पार्टी एकता के को बलमा र केको सनकमा गर्नुभएको हो ? यो प्रश्न गर्न मिल्ने कि नमिल्ने ? २०७४ साल असोज १३ धुम्बाराहिमा बसेको नेकपा (एमाले) स्थायी कमिटी बैठकमा एक सदस्यले माओवादीसँग तालमेल गरेर जाउभन्दा तपाईं माओवादीको प्रतिनिधि हो ? यो कुरा हुन्न भन्ने केपी ओलिलाई ठिक दुई दिनपछि आफ्नै घर बालकोटमा बैठक बोलाएर माओवादीसँग तालमेल पनि गरौं र एकता पनि गरौं भन्ने आँट, त्यो बोली कसले ल्याइदियो उहाँमा ? त्यसबेला कसैले यो विषयमा अध्ययन गरेर मात्र अगाडि बढौँ भन्दा तपाईं एकता बिरोधी हो भन्ने त्यत्रो चामत्कारी परिवर्तन खड्गप्रसादमा कसको आड या उस्काहटमा पैदा भो यो कुराको वास्तविकता बिस्तारै आउँदै गर्ला तर केही न केही अदृश्य शक्ति या त मनभित्रको अत्यन्तै पद लोलुपदाबादी चिन्तन झल्केको हुनुपर्छ । जुन केही खुलेको छ केही इतिहासले बताउला ।
हाम्रो प्रधानमन्त्रीलाई २०५१ सालको मनमोहन सरकार, २०६६ को माधव नेपालको सरकारलाई पार्टीर्का नेताहरूले केकति सहयोग गरेका थिए भन्ने कुराको जानकारी नभएको हो र ! त्यसैमा २०६७ साअको झलनाथ खनालको सरकारलाई उहाले गर्नु भएको सहयोगको त समस्त जनता जानकार नै छन? के हामी यति चाडै इतिहास बिर्सिदै भ्रम छर्न मिल्छ । के त्यतिबेलाका चुनौतीहरू अहिलेको जत्ती मात्र थिय त ? सम्झिऔं त एकचोटी ती डरलाग्दा दिनहरू । ५ लाख जनता काठ्माडौ उतारेर माओवादी हरू आन्दोलन गर्दै थिय २२ वटा दलहरूको गठबन्धनमा बनेको सरकार कसरी बिस्वास जितिरहेको थियो ?
त्यत्रा २२ दल र आफ्नो दल मिलाउन सक्ने तागत भएका बहादुरहरू यही पार्टीर्मा छन् । के प्रधानमन्त्रीले कुनैदिन सोधे कामरेड कसरी सबैलाई विश्वासमा लिन सकिन्छ भनेर ? होइन बरू पार्टीर्को मार्गदर्शन सिद्धान्तसँग प्रधानमन्त्री पद साटेर ल्याइएका प्रचण्डसँग मिलेर बारबार अपमान र भित्तामै पुर्याउने कोसिस भो । अपमान एउटैलाई मात्र होईन उहालाई यो कमजोरी भो सच्याउनुस भन्नेहरू सबैलाई गर्नु भो । के अष्टलक्षीजस्तो सादगी, सलिन, अग्रणी महिला नेत्री माथि गरिएको अपमान बिर्सन मिल्छ ?
प्रिय युवा साथीहरू, यी त प्रतिनिधिमुलक घटना अनगिन्ती छन् । तर पनि पार्टी, आन्दोलनकै मायाले होला उहाँहरू अहिलेसम्म समाल्लिएर नै अगाडि बढेको देखिन्छ । लालबाबु पंडित र गोकर्ण बिष्ट जतिका मान्छेहरूलाई असफल भएको जस्तो प्रचार गरेर छापामार शैलीमा मन्त्रीबाट निकाल्दा माधव नेपालले एक शब्द पनि बोलेको देखिन्न । के यो उहाँलाई असयोग थियो त ? आफ्ना सहयोद्धाहरू माथि गरिएको अत्याचारसमेत सहेर हाँसीहाँसी सरकारमा कसलाई समेट्ने कसलाई निकाल्ने भन्ने अधिकार प्रधानमन्त्रीको हो भनेर केहि विरोध नगर्नु हाँसिहाँसी निर्णय स्विकार्नु घेराबन्दी हो ? पक्कै होइन, त्यो त्याग थियो, पार्टी र आन्दोलनप्रतिको ।
के पार्टीर्को केन्द्रीय कमिटिले एमसीसी सम्झौतासम्बन्धि निर्णय प्रधानमन्त्री नमान्दा पनि उहाको अनुकुल समयमा आन्नुहोला धेरै दबाब दिन हुन्न भनेर पार्टी यत्रो समय निर्णय सार्दै हिन्नु घेराबन्दी थियो? कि त २०६७ फागुनमा बसेको केन्द्रीय कमिटी बैटेकले लिम्पियाधुरा सम्मको नयाँ नक्सा जारी गर भनेर दिएको निर्देशन घेराबन्दी सम्झिनुभो !
