‘जनताले बिदा लेऊ भनिसके, हामीले त्यो कुरा सुन्नुपर्‍यो’

भ्रष्टाचारविरुद्ध जेनजी पुस्ताको सडक आन्दोलनले मुलुकको सत्तापलट भएको छ । युवाहरूको विद्रोह सामु सिंगो समाजको मनोविज्ञान बदलिएको छ भने राजनीतिक दलहरू एकप्रकारले ऐठनमा छन् ।

सबैजसो दलहरूमा साझा एजेण्डा बन्न पुगेको छ– नेतृत्व परिवर्तन ।

एक प्रमुख घटक नेकपा माओवादी केन्द्रका उपमहासचिव जनार्दन शर्मा प्रभाकरले पदाधिकारी बैठकमै नयाँ पुस्तालाई पार्टीको कार्यकारी भूमिकामा ल्याउनुपर्ने प्रस्ताव राखेका छन् । प्रचण्ड तत्काल हटेर नारायणकाजी श्रेष्ठको नेतृत्वमा महाधिवेशन गर्ने र उक्त महाधिवेशनबाट हालका कोही पनि पदाधिकारी उम्मेदवार बन्न नहुने उनको प्रस्ताव छ । शर्माको प्रस्तावलाई राजनीतिक वृत्तमा चासोका साथ हेरेको पाइन्छ ।

उनै, माओवादी केन्द्रका उपमहासचिव शर्मासँग अनलाइनखबरकर्मी सइन्द्र राईले गरेको कुराकानी:

मुलुकको राजनीतिक कोर्स नै बदल्ने जेनजी आन्दोलन देशभर चलिरहँदा कहाँ, के गर्दै हुनुहुन्थ्यो ?

२३ गते जेनजीहरूले भ्रष्ट राजनीति र संस्कृतिविरुद्ध नारा बुलन्द गरेका थिए । नेतातन्त्र, दलतन्त्र र परिवारतन्त्र बारे आवाज उठाएका थिए ।

ती आवाजहरू हाम्रो व्यवस्था, प्रणाली र पार्टीहरूले उत्पन्न गरेका विषयहरू थिए । त्यही आधारमा टेकेर त्यो आन्दोलन भएको थियो । त्यसकारण जेनजी आन्दोलनको सकारात्मक रूपले संश्लेषण गर्नुपर्छ ।

यदि २३ गते देखिएको आक्रोशलाई पोख्न दिने प्रशासकीय–राजनीतिक व्यवस्थापन भैदिएको भए अर्को दिन आगलागी लगायतका कुराहरू हुने थिएनन् । तर त्यस्तो भएन ।

२३ गते हाम्रा नेताहरू गोर्खातिर अभियानमा हुनुहुन्थ्यो । अध्यक्षलाई तुरुन्त काठमाडौँ आउनुहोस् भनेँ । देश जल्न थाल्यो, संविधान जान थाल्यो, व्यवस्था जान थाल्यो, सल्लाह गर्नुपर्छ भनेर फोन गरेँ । राति उहाँहरू आइपुग्नुभयो र बैठक पनि बस्यौं ।

त्यो दिन, जसरी गोली चल्यो । युवा–विद्यार्थी जसरी मारियो, नरसंहार भयो।

स्वाभाविक रूपमा शोकमय अवस्था भयो । त्यसले आक्रोश पैदा गर्‍यो । त्यही सेरोफेरोमा अझ क्षति हुन नदिने भन्ने सोच्ने भन्दा अर्थोक केही उपाय थिएन ।

तर भोलिपल्टको क्षति रोक्न सक्नु भएन …

सिंहदरबार, संसद भवन, सर्वोच्च अदालत, राष्ट्रपति भवन समेत जल्दा रोक्ने कुनै शक्ति, समूह, पार्टी, सशस्त्र फौज अथवा ब्यूरोक्रेसी देखिएन । नेपाल बचाउने कोही त हुनुपर्ने हो । तर कोही पनि भएन । राज्यविहीन अवस्था रह्यो ।

