दशरथ रंगशाला फेरि अयोग्य, एएफसी छनोटमा भियतनाम र मलेसियाविरुद्धको खेल नहुने

१३ भदौ, काठमाडौं । गत वर्ष चैतमा एएफसी एसियन कप छनोट (तेस्रो चरण) अन्तर्गत मलेसिया विरुद्ध खेल खेल्न जानुअघि नेपाली राष्ट्रिय फुटबल टिमका कप्तान किरण चेम्जोङले घरेलु मैदानमा खेल्न नपाउँदा दु:ख लागेको प्रतिकृया दिँदै मलेसियाविरुद्ध दोस्रो खेल नेपालमै खेल्न पाउने आशा व्यक्त गरेका थिए ।

नेपालले आफ्नो होम म्याच मलेसियामा गएर खेल्यो । मलेसियाको होम म्याच नेपालमा खेलाउने सहमति अनुसार अब नेपाल र मलेसियाबीचको छनोट खेल नेपालमा आगामी नोभेम्बरमा हुनुपर्ने हो ।

तर नेपालको एक मात्र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको भनिने दशरथ रंगशालमा एसियाली फुटबल महासंघ (एएफसी)बाट अयोग्य हुँदा नेपालले मलेसियासहित भियतनाम विरुद्ध हुने छनोट खेल दशरथ रंगशालमा खेल्न नपाउने भएको छ ।

समूह एफमा रहेको नेपालले पहिलो खेल मलेसिया विरुद्ध घरेलु मैदानमै खेल्ने तय थियो । तर एएफसीले दशरथ रंगशालाको सुरक्षा मापदण्ड, पिचको अवस्था, फ्लड लाइडको अवस्था ठिक नरहेको निष्कर्ण निकालेपछि नेपालले मलेसियासँग घरेलु मैदानमा खेल्न पाएन ।

त्यसबेला अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा)ले नेपाल र मलेसियाले आफ्नो घरेलु मैदानमा खेल्ने खेल स्वाप (साटेको) बताएको थियो । जसको अर्थ नेपालको होम म्याच सुरुमा मलेसियामा गएर खेल्ने त्यसपछि मलेसियाको घरेलु मैदानमा हुने होम म्याच नेपालमा खेल्ने सहमति भएको एन्फाले जनाएको थियो ।

यो पनि पढ्नुहोस

सिंगापुर र मलेसियासँगको खेल : नतिजा भन्दा प्रदर्शनमा केन्द्रित

तर अहिले पनि नेपालीको रंगशालाको पुरानै अवस्था कायम रहँदा नेपालले मलेसियाविरुद्ध आगामी नोभेम्बरमा खेल्ने भनिएको अर्को होम पनि गुमाउने भएको छ । साथै अक्टोबरमा भियतनाम विरुद्ध हुने होम म्याच पनि गुमाउने भएको छ ।

एएफसी अफिसियलहरुले पछिल्लो पटक नेपाल भ्रमण गर्दै दशरथ रंगशालाको निरिक्षण गरेपछि एएफसी एसियन कप छनोट अन्तर्गत आउँदै गरेको भियतनाम र मलेसिया विरुद्धको खेल यहाँ खेलाउन नसकिने निर्णय गर्दै त्यसबारे एन्फालाई जानकारी दिएको छ ।

जसले गर्दा दशरथ रंगशालमा फेरि पनि एएफसीको आधिकारिक खेल खेलाउन ‘अयोग्य’ बनेको छ ।

एन्फा महासचिव किरण राईले एएफसी प्रतिनिधिले रंगशालाको निरक्षिण गरेपछि रंगशालाको समग्र अवस्थामाथि नै प्रश्न उठाएको र खेल हुन अयोग्य रहेको जानकारी दिए ।

‘उहाँहरुले ओभरअलमा दशरथ रंगशालाको आधुनिकिकरण अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्ड अनुसार नपुग्ने भन्ने निष्कर्ष निकाल्नुभयो । रंगशालम पुनर्निमाण गर्नुपर्ने सुझाव थियो । धेर कुरामा प्रश्नहरु उठाएको छ ।’

रंगशाला किन अयोग्य ?