त्यतिमात्र होइन भीम रावल लगायतका नेताहरूले बेलायती सैनिकमा नेपाली महिलाहरूलाई समेत भर्ती गर्ने कुराको खुलेर विरोध गर्नु भएकै हो । त्यसलाई घेराबन्दी ठानिएको हो भने मानिरहोस् । होलि वाइन प्रकरणमा गलत भो भन्ने कुरालाई घेराबन्दी ठान्नेहरूलाई त के भन्नु र खै ? झनै, निर्मला पन्तका हत्यारालाई कार्वाही गर भनेर उठाइएका आवाजहरूलाई घेराबन्दी ठान्नेहरूलाई त राम-रामबाहेक केही भन्न सकिन्न ।
तर अपसोच, यति महत्त्वपूर्ण सरकारलाई असफल बनाउने खालका, जनतामा अपि्रय हुनबाट जोगाउने खालका मुद्दाहरू नेताहरूले उठाउदै गर्दा केहिथान भाडाका अनलाईनहरूले प्रचार गरिरहे सरकार घेराबन्दीमा पार्न खोजियो ।
पार्टीभित्रैबाट असयोग भयो । सरकारका लागि यति सजिलो र सहयोगी प्रतिपक्ष सायदै इतिहासमै पाइन्न । जो सभापतिको सासूआमाको राजदूत पद जोगाउनैका अरू सबै मुद्धाहरू तिलान्जली दिन तयार छ र दिँदै आएको छ । त्यसैले, घेराबन्दी कसले गर्यो, कहाँ बाट भो ? सबैधानिक नियुक्ति गर्न असहयोग भयो रे ? के तीस दल हुँदा नियुक्ति गर्न सजिलो हुने आज तीन दल हुँदा किन अप्ठेरो भयो ?
अरूहरूलाई प्रश्न उठाउँदै गर्दा आफूतिरबाटै कुनै कमजोरी पो भयो कि नेतृत्व गर्ने नेताले सोच्ने कि नसोच्ने ? हामी युवा के यिनै अनलाइनका भ्रमपूर्ण समाचारहरू पढेर मात्रै धारणा बनाउने कि गहिरो अध्ययन र चिन्तन गर्ने । यो सबैभन्दा विचारणीय प्रश्न हाम्रासामू छ ।
तसर्थ, घेराबन्दी अरूले गरेका होइनन्, प्रधानमन्त्रीको वरिपरिकाहरूले गलत सूचना जनतामा छर्ने र गलत सुचना नै प्रधानमन्त्री सम्म पुर्याउनेहरूले नै गरेका हुन । जुन कुरा प्रधानमन्त्री न त बुझ्नु भो न त बुझ्ने कोसिस गर्नुभो । बरू सही सुचना प्रधानमन्त्रीसम्म पुर्याउन कोसिस गरेकै कारण विज्ञ व्यक्तित्व डा. कुन्दन अर्याललाई हटाएर सुर्य थापालाई प्रेस सल्लाहकार बनाइयो । थापा आएपछि केके भए जगतलाई नै अवगत छ । यो सानो निर्णय हो तर सबैकुरा यही एउटा निर्णले प्रष्ट पार्छ घेराबन्दी कसैले गरेका हुन् कि आफैंले रचेका हुन !
भ्रम दुई : अहिलेको समस्याको समाधान मध्यावधि चुनावले गर्नेछ ।
हाम्रोमा कोरोनाको खोप किन्न ६० अर्व रूपैया लाग्ने अनुमान सरकार नै गर्छ र बिश्व बैक, यसियाली बिकास बैक, विश्व स्वास्थ्य सँगठन लगाएतका बिदेशसँग कटौरा थाप्दैछ, खोप किन्न सहयोग गर । यता निर्वाचनको नौटङ्की गरिन्छ जस्का लागि सेतो धन मात्रै करिब २०र३० अर्व खर्च चाहिन्छ । पैसाले भोट किन्ने हरूले गर्ने अबैध खर्चको त हिसाब किताब नै नगरौ । यस्तोमा यो नौटङ्की रचिएको छ र भनिदैछ नयाँ जनादेशका लागि जनतामा जाउ ।
प्रिय युवाहरू, हामीले सोध्ने कि नसोध्ने, तीन वर्ष अगाडि दिएको जनमत के भो भनेर ? त्यस्को बैधता अझै २ वर्ष बाकी नै छ भनेर ? निर्वाचन गर्ने पैसाले हामीलाई कोरोनाको खोप किनेर ल्याउ भनेर भन्ने कि नभन्ने ? कि त मनपरेको मान्छेले जिन्दाबाद भनेकै भरमा जिन्दावाद भन्ने र मुर्दाबाद भनेजै भरमा मुर्दाबाद भन्ने ? साथै, चुनाब सबै समस्याको समाधान हो जस्तो गरेर भन्नेहरूले के निर्वाचन गर्नैका लागि भनिरहेका हुन त ? के निर्वाचन पछि सबैकुरा ठीकठाक हुन्छ त ? तर, यो हामीले अहिले नै एउटा प्रश्नको गम्भीर र तथ्यपरक जवाफ खोज्नै पर्छ । अब आउने सदन फेरि यसरी नै विघटन हुँदैन भन्ने स्पष्ट आधार के छ?