पार्टीहरू त विघटन भयो भन्छु । पार्टीहरू थियौं भने त्यसलाई बचाउने प्रयत्न हुन्थ्यो नि ! सबै पार्टीका हेडक्वाटरहरू जलेका छन् । आफ्नो कार्यालय बचाउन सकेनौं । सबै ध्वंस भयो ।

त्यहाँ घुसपैठ भयो, त्यो कुरा छँदैछ । तर भत्काउनेमा किन रमायो त ? राजनीतिक व्यवहारले, सरकारका व्यवहारले गर्दा पैदा भएको निराशा आक्रोशमा बदलिएर त्यो भयो ।

जेनजी आन्दोलनमा पार्टीहरू विघटन भए ?

अहिले छौं भने पनि पार्टीहरू विघटित छन् ।

यस्तो दिनको परिकल्पना कहिल्यै गर्नुभएको थियो ?

संघर्ष विविध रूपले हुन्छन्, नहुने होइन । ठ्याक्कै यही हुन्छ भन्ने त थाहा थिएन । तर विश्वका विभिन्न देशका घटनाहरू हेर्दा, त्यहाँको फ्रस्टेसनको कारणहरू हेर्दा, नेपालको राजनीतिले जन्माइरहेका फ्रस्टेसनहरू हेर्दा कुनै न कुनै दिन यस्तो हुन सक्छ भन्ने कुरा सामान्य राजनीतिक चेत राख्नेहरूमा हुने नै भयो । सत्तामा बस्नेहरूले पनि यस्तो सम्भावनाबारे सोचेको भए राम्रो हुन्थ्यो ।

आफैंले ल्याएको व्यवस्थामा प्रधानमन्त्रीसहित नेताहरू लखेटिनु पर्‍यो …

हामीले ल्याएको व्यवस्था संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र हो । सुशासनयुक्त व्यवस्था र समावेशी प्रतिनिधित्वको कुरा गरेका हौं । जनताका स्वास्थ्य, शिक्षा, रोजगार लगायतका मौलिक अधिकारका कुरा गरेका हौं ।

तर ल्याएका अधिकारप्रति सरकार र दलहरू जिम्मेवार नहुँदा, जनताका एजेण्डाहरू (विशेषगरी जनजीविकाका एजेण्डाहरू) प्रति बेवास्ता गर्दा र भ्रष्टाचार मौलाउने कुराप्रति पार्टीहरू जिम्मेवार नहुँदा यस्तो अवस्था आयो । त्यसकारण यो अवस्था पार्टीहरूले नै ल्याएको हो भन्छु ।

होला, चलखेल गर्न चाहने गर्ने शक्तिहरू यसमा । तर मुख्य कुरा त्यो होइन । मुख्य कुरा यो ग्राउन्ड, यो बारुद (विद्रोहको वातावरण) तयार कसले गर्‍यो ? बारुद तयार गरेको राजनीतिक पार्टीहरूले हो । सरकारले हो, नेताहरूले नै हो । त्यो जिम्मा लिनुपर्छ ।

माओवादी त यिनै नारा र मुद्दा उठाएर जनयुद्ध गरेर आएको पार्टी हो । तर अरूभन्दा फरक नदेखिने भयौं । अरू संसदीय दल जस्तै, नेता जस्तै भयौं ।

माओवादीप्रति जनताको जो आशा थियो, त्यो दृष्टिकोणले त अझ बढी माओवादीले, हामीले जिम्मा लिनुपर्छ । यसबाट चोखो हुन सक्दैनौं । किनभने यो ग्राउन्ड तयार गर्नेमा हाम्रो पार्टीको पनि हात छ ।

सडकमा जेनजीहरूले लगाएको नारा सुनेर विरक्त लागेको छैन ?