दशरथ रंगशालमा आधिकारिक अन्तर्राष्ट्रिय खेल खेल्न नमिलेको यो पहिलो पटक भने होइन । पछिल्लो समयमा एएफसी छनोट अन्तर्गतका खेलहरु नेपालले लगातार घरेलु मैदानमा आयोजना गर्न सकिरहेको छैन ।

यस पटक पनि त्यही ससम्या नै दोहोरियो । पटक-पटक खेल हुन किन अयोग्य हुँदैछ त? ‘रंगशालाको समग्र नै समस्या देखायो । रंगशालामा अटोमेटिङ वाटर सिस्टम नभएको, प्रोपर ड्रेनज नभएको, इन्टर र इएक्जिट डोरमा मिडिया पब्लिक एकै ठाउँमा भएको भिभिआईपी खेलाडी आउने जाने एकै ठाउमा भएको छुट्टै नभएको, फ्लटलाइट अलाइनमेन्ट नमिलेको भनेको छ’ राईले अनलाइनखबरसँग भने ।

दशरथ रंगशालमा खेलाडी देखि भिभिआईपी, भिआईपी पाराफिटको दर्शक, मिडिया पर्सन लगायत सबै मुख्य गेटबाटै प्रवेश गर्दै आएका छन् । जसले गर्दा हुल देखिन्छ ।

दशरथ रंगशालमा आधिकारिक अन्तर्राष्ट्रिय खेल नभएको दुई वर्ष हुन लागिसकेको छ । पछिल्लो पटक नेपालले फिफा विश्वकप र एसियन कप छनोट अन्तर्गत दोस्रो चरणमा यमन विरुद्ध २०८० मंसिरमा घरेलु मैदानमा खेलेको थियो । त्यसयता नेपालले घरेलु मैदानमा ठूलो खेल खेल्न पाएको छैन ।

त्यही विश्वकप छनोटअन्तर्गत नै दोस्रो चरणमा नेपालले बहराइन र युएईविरुद्ध घरेलु मैदानमा खेल्नुपर्ने खेल विदेशमा गएर खेल्नुपरेको थियो । त्यसबेला पनि दशरथ रंगशालाको पिचको अवस्था, सुरक्षा र फ्लड लाइटको कारणले नेपालले बाहिर गएर खेल्नुपरेको थियो ।

बहराइन विरुद्धको छनोट खेल नेपालले बहराइनमै खेलेको थियो भने युएई विरुद्धको खेल साउदी अरेबियामा गएर खेलेको थियो ।

त्यसअघि सन् २०१९ मा फिफा विश्वकप छनोट अन्तर्गत नै दशरथ रंगशालमा तय भएको कुवेत विरुद्ध खेल नेपालले न्युट्रल भेन्यु भुटानमा गएर खेलेको थियो । त्यसबेला दशरथ रंगशाला पुनर्निर्माणको क्रममा रहेकोले खेल सार्नुपरेको थियो । तर पछिल्लो समय भने दशरथ रंगशालमा फिफा र एएफसीले आयोजना गर्ने छनोट खेलहरु खेलाउन नै अयोग्य बन्दै आएको छ ।

नेपालको एक मात्र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको भनिँदै आएको दशरथ रंगशालमा अहिले आफैँ अन्तरारष्ट्रिय स्तरको मान्यता प्राप्त खेल कुर्दै बसेको छ ।

एएफसी अन्तर्गत हुने खेलहरु आयोजना गर्न नपाएपनि दशरथ रंगशालमा दक्षिण एसियाली महासंघ (साफ) महिला च्याम्पियनसिप, चार राष्ट्र सहभागि अन्तर्राष्ट्रिय महिला च्याम्पियनसिप फुटबल, विभिन्न मैत्रीपूर्ण खेलहरु भने आयोजना भइरहेको छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

दशरथ रंगशालाको बेहाल (तस्वीरहरु)

तर महत्वपूर्ण खेल, आर्थिक आर्जन हुने खेल, घरेलु मैदानमै हुनुपर्ने खेल र खेलाडीहरुले समेत घरेलु मैदानमै खेल्न चाहेको खेलहरु भने नेपालको रंगशालमा आयोजना हुन सकिरहेको छैन ।

