नेपालमै कार उत्पादन गर्ने योजना कता अल्झियो ?

२४ मंसिर, काठमाडौं । नेपालमै चारपांग्रे सवारी उत्पादन गर्ने योजना कागजमै सीमित भएको छ । लगानीका लागि मागेको सुविधा दिन नसकिने भन्दै सरकारले आनाकानी गरेपछि नेपालमा कार/जीपको एसेम्बल गर्न कम्पनीहरु हच्किएका छन् ।

तर, पछिल्ला वर्षमा नेपालमा सवारीहरुको एसेम्बल गर्ने प्लान्ट खोल्न भन्दै उद्योग दर्ता हुने क्रम बढेको छ । स्वदेशी र विदेशी कम्पनीले सवारी एसेम्बल गर्ने प्लान्ट स्थापना गर्न भन्दै उद्योग दर्ता गर्ने क्रम बाक्लिएको हो । कोरियाको हुन्डाईदेखि जापानको सुजुकीसम्मका ब्रान्डले नेपालमै एसेम्बल प्लान्ट खोल्न उद्योग दर्ता गरेका छन् ।

२०७६ सालमा लगानी बोर्डमा कोरियन कम्पनी मोट्रेक्सले निश्चित वर्षसम्म आफ्नो मात्रै एसेम्बल उद्योग नेपालमा रहने ग्यारेन्टी मागेपछि उद्योग दर्ताको क्रम बढेको थियो ।

बजारमा ब्रान्ड नै नभएको कम्पनीले एसेम्बलमा एकलौटी बजार कब्जा गर्ने देखेपछि नेपालमै एसेम्बली प्लान्ट खोल्ने सोच बनाएका लगानीकर्ताहरु उद्योग दर्ता गर्न आइरहेको उद्योग विभाग स्रोत बताउँछ । तत्कालै कसैले उद्योग खोलेर काम थालिहाल्ने अवस्था नभएपनि वातावरण बन्दा काम थाल्ने गरी उद्योग दर्ता गरेर राख्ने सोच उद्योगीहरुमा देखिएको छ ।

तीन वर्षअघि नै कोरियन कम्पनी मोट्रेक्सले नेपालमा चार पांग्रे प्यासेन्जर गाडीको एसेम्बली प्लान्ट खोल्ने प्रक्रिया अघि बढाएको थियो । लगानी बोर्डले २०७५ पुसमै कम्पनीसँग ‘प्रोजेक्ट इन्भेष्टमेन्ट एग्रिमेन्ट’ (पीआईए) पनि गरेको थियो ।

मोट्रेक्सले मागेकै जति करमा सहुलियत दिने हो भने ३० देखि ४० प्रतिशत सस्तोमा गाडी बिक्री गर्ने बताएको थियो । तर, सहलियत दिन अर्थ मन्त्रालय तयार नभएपछि प्रक्रियमा ढिलाइ भएको लगानी बोर्डे जनाएको छ ।  साढे १० अर्ब रुपैयाँ पुँजी ल्याउन प्रस्ताव गरेको मोट्रेक्सले वर्षमा ५० हजार सवारीसाधन उत्पादन गर्ने लक्ष्य राखेको थियो ।

पछिल्ला वर्षमा उद्योग दर्ता गर्न चार पांग्रे सवारीका ठूला-ठूला ब्रान्डहरु नै अघि सरेका छन् । त्यही भीडमा थपिएको छ, मारुती-सुजुकी। सुजुकी कार नेपालमै एसेम्बल गर्ने गरी ‘सीजी अटोमोटिभ्स उद्योग प्रालि’ विभाग दर्ता भएको छ ।

नेपालमा मारुती सुजुकीको नेपालका लागि आधिकारिक विक्रेता सीजी होल्डिङ्स अन्तरगतको सीजी मोटोकर्प हो । सोही समूहले नै नेपालमा सुजुकीका कार एसेम्बल गर्ने योजना बनाएको हो । नेपाली बजारमा सुजुकी सबैभन्दा बढी बिक्री हुने प्यासेन्जर भेहिकल हो। समूहले सुजुकीका दुई, तीन र चार पांग्रे सवारी एसेम्बल गर्ने गरी उद्योग दर्ता भएको हो।

