विलासी जीवनशैलीले हुनसक्छ कब्जियत : डा. भण्डारी

२०७९ मंसिर २ गते १३:०४

डा. अवशेष भण्डारी जनरल फिजिसियन, पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ

ऐश आराम र निष्क्रिय दिनचर्या । मसालेदार, तारेको–भुटेको, प्याकेटबन्द खानेकुरा । मदिरा जस्ता पेय । बस्, कब्जियतका लागि यति नै काफी छ ।

सुन्दा त सामान्य लाग्छ, कब्जियत । तर यसले निम्त्याउने जोखिम भने भयानक छ । त्यसैले कब्जियत मामुली समस्या होइन । खासगरी खराब जीवनशैली नै कब्जियतको मूल कारण हो । अरु पनि थुप्रै कारण छन् जसले यस्तो समस्या निम्त्याउँछ ।

कब्जियतका कारण

कब्जियत हुनुमा एउटा मात्र कारण छैन । आन्द्रा राम्ररी सक्रिय नभएका व्यक्तिमा कब्जियत हुने भय हुन्छ । थाइराइड कम भएका, मोटोपन भएका व्यक्ति पनि कब्जियतका सिकार हुन सक्छन् । त्यसबाहेक मान्छेको जीवनशैलीले यसमा खास असर गर्छ । तारेको, पिरो, मसालेदार खाने, पर्याप्त पानी नपिउने, व्यायाम नगर्ने, बढी आराम गर्ने मानिसलाई यसको समस्या हुन्छ । कफी, कोल्ड ड्रिंक पिउने, पर्याप्त नसुत्ने, फलफूल, सागपात, झोलिलो खानेकुरा नखाने व्यक्तिलाई पनि कब्जियत हुन सक्छ ।

अहिले बालबच्चालाई जंकफुड दिइने गरिन्छ । विद्यार्थीहरु पनि चटपटे, पानीपुरी, चिप्स, मःम, चाउमिन खाइरहेका हुन्छन् । वयस्कहरु मदिरा, कफी जस्ता पेय बढी नै पिउने गर्छन् । यसैगरी तनावग्रस्त हुने गर्छन् र धपेडीपूर्ण दिनचर्या बिताउने गर्छन् । उनीहरुलाई कब्जियत हुने सम्भावना दोब्बर हुन्छ ।

तनावले पनि कब्जियत

तनावले पनि कब्जियत हुन्छ भन्दा अचम्म लाग्न सक्छ । तर मनोविकारको असर शरीरका थुप्रै अंगमा पर्छ । आन्द्राको आफ्नै स्नायु प्रणाली हुन्छ । जब हामी तनावग्रस्त हुन्छौं, त्यसले पेटको स्नायु प्रणालीलाई असर गर्छ । नतिजा, आन्द्राको कार्यसञ्चालनमा अवरोध पुग्छ । र, कब्जियतको समस्या हुन्छ । बढ्दो तनावले व्यक्तिमा इरिटेबल बाउल सिन्ड्रोम हुनसक्छ ।

पायल्सको भय

कब्जियत भइरहँदा पेट सफा हुँदैन । जब पेट सफा हुँदैन, त्यसले धेरै शारीरिक र मानसिक समस्या निम्त्याउँछ । शरीरमा विकार बढ्छ ।

दिसा गर्दा बल गर्नुपर्ने हुन्छ । यसले मलद्वारमा असर गर्छ । पायल्स हुने जोखिम उत्तिकै हुन्छ । पायल्सले अरु जटिल समस्या ल्याउन सक्छ । रक्तश्राव भएर शरीरमा रक्तअल्पताको समस्या निम्तिन सक्छ । पाचनक्रियामा त असर पुग्ने नै भयो । साथै यसले मानिसको तनाव पनि पैदा गर्छ ।

के छ त उपचार ?

कब्जियतको उपचार के गर्ने भन्ने कुरा कब्जियत के कारणले भएको छ भन्ने प्रश्नले निर्धारण गर्छ । थाइराइडले गर्दा कब्जियत भएको छ भने त्यसको सप्लिमेन्टले ठीक गर्छ । गलत आहार, विहारले भएको छ भने जीवनशैली बदल्नुपर्छ । त्यसो गर्दा पनि भएन भने उपचार प्रक्रिया अगाडि बढाउनुपर्छ । आन्द्राको अवस्था के छ हेर्नुपर्छ ।

खासगरी पर्याप्त पानी, रेसादार खानेकुरा, फाइबरयुक्त खानपान गर्नुपर्छ । त्यसैगरी सक्रिय जीवनशैली जरुरी हुन्छ । योग व्यायामजस्ता प्राकृतिक विधिबाट पनि यसको जोखिम कम गर्न सकिन्छ । मदिरापान नगर्ने, सुत्ने उठ्ने तालिका नियमित गर्ने, तनाव नलिनेजस्ता कुराले कब्जियतको जोखिमबाट बच्न सकिन्छ ।

(डा. अवेशष भण्डारी पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ हुन् । ग्यास्ट्रोइन्टरलोजीमा एमडी गरेका उनी हाल नेपाल मेडिकल कलेज र हेल्पिङ ह्याण्ड्स अस्पतालमा कार्यरत छन् ।)

मनिषा थापाले गरेको कुराकानीमा आधारित 

हट टपिक्स

अल्जाइमर

आयुर्वेद

इन्डोक्राइन (हर्मोन रोग)

एचआईभी

नेत्ररोग

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

बालरोग

मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)

मिर्गौला तथा मुत्र रोग

मुख तथा दन्त रोग

योग तथा प्राणायाम

हेपटाइटिस