आक्रोशमा नारा लाग्यो । आक्रोशमै लागे पनि नारा सही नै छन् ।

हामीले बुझ्ने कुरा के हो भने पार्टीका नेताहरू, जो २०औं, ३०औं वर्षदेखि एउटै पदमा छौं । अध्यक्ष प्रचण्ड मात्र होइन, म पनि छु उहाँको पछि–पछि ।

म जस्ता अरू साथीहरू छौं । हामीहरूले त्यो आवाज सुन्नुपर्छ, बुझ्नु पर्छ । हामीले हिजो आन्दोलन गर्दा युवा अवस्थामा थियौं, आज हाम्रो पछाडि ठूलो युवा छ भन्ने बुझ्नु पर्छ । त्यसैले मैले पार्टीको नेतृत्व अब युवा पुस्तालाई दिऔं, हामीले सहयोगी काम गरौं भनेकै छु ।

सडकको आवाज सुन्न तयार नहुँदा त्यसले हामीलाई अझ क्षति गर्छ, सुन्दा फाइदा गर्छ ।

कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा र पत्नी आरजुमाथि कुटपिट समेत भयो । अरू नेताहरू नकुटिए पनि कुटिएको हल्ला फैलाइयो । यस्तो आक्रोश र घृणा रहेछ नेताहरूप्रति । तत्कालै राजनीतिबाट अवकाश लिन मन लागेन ?

आत्तिएर छोड्ने भन्दा पनि समीक्षा गर्ने ठाउँमा पुर्‍याए । हामीले गर्‍यौं के त ? ठूला–ठूला त्याग बलिदान गरेर, आन्दोलन गरेर जे व्यवस्था ल्यायौं, त्यो कुराबाट जनता खुशी हुनुपर्ने, जनता सन्तुष्ट हुनुपर्ने तर, सहयोग र समर्थन गर्नुपर्नेमा विद्रोहमा आए ।

विद्रोहमा आउनुका कारण छन् । संविधान आयो । कानुनका धाराहरू लेखिए । तर जीवन र व्यवहारमा कार्यान्वयन भएन । पार्टीहरूको, सरकारमा बस्ने नेतृत्वको गम्भीरता भएन । यसका पछाडि मुख्य नेताहरूको मुख्य भूमिका छ । हाम्रो पनि आफ्नो ठाउँमा सहायक भूमिका रहन्छ ।

जनताका एजेन्डाहरूमा हामी गम्भीर भएनौं । आज स्वास्थ्य क्षेत्र बेहाल छ । अस्पताल जाँदा लाखौंको बिल बन्छ । सामान्य मान्छेले उपचार गर्न सक्दैन । सरकारी विद्यालयहरूमा (थोरै बाहेक) राम्रो पढाइ हुँदैन । प्राइभेटमा पढाउन सकिँदैन । रोजगारी नपाएर विदेशिन बाध्य छन्, युवाहरू । तल्लो वर्गका मानिसलाई उठाउने भन्दा पनि दलालीकरण र भ्रष्टीकरण बढेको छ । हाम्रो आन्दोलनले यस्तो भनेको होइन । तर सत्तामा आउँदा गरिएका व्यवहारहरूको परिणाम आज युवाहरूको आक्रोश सडकमा पोखिएको छ ।

बितेको दशकलाई हेर्दा माओवादी असाध्यै छोटो समय मात्र सरकार बाहिर छ । त्यसो हुँदा समीक्षाले मात्र पुग्ला ?

माफी त माग्नै पर्छ नि ! मैले त पश्चाताप गर्नुपर्छ भन्या छु । हाम्रा गल्ती भए भनेर भन्न सक्नु पर्छ ।

संसदमा मैले भनेको थिएँ– सरकार ढाल्ने र बनाउनेको मात्रै छलफल छ संसदमा । मेरो क्षेत्रमा बजेट पर्‍यो कि परेन भन्ने मात्र छलफल छ । देशका एजेन्डा कहाँ छन् ? शैक्षिक गुणस्तरबारे छलफल कसले गर्ने ? विदेशमा भएका श्रमिकहरूको प्रश्न कसले उठाउने ? रोजगारीको कुरा कसले गर्ने ? स्वास्थ्य उपचारको कुरा कसले गर्ने ? आर्थिक संकट समाधान गर्ने छलफल कहिले गर्ने ? बहस यता गरौं न ।