अब छिटै नेपालले बंगलादेशसँग दशरथ रंगशालमा दुई मैत्रीपूर्ण खेल खेल्ने तालिका छ । नेपाल र बंगलादेशबीचको खेल यही भदौ २१ र २५ गते हुनेछ ।

तर एएफसी एसियन कप छनोट अन्तर्गत भियतनाम र मलेसिया विरुद्धको खेल भने दशरथ रंगशालमा हुने छैन ।

मैत्रीपूर्ण खेल खेलाउन मिल्ने अरु नमिल्ने भन्ने प्रश्नमा एन्फा महासचिव राईको जवाफ यस्तो छ, ‘अरु गेमहरु हामीले गर्छौं यतिको रंगशालमा हुने देखिन्छ । फिफाले अफिसियल्ली वर्ल्ड कप छनोटको एउटा मापदण्ड पूरा नभएको भनेको हो । अरु गेमका लागि ठिकै छ,’ राईले भने, ‘अरु गेमका लागि योग्य भयो । फिफा र एएफसी छनोटका लागि योग्य भएन ।’

एन्फाका निर्वतमान अध्यक्ष कर्माछिरिङ शेर्पा भने मैदान भन्दा पनि हाल फुटबल चलाउने नेतृत्वमा रहेका व्यक्तिगतहरुको अयोग्यताले गर्दा नेपालले आफ्नै मैदानमा खेल खेल्न नपाउने स्थिती आएको बताए । ‘नेपालमा खेल हुने भनेर धेरै अगाडि तय हुन्छ । त्यसका लागि पहिला देखि नै तयारी गर्नुपर्ने हो । के हुँदा अयोग्य हुन्छ भन्ने कुरा नै नेतृत्वलाई थाहा नभएको देखियो । लिडरसिप कमजोर भएकोले अहिलेको अवस्था आएको हो ।’ उनले भने ।

यसको असर के?

घरेलु मैदानमै तय भएको खेल पनि घरेलु मैदानमा खेल्न नपाउँदा यसको असर खेलाडीको प्रदर्शन देखि आर्थिक आर्जनसम्म पर्नेछ । यस्तै यो तत्कालका लागि मात्र नभएर दीर्घकालिन रुपमा पनि यसको असर देखिनेछ ।

घरेलु मैदानमा खेल्न नपाउँदा विभिन्न खालको असरहरु पर्छ । पहिलो असर नेपाली टिमले घरेलु मैदानमा खेल्न पाएन । घरेलु मैदानमा खेल्दा छुट्टै जोश र मानसिकता हुने भएकोले पनि प्रदर्शनमा असर देखिन्छ ।

दोस्रो असर दर्शकले घरेलु टिमको खेल घरेलु मैदानमा हेर्न नपाउने भए । १२औं खेलाडीको रुपमा रहने हजारौँ दर्शकको साथ देश बाहिर गएरखेल्दा पाइँदैन ।

राष्ट्रिय कप्तान किरणले गत वर्ष मलेसिया विरुद्ध खेल्न जानुअघि घरेलु मैदानमा खेल्दा दर्शकको साथले फाइदा पुग्ने बताएका थिए । ‘नेपालमा खेल्न पाउनु बेस्ट मोमेन्ट हो । ठूला टिमसँग खेल्दा दर्शकको साथले इनर्जी बुस्ट हुन्छ’ कप्तान किरणले गत चैतमा मलेसिया खेल्न जानुअघि भनेका थिए । यसले पनि घरेलु मैदानमा खेल्दा दर्शकको महत्व कति हुन्छ प्रष्ट पार्छ ।

तेस्रो आर्थिक असर घरेलु मैदानमा खेल हुँदा टिकट विक्री देखि ब्रोडकास्टिङ मार्केटिङ राइट्स हरु बिक्री गरेर एन्फाले आर्थिक आर्जन गर्न सक्थ्यो त्यो गुमेको छ ।