बाराको परवानीपुरमा सञ्चालन हुने गरी दर्ता भएको उद्योगमा सीजी होल्डिङ्सले १ अर्ब ३२ लाख बराबर लगानी गर्ने योजना बनाएको छ । वर्षमा १०/१० हजार दुई र चारपांग्रेसहित ३ हजार थान तीन पांग्रे सवारी साधन उत्पादन गर्ने लक्ष्यसहित सीजी होल्डिङले उद्योग दर्ता गरेको हो ।

सुजुकीअघि नै हुण्डाईले पनि नेपालकै गाडी एसेम्बल गर्ने गरी उद्योग गर्दा गरिसकेको छ । २०७६ मा लक्ष्मी ग्रुपले ५ अर्ब १० करोड कुल पुँजीको एसेम्बल प्लान्ट (उद्योग) दर्ता गरेको छ।

हाल हुन्डाई गाडीको आधिकारिक बिक्रेताका रुपमा रहेको लक्ष्मी ग्रुपले नवलपरासीमा उद्योग रहने गरी ‘लक्ष्मी मोटर कर्पोरेसन’ दर्ता गरेको थियो । कम्पनीले वर्षमा ८ हजार चारपांग्रे गाडी उत्पादन गर्ने लक्ष्य राखेको छ । यो उद्योग पूर्ण रूपमा स्वदेशी लगानीमा हुने भनिएको छ ।

लक्ष्मी हुण्डाईका कार्यकारी निर्देशक निराकार श्रेष्ठ एसेम्बली प्लान्ट स्थापनाका लागि सरकारले उचित वातावरण तयार नगरेको बताउँछन् । ‘पहिले त एसेम्बलमैत्री नीति आउनुपर्‍यो, सुरुमा कर, छुट  तथा सुविधाहरु जे जति  दिइन्छ, त्यसलाई निश्चित वर्षसम्म स्थिर रहने प्रतिवद्धता हुनुपर्‍यो,’ उनले भने,’त्यसो नभएसम्म एसेम्बली प्लान्ट राख्न सहज अवस्था बन्दैन ।’ आफ्नो कम्पनीले अहिले पनि प्लान्ट स्थापनाको गृहकार्य गरिरहेको भन्दै उनले सहज सरकारी नीतिको प्रतिक्षा गरिरहेको बताए ।

२०७० अघिसम्म हुलास ग्रुपले नेपालमै गाडीहरु ‘एसेम्बल’ गर्थ्यो । डा. बाबुराम भट्टराईले प्रधानमन्त्री भएका बेला चढेको ‘मुस्ताङ’ म्याक्स नेपालकै उत्पादन थियो । तर, विदेशी ब्रान्डसँग प्रतिस्पर्धा गर्न नसेकपछि सवारी एसेम्बली प्लान्ट बन्द हुन पुगेको थियो ।

गोल्छा अर्गनाइजेसन अन्तरगतको हुलास मोटर्सले नेपालमै विद्युतीय कार उत्पादनको लागि प्रयास गरिरहेको छ । हाल बजाज र टीभीएस मोटरसाइकलको व्यवसायिक एसेम्बल नेपालमै भइरहेको छ । तर, चार पांग्रे सवारीको व्यवसायिक एसेम्बल कहिलेबाट शुरु हुन्छ भन्ने अझै टुंगो लागेको छैन ।

अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले भने गत मंगलबार नाडा अटोमोबाइल्स एसोसिएसन नेपालको ४५औं साधारणसभा व्यवसायीलाई नेपालमै सवारीसाधन उत्पादन गर्न आग्रह गरेका छन् । सरकारले व्यवसायीले आँट गरे हर सम्भव सहयोग गर्ने प्रतिवद्धता उनले जनाएका छन् ।

‘नेपालमै प्राविधिक छन्, श्रमशक्ति नेपालमै छ, जमिन प्रशस्त छ, बजार उपलब्ध छ भने, तपाईंहरूले नेपालमै उत्पादन किन नगर्ने ? त्यसका लागि विद्युत्मा सहुलियत, जग्गा उपलब्ध गराउने कुरा, नीतिगत ग्यारेन्टीलगायत अन्य धेरै सहयोग गर्न सरकार प्रतिबद्ध छ,’ उनले भनेका छन् ।

आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रका लागि देशभित्रको उत्पादन प्रतिस्पर्धात्मक हुनुपर्ने उनको भनाइ थियो । खासखास कुरा छानेर उत्पादन गर्दा सरकारले विभिन्न सहुलियत दिनसक्ने मन्त्री शर्माको प्रतिवद्धता थियो ।