संसदमा तीन चोटी भनेको छु– २०४६ साल पछि सरकारमा बसेकाहरूमाथि छानबिन गरौं । म पनि चार चोटी गरेर ३६ महिना मन्त्री भएछु । राज्यका ओहोदामा बसेकाहरूमाथि छानबिन गरौं । कहाँ–कहाँ बदमासी गरेका छौं पत्ता लागोस् ।

आवाज त उठाइयो । तर सरकारले सुनेन, नेतृत्वले सुनेन । सायद दुई–तीन वर्ष अघि छानबिन सुरु गरेको भए, तथ्य सत्य जनताको सामू ल्याएको भए सुधारको प्रक्रिया अगाडि बढ्थ्यो होला नि ।

यी तमाम विषयहरू छन्, जसबाट जनता हेपिएका थिए । जनतालाई हेपेपछि त विद्रोह गरिहाल्छ नि !

सत्ताको रोटेपिङमा तपाईं पनि हुनुहुन्छ । र प्रवृत्ति के हो भने विपक्षमा हुँदा जनताका कुरा उठाउने, तर सत्तामा पुग्दा बिर्सने । यस्तो प्रवृत्ति बोक्ने पंक्ति नै बिदा हुनुपर्छ भन्ने लागेको छैन ?

लागेको छ । जनताको पक्षमा काम गरियो भने त्यसलाई टिक्न नदिने, अलिकति गरिबको कुरा, दलितको कुरा, महिलाको कुरा गर्‍यो भने उनैमाथि हमला गरिन्छ । अलिकति औद्योगीकरणको कुरा गर्‍यो भने हमला गरिएका अनुभूतिहरू छन् ।

सरकारमा गएर केही सुधार त गरिएकै छ, नगरेको होइन । मेरो हकमा जिम्मा लिन सक्छु । तर त्यो सुधारले समग्र सुधार भएन । समग्र सुधार नभएकैले जनताले बोलिसके– तिमीहरूले बिदा लेऊ । हामीले त्यो कुरालाई ठिक ढंगले सुन्नु पर्‍यो ।

तर प्रचण्डलाई हटाउनलाई मात्र यसो भन्नु भएको त होइन नि ?

प्रचण्ड कमरेडलाई मात्र हटाउने कुरा गरेको छैन । उहाँ जति समय मूल नेतृत्वमा हुनुहुन्छ, आठ–दश वर्ष कम मात्रै होला, वरिपरि हामी पनि छौं २०–२५ जना । यो २०–२५ जनाले अब सहयोगी भूमिकामा काम गरौं ।

हामीभन्दा पछाडिको नयाँ पुस्ता अब्बल र क्षमतावान पनि छ । हामीले हिजो जुन बेलामा जे गर्न सकेका थियौं, आज उनीहरूले पनि त्यो काम गर्न सक्छ । अझ हामी भन्दा अलिकति अग्रगामी पनि छ यो पुस्ता । उनीहरूलाई अब कार्यकारी जिम्मा दिऔं र हामीले सहायक भूमिका खेलौं ।

पदाधिकारीहरू सबै निर्देशक कमिटीमा बसेर राजनीतिक र वैचारिक काम गरौं । नयाँ पुस्तालाई नेतृत्व निर्माण गर्न दिऔं । त्यो आजै ग्यारेन्टी गरौं भनेर मैले प्रस्ताव राखेको थिएँ । तर त्यो कुरा मान्य छैन ।

विचारमा हामी मात्र अब्बल छौं, अरू छैनन् । युवाले केही जान्दैनन् जस्ता कुराहरू गर्छन् । तर समाधान अब हामी होइन, सहायक भूमिका हामीले खेल्ने, मूल भूमिकामा युवा पंक्ति ल्याउने हो । यसले मात्र राजनीतिमा रिभाइभ गर्छ ।

तर जेनजी विद्रोह हुनु अघिबाटै तपाईंले यस्तै कुरा गर्दै आउनु भएकाले अरू नेताहरूको विश्वास नभएको हो कि ?