यस्तै विदेशी टिम आउँदा यहाँका होटलले पाउने रोजगारी आर्थिक आर्जन देखि पर्यटन प्रबर्नधनमासमेत टेवा पुग्ने थियो । त्यो सबै गुमेको छ ।

एन्फा महासचिव किरण राईले पनि दर्शकको साथ देखि आयआर्जनसम्म असर पर्ने बताए । ‘दशरथ रंगशाला रिजेक्ट हुँदा, खेल नहुँदा मुख्य गरी आय आर्जनमै असर हुन्छ । अर्को दर्शकले लाइभ फुटबल हेर्ने चाहना पूरा भएन,’ राईले भने, ‘देशभित्र खेल्दा फुटबलको एउटा माहोल आउँथ्यो । देश बाहिर खेल्न जाँदा त्यो गुम्यो ।’

प्रदर्शनमै भने त्यति धरै असर नपर्ने उनले बताए । ‘प्रदर्शन त त्यति धेरै असर नहोला । दर्शकको मर्थनमा खेल्दा खेलाडीलाई इनकरेज हुन्थ्यो । प्रदर्शनमै ससम्या आउने त होइन घरेलु दर्शकको समर्थनमा खेल्न पाउँदा राम्रो हुन्थ्यो, त्यो पनि गुम्यो ।’

दोष कसको ?

छनोट अन्तर्गत नेपाल र बहराइनबीचको होम म्याच दशरथ रंगशालमा नभएपछि २०८० चैत अन्तिम साता राष्ट्रिय खेलकुद परिषद (राखेप)ले दशरथ रंगशालाको संरक्षण गर्ने लगायत काम एन्फाबाट खोसेर आफ्नो मातहतमा ल्याएका थिए ।

बहराइन विरुद्धको खेल नेपालमा नहुनुमा एन्फा र राखेपबीच त्यसबेला एकले अर्कालाई आरोप लगाउने काम समेत भएको थियो ।

तर रंगशाला हेर्ने काम राखेपले लिएपछि नै त्यसले नेपाली फुटबलमा पछिसम्म असर गर्छ भनेर एक जना पुराना खेल पत्रकारले भनेका थिए, अहिले भइदियो पनि त्यस्तै ।

राखेपले दशरथ रंगशालाको जिम्मा लिएपछि नै फिफा एएफसीको छनोट खेलहरु दशरथ रंगशालमा हुन छाड्यो । राखेपले रंगशालमा आफ्नो मातहतमा लिएर यसको रेखदेख गर्ने भनेपछि एन्फालाई त्यो खासै मन परेको थिएन ।

त्यसअघि एन्फाले नै रंगशालाको हेरचाह गर्दै आएपनि मर्मत सम्भार र संरक्षण गर्ने काम राखेपले नै लिएपछि एन्फालाई पनि हाई सन्चो भयो । एन्फाले दशरथ रंगशालमा खेल खेलाउन भन्दा विदेशमै खेलाउन उपयुक्त ठान्यो ।

२०८० चैतमा पनि एन्फाले बहराइनसँगको घरेलु खेल बहराइनमै गएर खेल्यो । दुवै खेल एकै पटक परेको थियो । नेपाल र बहराइनको होम र अवे म्याच एक साताको बीचमै रहेकोले पनि एन्फाले पनि दुवै खेल बहराइनमै खेलाउन उचित ठानेर त्यसो गरेको थियो । तर त्यसबेला एन्फा आर्थिक रुपकमा आफूलाई फाइदा हुने देखेर खेल बहराइन सारेको एन्फाका पूर्व अध्यक्षहरु गणेश थापा र कर्मा छिरिङ शेर्पा लगायतले आरोप लगाएका थिए ।

एन्फाले भने एएफसीले नै निरक्षण गरेर मापदण्ड पूरा नभएकोले खेल हुन नसक्ने भन्दै आएको छ ।

एन्फाले दशरथ रंगशालाको स्तरमा एएफसीले प्रश्न उठाइरहेको दावी गरिहँदा आखिर दोष कस्तो? किन रंगशाला अयोग भयो भन्ने प्रश्न स्वभाविक रुपमा उठिरहेको छ ।

