४ मंसिरको चुनावमा विद्युतीय भोटिङ मेसिन प्रयोग नहुने

१९ साउन, काठमाडौं । आगामी प्रदेश र प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा विद्युतीय मतदान यन्त्र (ईभीएम) प्रयोग नहुने भएको छ ।

मन्त्रिपरिषद्को बिहीबार बसेको बैठकले मंसिर ४ मा निर्वाचन गर्ने निर्णय गरेको छ । तर निर्वाचनमा ईभीएम प्रयोगबारे कुनै निर्णय भएन । यससँगै यसपालि पनि परम्परागत शैलीमा मतदान हुने निश्चित भएको प्रमुख निर्वाचन आयुक्त दिनेशकुमार थपलियाले बताए ।

निर्वाचन आयोगले १६ असार २०७९ मा सरकारलाई पत्र लेख्दै प्रतिनिधिसभा तथा प्रदेशसभा निर्वाचनका लागि विद्युतीय मतदान यन्त्रको व्यवस्था गरिदिन आग्रह गरेको थियो । त्यतिबेला आयोगले महानगरपालिका रहेका जिल्ला र काठमाडौं उपत्यकामा विद्युतीय मतदान गर्न सकिने बताएको थियो ।

सरकारले निर्णय नदिएपछि आयोगले उपत्यकामा मात्रै भएपनि विद्युतीय मतदान यन्त्रको प्रयोग गर्न ध्यानाकर्षण गराएको थियो । उपत्यकामा करिव ३७५ मतदानस्थल छन् ।

एउटा मतदानस्थलमा एकभन्दा बढी केन्द्र छन् । हरेक केन्द्रमा दुई तहको दुई प्रणालीका लागि गरी कम्तीमा चारवटा मेसिन राख्नुपर्ने भएकाले उपत्यकामा कम्तीमा १६०० ईभीएम चाहिने देखिएको थियो ।

आयोगले त्यतिबेला दुईवटा विकल्प दिएको थियो । स्वदेशमा निर्मित यन्त्रको प्रयोग गर्ने भए प्रमाणिकरण गरिदिन भनेको थियो । किनकी नेपालमा राम–लक्ष्मण रिमालले विद्युतीय मतदान यन्त्र तयार पारेका छन्, तर यसको प्रमाणीकरण भएको छैन । नेपालको मेसिन प्रमाणिकरण नगर्ने हो भने अन्य मुलुकमा उत्पादित मेसिन किनेर हस्तान्तरण गर्न आयोगले आग्रह गरेको थियो ।

यो पनि पढ्नुहोस

मतपत्र र मतपेटिकासहितको विद्युतीय मेसिन प्रयोग गर्न विज्ञको सुझाव

आयोगले आगामी निर्वाचनमा विद्युतिय मतदान यन्त्रको प्रयोग हुने हो भने साउन मसान्तभित्र आफूले मेसिन पाउनुपर्ने माग गरेको थियो । मेसिन खरिद भएपछि कर्मचारीहरुलाई तालिम दिन, मतदातामाझ सचेतना जगाउन समय लाग्ने भन्दै आयोगले करिव ३ महिना समय चाहिने बताएको थियो ।

तर सरकारले न नेपालमा बनेको मेसिन प्रमाणिकरण गर्‍यो, न अन्य मुलुकमा उत्पादित मेसिन खरिद ।

२०६४ सालको संविधानसभा र उपचुनावमा केही निर्वाचन क्षेत्रमा विद्युतीय मतदान यन्त्रको प्रयोग भएको थियो । त्यसयता हरेक निर्वाचनमा बहस हुने तर, प्रयोग चाहिँ नहुने हुँदै आएको छ ।

स्थानीय तह निर्वाचनअघि निर्वाचन आयोगले गठन गरेको ८ सदस्यिय टोलीले विद्युतिय मतदान यन्त्रमै मतदान गरेको चिह्न समेत प्रिन्ट हुने मेसिन प्रयोग गर्नुपर्ने सिफारिस गरेको थियो ।

तर कतै विद्युतीय मतदान यन्त्र प्रयोग भएन । मंसिरको प्रदेश र प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा पनि टेबुलमा मतपत्र राखेर छाप हान्ने, बाकसमा भोट खसाल्ने परम्परागत शैली अपनाइने भएको छ ।

प्रमुख निर्वाचन आयुक्त दिनेशकुमार थपलिया भन्छन्, ‘यसपलि विद्युतीय भोटिङ मेसिनको सम्भावना रहेन, हामीले असार मशान्तभित्र आयोगलाई विद्युतीय भोटिङ मेसिन उपलब्ध गराइदिन आग्रह गरेका थियौं, तर सरकारले उपलब्ध गराउन सकेन ।’