मैले दुई वर्षदेखि नयाँ पुस्तामा जाऔं भनेकै हो । लिखित रूपमै पनि भनेको छु । बैठक र छलफलहरूमा भनेको छु । अब तपाईं–हामीले धेरै टेन्सन नगरौँ, नयाँ जागिसक्यो, उनीहरूले हामीभन्दा बढी गर्न सक्छ भनेको हुँ ।

वास्तवमा जेनजी पुस्तासँग हाम्रो सम्बन्ध नै छैन, ऊ धेरै पर छ । जुन पुस्ताको सपना त्यही पुस्ताले बुझ्न सक्छ । योजना बनाउन र सम्बन्ध राख्न सक्छ । टेक्नोलोजीको प्रयोग र परिचालन नयाँ पुस्ताले नै गर्न सक्छ । यसको अर्थ हिजो गरेको योगदानलाई मिनिमाइज गर्ने होइन । स्थापित गरेरै जाने हो । तर नेतृत्व उनीहरूलाई दिऔं भनेको हुँ ।

अर्को, सुशासनको कुरा हामी सबैप्रति उठेको छ । उठेको प्रश्नको जवाफ दिन स्वतन्त्र व्यक्तिको नेतृत्वमा आयोग बनाऔं । छानबिन गर्न दिऔं र तथ्य बाहिर आओस् । लामो समयदेखि यो विषय उठाएको हुँ ।

त्यति मात्रै होइन । कुन व्यक्ति, कुन पदमा कति पटक बस्ने ? म चार पटक निर्वाचन जितिसकेँ । मैले कति पटक अब चुनाव लड्ने ? एउटा नीति चाहियो । पार्टी र सरकारी पदमा कतिपटकसम्म रहने भन्ने नीति बनाएर जाऔं । तर अहिलेसम्म मेरा कुराहरू अगाडि बढेन ।

यदि मैले राखेको प्रस्ताव बमोजिम नेतृत्व हस्तान्तरण भएको थियो भने, सम्पत्ति छानबिन आयोग बनेको थियो भने र नयाँ पुस्तालाई अगाडि बढाइएको थियो भने आज माओवादीको हेडक्वार्टर जल्ने थिएन होला । नेताहरू दौडादौड गरेर क्याम्पमा बस्नुपर्ने थिएन होला ।

बरू जेनजी आन्दोलनकै नेतृत्व गर्ने ठाउँमा पुग्थ्यो होला । तर हामीले ती कुराहरू समयमा बुझेनौं, गरेनौं । बरु मलाई पार्टी विभाजन गर्न लाग्यो भनेर आरोपित गरियो ।

तर नेतृत्व परिवर्तनको एजेण्डा अगाडि सारिरहँदा कसले लिने भन्ने प्रष्ट छैन । त्यसैले तपाईंको अमूर्त प्रस्तावलाई साथ नदिएको हो कि ?

मैले प्रणालीको कुरा गरेको हो, अमूर्त कुरा होइन । पार्टीभित्र विधानले योग्यता निर्धारण गर्छ, त्यस योग्यताभित्रका व्यक्तिहरू प्रतिस्पर्धामा आउँछन् । र आम पार्टी सदस्यबाट निर्वाचित भएर नेतृत्व चयन हुन्छ । अब हिजो जस्तो तोकेर हुँदैन । जनअनुमोदित हुनुपर्‍यो, कार्यकर्ताबाट अनुमोदित हुनुपर्‍यो । कार्यकर्ताले छान्न पाउनुपर्यो । नेतृत्वबाट हस्तक्षेप नहुँदा त कार्यकर्ताले सही मान्छे छान्छ नि !

विधान सम्मेलनको ९० प्रतिशतको माग पनि प्रत्यक्ष निर्वाचनमा जानुपर्छ भन्ने नै थियो । तर मूल नेतृत्वले ९० प्रतिशतको भनाइलाई नमानेर अर्को निर्णय सुनाइदिनुभयो ।

त्यसकारण विधिले निर्धारण गर्ने कुरा हो । फेरि विचारविहीन भएको तर्क गरिन्छ । यो आन्दोलनमा हामीसँगै लागेका साथीहरू, विचारविहीन त छैनन् नि !