रंगशालमा खेल हुन नसक्नु वा अयोगय हुनुमा दोष कस्तो भन्ने प्रश्नमा एन्फा महासचिव किरण राईले खोष लगाउने भन्दा पनि रंगशालम पूरानो भएर आधुनिकिकरण नहुनु नै समस्या भएको बताए ।

‘अहिले यो परिषद वा एन्फा भन्ने भन्दा पनि फिफाले खोजेको इन्ट्यानडर्डको रंगशाला हाम्रो नभएकै हो, पुरानो भएकै हो रंगशालमा । समय सापेक्ष रंगशालालाई आधुनिकिकरण गर्न नसक्नु नै समस्या हो । अब यसलाई आधुनिकरण गर्नुपर्छ । अब यहाँ दोष लगाउने कुरा भएन ।’ राईले भने ।

अहिलेसम्म फिफा र एएफसीले मापदण्ड पूरा गर्नुपर्ने भन्दै आएपनि यस पटक भने रंगशालमा पुरानो भएको प्रश्न उठाउँदा अब सामुहिक समस्या बनेको राईले बताए । ‘अहिलेसम्म फिफा एएफसीले केही प्रश्न गरेको थिएन । हामील चलाइरहेका थियौँ । फिफा एएफसीले तिमीहरुको रंगशाला अलीकती पुरानो पनि भयो, सुरक्षाको हिसावले सोच्नु पर्छ भनेर उनीहरुले प्रश्न उठाइसकेपछि अब यसलाई नयाँ तरिकाले पुनर्निमार्ण गर्नुपर्ने देखिन्छ,’ उनले भने ‘यसको कोही व्यक्ति वा संस्थाको कुरा भन्दा हाम्रो सामुहिक समस्या हो र सामुहिक ढंगले हल गर्दै अगाडि जानुपर्छ ।’

नेपालको एक मात्र अन्तर्राष्ट्रिय रंगशालमा बारम्बार अयोग्य बनिरहँदा यसले अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल जगतमा नेपालको राम्रो सन्देश जाँदैन ।

अब कहिले हुन्छ नेपालमा ठूलो खेल?

त्यसो भए अब एसियन कप छनोट, विश्वकप छनोट जस्ता ठूला खेलहरु नेपालमा कहिले हुन्छ त? भन्ने प्रश्न अहिले सबैको चासोको विषय छ ।

त्यसका लागि दशरथ रंगशालालाई आधुनिक स्वरुपमा ढाल्नुपर्ने र नयाँ रंगशालमा निर्माण अभियानलाई पनि अघि बढाउनेपर्ने एन्फा महासचिव किरण राई बताउँछन् ।

‘रंगशालाको पुनरुनिर्माण गर्नुपर्‍यो । नेपाल सरकार, राखेप, खेलकुद मन्त्रालय सबैलाई जानकारी गराउने र अनुरोध गर्छौँ । चाँडो भन्दा चाडो यसको पुनर्निमार्ण गर्ने हुन्छ,’ राईले भने, ‘अर्को त्यही कारण हामीले नयाँ रंगशाला निर्माणको अभियान पनि अघि बढाइरहेका छौँ । सम्माननिय प्रधानमन्त्रीले त्यसमा एकदमै धेरै तदारुकता चासो देखाइरहनुभाछ । अब अहिले भएको रंगशालमा आधुनिकरणसहित पुनर्निर्माण र नयाँ रंगशालमा निर्माण अभियानलाई तिव्रता दिनुपर्छ र त्यसमा लाग्नुपर्छ । विकल्प खोजिरहेका छौँ ।’

प्रधानमन्त्रीकै पहलमा एन्फाले भक्तपुरको जकातीमा ५० हजार दर्शक क्षमताको रंगशालमा बनाउनका लागि जग्गा प्राप्तीको विषयमा सहमति भएको छ । तर त्यहाँ रंगशाला बन्न लामो प्रकिया पूरा गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसअघि ठूला अन्तर्राष्ट्रिय खेल गर्नका लागि रंगशालाई नै आधुनिक बनाउनुको विकल्प देखिन्न ।