व्यापार घाटा बढ्यो, रेमिट्यान्स घट्यो

७ असोज, काठमाडौं । बढ्दो आयात र रेमिट्यान्समा आएको गिरावटका कारण मुलुकमा शोधनान्तर स्थिति ३८ अर्ब ७५ करोडले घाटामा पुगेको छ ।

नेपाल राष्ट्र बैंकले बिहीबार सार्वजनिक गरेको आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को साउन महिनाको तथ्यांकअनुसार मुलुकबाट बाहिरिने रकम थप बढेको छ भने भित्रने रकम घटेको छ । २०७७ साउनमा ५१ अर्ब ४६ करोड बचतमा रहेको सोधनान्तर स्थिति अहिले झण्डै ३९ अर्ब रुपैयाँ ऋणात्मकमा पुगेको हो ।

शोधनान्तर स्थिति ऋणात्मक हुनु भनेको मुलुकले आम्दानीभन्दा बढी खर्च गर्नु हो । राष्ट्र बैंकका अनुसार वस्तु तथा सेवा आयात बढ्ने क्रमसँगै रेमिट्यान्स र वैदेशिक अनुदान घटेका कारण चालू खाता घाटामा गएको हो । अन्य महिनाको तुलनामासाउन र भदौमा दशैंतिहार लक्षित आयात बढ्ने भएकाले पनि शोधनान्तर स्थितिमा असर देखिएको जानकारहरु बताउँछन् । ।

राष्ट्र बैंकको अनुसन्धान विभाग प्रमुख तथा कार्यकारी निर्देशक डा. प्रकाश श्रेष्ठ शोधानान्तर घाटा ठूलो रुपमा बढ्दा यसले अर्थतन्त्रमा चुनौती थपेको बताउँछन् । यसले बैंकहरुमा लगानी योग्य रकम -तरलता) अभाव देखिने तथा ब्याजदर महंगो हुने समस्या देखिने उनले बताए ।

विदेशी मुद्राको सञ्चिती घट्यो

साउन महिनामा विदेशी मुद्राको सञ्चिती पनि एकदमै कमजोर देखिएको छ । आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को पहिलो महिनाको आयातलाई आधार मान्दा बैकिङ क्षेत्रसँग रहेको विदेशी विनिमय सञ्चिती ९.३ महिनाको वस्तु आयात र ८.३ महिनाको वस्तु तथा सेवा आयात धान्न पर्याप्त रहने राष्ट्र बैंकले बताएको छ ।

जेठ महिनासम्म विदेशी मुद्राको सञ्चिती १४ महिनाको वस्तु आयात धान्न सक्ने थियो । अहिले कुल विदेशी मुद्रा सञ्चिती गत असार महिनासम्म १३ खर्ब ९९ अर्ब ३ करोड रुपैयाँ रहेको थियो ।

साउनसम्म आइपुग्दा ३.२ प्रतिशतले घटेर १३ खर्ब ५३ अर्ब ८२ करोड रुपैयाँ कायम भएको छ ।

साउन महिनामा कुल विदेशी विनिमय सञ्चितीमध्ये नेपाल राष्ट्र बैंकमा १२ खर्ब ६ अर्ब ५१ करोड रुपैयाँ र अरु बैंक तथा वित्तीय संस्थामा १ खर्ब ४७ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ छ ।

रेमिट्यान्समा गिरावट

कोरोना महामारीका बेला पनि नघटेको रेमिट्यान्स चालु आर्थिक वर्षको पहिलो महिनामा नै घटेको छ । २०७८ साउनमा जम्मा ७५ अर्ब ९६ करोड रुपैयाँ रेमिट्यान्स भित्रिएको छ । यो अघिल्लो आर्थिक वर्षको पहिलो महिनाको तुलनामा १८.१ प्रतिशतले थोरै हो । २०७७ साउनमा रेमिट्यान्सको वृद्धिदर २३ प्रतिशत थियो ।