अध्यक्ष प्रचण्डले सबै कमिटी भंग गर्ने प्रस्ताव ल्याउनु भएको छ । यो तपाईंको माग सम्बोधन गर्ने कुरा हो कि होइन ?

गत केन्द्रीय समितिले गरेको निर्णय थियो, यो । यो काम (कमिटीहरू भंग गर्ने) असार महिनामा गर्ने कुरा थियो । यतिबेला त स्थानीय पालिकाहरूको सम्मेलन सकिसकेको हुनुपर्थ्यो । मंसिरमा महाधिवेशन गर्ने निर्णय थियो । तर त्यो निर्णय टार्नलाई केन्द्रीय समिति बैठक नै बोलाइएन ।

अहिले फरक प्रसङ्गमा बोलाइयो, नियमित प्रक्रियाबाट होइन । अध्यक्षले भन्नुभयो– विशेष परिस्थितिमा बोलाइएको हो, हिजोको होइन है ।

तर जे भए पनि महाधिवेशन तोकिएको छ । महाधिवेशन तोकेर मात्रै हुँदैन । महाधिवेशनलाई विधिपूर्वक सम्पन्न गर्नुपर्छ । आमकार्यकर्तालाई आफ्नो नेतृत्व छान्ने, विचारमा बहस गर्ने र नयाँ विचारहरू ल्याउने अवसर दिन्छौं कि दिदैनौं भन्नेमा ध्यान दिनुपर्नेछ ।

फेरि हामीसँगै निकट विगतका धेरै शिक्षा छन् । यो बीचमा विद्यार्थी सम्मेलन गरेका छौं, महिला सम्मेलन गरेका छौं, वाईसीएलका सम्मेलन गरेका छौं । धेरै सम्मेलन गर्दा स्वतन्त्र रूपले छान्न कसैलाई दिइएको छैन ।

त्यसो भए प्रचण्डले आफ्नो पद सुरक्षित गर्न र तपाईंको एजेण्डा फासफुस पार्न कमिटीहरू भंग गर्ने प्रस्ताव ल्याउनुभयो भनेर शंका गर्न सकियो ?

मंसिरमा महाधिवेशन नै गर्ने हो, अब दुई महिना बाँकी छ । यो अवधिमा वरिष्ठ नेता नारायणकाजी श्रेष्ठलाई कार्यवाहक नेतृत्व दिऔं भनेर प्रस्ताव गरेको छु । नारायणकाजीले पनि मलाई कार्यवाहक दिनुस् भनेर माग गर्नुभएको छ ।

दुई महिना त हो, कार्यवाहक दिँदा केही बिग्रिँदैन भनेको छु । मंसिरको महाधिवेशनबाट नयाँ सेट ल्याऔं, त्यसले पार्टीलाई नयाँ ढंगले अगाडि लैजान्छ । हाम्रो बचेको अलिअलि साखलाई माथि उठाउँछ, नेतृत्वलाई पनि स्थापित गर्छ ।

नारायणकाजी श्रेष्ठको नेतृत्वमा महाधिवेशन गर्ने ?

महाधिवेशनसम्म कार्यवाहक रूपमा नारायणकाजीले काम गर्ने । महाधिवेशनमा हामी पदाधिकारी कोही पनि उम्मेदवार नहुने र सल्लाहकारको भूमिकामा रहने । नयाँ पुस्तालाई काम गर्न दिने मेरो प्रस्ताव हो ।

तपाईंले त्यहाँ खेदिने खालको प्रस्ताव पो लानु भएछ त…

खेद्ने र खेदिने कुरा होइन, यो । सही र गलत कुरा हो ।

आजको माग के हो ? आजको सडकको माग के हो ? तल जनताको माग के हो ? आम कार्यकर्ताको माग के हो ? मैले यो कुरा गरेको हुँ । यस्ता कुरा धेरैले नसुन्ला, धेरैले नमान्ला । तर आज नमान्दा पनि (मैले एक डेढ दुई वर्ष अगाडि राखेको कुरा त आज ठिकै रहेछ भन्ने प्रमाणित भएको छ), एक डेढ वर्षपछि यही कुरा ठिक रहेछ भन्ने प्रमाणित होला नि !