मैले स्पष्ट जवाफ भेटेको छैन बरू सबै सन्कीहरूले यसरी नै विघटन गर्न सक्छन भन्ने मान्यता स्थापित भएको छ । नयाँ सम्बिधान बनेपछिको पहिले चुनाबबाट निर्मित सदन लहडको भरमा दुई घण्टामा विघटन गरियको छ । यदि सर्वोच्च अदालतले यो प्रधानमन्त्रीको निर्णयलाई सदर गरिदियो भने त्यहिदिन देखि यो नेपालको सम्बिधान- २०७२ को मुख्य आधार भत्किने छ र अब आउने हरेक सरकारले आफुलाई असुरक्षित ठानेको खण्डमा जतिसुकै बेला पनि सन्सद विघटन गर्न सक्ने कुप्रथा स्थापित हुनेछ । जुन नेपाली राजनीति, विकास र समृद्धिको सबैभन्दा खतरानक माध्यम बन्नेछ ।
त्यसैले, हरेक सचेत युवाहरूले युवा भएर सोच्न जरुरी छ कि के हामी पछि हामिले नेतृत्व गर्ने नेपाल पनि अहिलेको जस्तै अस्थिर र अ-राजनितीक चाहान्छौ वा स्थिर र अन्य विश्व सङ प्रतिस्पर्धा गर्दै अघिबढेको नेपाल चाहान्छौ ? हरेक सचेत युवा अहिलेलाई होईन भविस्यलाई सझेर एकचोटी सोच्नै पर्छ नत्र भोलि आज जसरी हामी यो मुख्य नेतृत्वलाई गाली गर्दैछौ त्यसरी नै हाम्रो सन्ततिले हामिलाई गाली गर्ने धिक्कर्ने दिन न आउला भन्न सकिन्न । के हामी त्यो दिन भोग्न तयार हो ?
तसर्थ, यो छलछामका लागि घोषणा गरिएको चुनाब न त हुन्छ, न त सधै अस्थिरता पैदा गरिरहने छिमेकिले हुन नै दिन्छ । त्यसैले यस्को खुलेर बिरोध गरौ, सम्मानित सर्वोच्च अदालतलाई हाम्रो मतबाट निर्मित सन्सद पुनःस्थापनाका लागि हरेक माध्यमबाट दबाब सिर्जना गरौ ।
भ्रम तीन : शक्ति र सत्ताको भरमा सबैचिज प्राप्त गर्न सकिन्छ
नौजवानहरूमा एउटा अर्को अत्यन्तै आधारविहिन भ्रम फिँजाइएको छ । त्यो हो- ‘हाम्रो केपि बाले सबैतिर मिलाइ सक्नुभएको छ । निर्वाचन आयोगले पनि ओलिकै पार्टीर्लाई आधिकारिता दिन्छ र सर्वोच्च अदालतले पनि बाकै पक्षमा फैसला गर्नेछ, त्यसैले बाकै पक्षमा बोल नत्र तिमीहरूको राजनितिक भविस्य अन्धकार हुनेछ ।’
अन्तमा, युवा कुनैपनि राष्टको भविष्यको ऐना हो । हाम्रो आँखामा पार्न खोजिएका भ्रमका जालोहरू सफा गरौँ, एकले अर्काको अनुहारमा पोतिएका दागहरू सफा गरौँ । तबमात्र हाम्रो भविष्य सफा र उज्ज्वल देखिनेछ । जुन तपाईं, म, हामी हरेकले सफा गर्दा सफा हुनेछ । जालोहरू पार्दै दागहरू एकले अर्कालाई पोत्दै हिँड्यौं भने झन् धमिलो देखिनेछ । त्यसैले, समयलाई समयमै चिनौ्र, बुझौं र अगाडि बढौं । अन्यथाः समय कठोर भई बदलिने छ ।