राष्ट्र बैंकका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको पहिलो महिनामा वैदेशिक रोजगारीका लागि अन्तिम श्रम स्वीकृति -संस्थागत तथा व्यक्तिगत-नयाँ र वैधानिकीकरण) लिने नेपालीको संख्या उल्लेख्य रुपमा वृद्धि भई १३ हजार ८०० पुगेको छ ।

वैदेशिक रोजगारीका लागि पुनः श्रम स्वीकृति लिने नेपालीको संख्या साउनमा ११ हजार ६२८ पुगेको छ ।

कर्जा बढ्यो र निक्षेपको अवस्था

राष्ट्र बैंकको अध्ययनअनुसार बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूमा रहेको निक्षेप १.६ प्रतिशतले घटेको छ । वाषिर्क बिन्दुगत आधारमा २०७८ साउन मसान्तमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुबाट निजी क्षेत्रतर्फ प्रवाहित कर्जा २९.४ प्रतिशतले बढेको छ ।

२०७८ साउन मसान्तमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुको लगानीमा रहिरहेको कर्जामध्ये ६६.२ प्रतिशत कर्जा घर जग्गाको धितोमा र १२.८ प्रतिशत कर्जा चालु सम्पत्ति -कृषि तथा गैर(कृषिजन्य वस्तु) को धितोमा प्रवाह भएको छ ।

व्यापार घाटा बढ्यो, निर्यातमा पनि सुधार

प्रतिवेदन अनुसार साउनमा नेपालको व्यापार घाटा १ खर्ब २९ अर्ब ९७ करोड रुपैयाँ पुगेको छ ।

यस अवधिमा भारतबाट अमेरिकी डलर भुक्तानी गरी १८ अर्ब ८६ करोड रुपैयाँ बराबरको वस्तु आयात भएको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा ९ अर्ब २६ करोड रुपैयाँ बराबरको यस्तो आयात भएको थियो । निर्यातमा सामान्य सुधार भए पनि त्यसले समग्र व्यापारमा भने असर पार्ने देखिएको छैन ।

साउन महिनामा निर्यात ११५.९ प्रतिशतले बढेर २० अर्ब ७६ करोड रुपैयाँको पुगेको छ । नेपालबाट भारतमा हुने निर्यात १६७ प्रतिशतले र चीनमा ४७.८ प्रतिशतले निर्यात बढेको राष्ट्र बैंकको तथ्यांक छ ।

साउनमा कुल वस्तु आयात ७५.७ प्रतिशतले वृद्धि भई १ खर्ब ५० अर्ब ७३ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यस्तो आयात १९.६ प्रतिशतले घटेको थियो । वस्तु आयात गरिने मुलुकका आधारमा भारत, चीन तथा अन्य मुलुकबाट भएको आयात क्रमशः ५८.७ प्रतिशत, ८७.६ प्रतिशत र १२०.८ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ ।

केही खाद्यान्नको मूल्य वृद्धि उच्च

चालु आर्थिक वर्षको पहिलो महिनामा समग्र मुद्रास्फिती थोरै बढेको छ । साउन महिनामा वाषिर्क विन्दुगत उपभोक्ता मुद्रास्फिती ४.३५ प्रतिशत रहेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही महिनामा यस्तो मुद्रास्फिती ३.४९ प्रतिशत रहेको थियो । समग्रमा मूल्यवृद्धि स्वाभाविक नै रहेको राष्ट्र बैंकका कार्यकारी निर्देशक श्रेष्ठ बताउँछन् । तर केही खाद्यान्नको मूल्यवृद्धि उच्च देखिएको उनले बताए ।

२०७७ साउनको तुलनामा २०७८ साउनमा घ्यू तथा तेलको मूल्यवृद्धि २९.०७ प्रतिशत, गैर-मदिराजन्य पेय पदार्थको १०.५१ प्रतिशत, सुर्तीजन्य पदार्थको १०.१२ र यातायात उपसमूहको ९.४३ प्रतिशत देखिएको छ । तलब तथा ज्यालादर सूचकाङ्क ५.०५ प्रतिशतले बढेको छ ।