तपाईंको विश्लेषण मुलुक अझ ठूलो संकटतिर गइरहेको छ भन्ने हो ?

क्राइसिस त आइसक्यो । अहिले पहिलो चरणको जेनजी विद्रोह भएको छ । यसको नारा र कार्यक्रमबारे मैले भनिसकेँ, एकदमै सकारात्मक छ । तर त्यसभित्र घुसपैठ हुँदा भौतिक संरचना मात्र होइन, ७०० वर्षको इतिहास जलेको छ । हाम्रो स्वतन्त्रताका इतिहासका सबै प्रमाण जलेका छन्, यो केवल घर मात्रै भत्केको कुरा होइन ।

सिंहदरबार जलेको छ, सेनाको परमाधिपति रहेका राष्ट्रपति निवास जलेको छ, संसद भवन जलेको छ, यससँगै धेरै मनोविज्ञान जलेको छ । तथ्य तथ्यांक जलेका छन् । धेरैको ठूलो क्षति भएको छ ।

व्यवसायीहरू धराशायी भएका छन् । नेताका घर रिसले जलायो रे ! अरूको किन ? के बिगारेको थियो भन्दाखेरि यो नेपाललाई असफल राष्ट्र बनाउने चलखेल हो । अन्तर्राष्ट्रिय शक्तिहरूका पनि आफ्ना उद्देश्य होलान् ।

तर जेनजीको नारा र मागको आधारमा हेर्दा यसलाई नकारात्मक रूपमा मात्र लिनु हुँदैन । बरू पुनर्गठन, रुपान्तरण र नयाँ ढंगले जनताप्रति उत्तरदायी भएर देश निर्माण तर्फ बढ्ने बाटो खोलेको रूपमा पनि बुझ्नुपर्छ ।

सुधारको थालनी चाहिँ वर्तमान नेतृत्वहरू हटाएर गर्नुपर्‍यो, माओवादीमा त पदाधिकारी नै हट्नुपर्‍यो ?

अध्यक्ष मात्रलाई दोष लगाएर पनि भएन । हामी उहाँकै टिममा छौं । हाम्रो पनि भाग पर्छ होला । त्यसकारण हामी सबै सहायक भूमिकामा बसौं । बिल्कुल नयाँ युवा साथीहरू हुनुहुन्छ, जोश र जाँगर पनि हामी भन्दा बढी उहाँहरूसँग छ । आवश्यक पर्दा गाइड गर्न सक्छौं, बिग्रिन लाग्यो भने सल्लाह दिन सक्छौं ।

यसले उहाँहरूको भूमिका पनि नयाँ ढंगले बढ्छ भनेर प्रष्ट शब्दमा भनेको छु र गर्नुपर्छ त्यही, गर्ने त्यही हो ।

मूल नेताहरूको परिचित स्वभाव छ, अप्ठ्यारो पर्नासाथ सेटिङ गरिहाल्ने । आफ्नो एजेण्डा अगाडि बढ्नेप्रति आत्मविश्वास छ ?

सेटिङ गर्न चाहनेहरूले गर्लान् । तर मैले भनेको ठाउँमा नगई सुखै छैन । जानै पर्छ, ढिलो–चाँडो कुरा मात्रै हो ।

अब राष्ट्रिय राजनीतिको कुरा गरौं । अहिले मुलुकको राजनीतिक शक्ति–समीकरण फेरिएको छ । फेरिएको राजनीतिक परिस्थितिमा दलहरू अलमलिएका देखिन्छन् । अबको कोर्स कसरी बढ्नु पर्ला ?

जेनजी युवाहरूलाई मैले आह्वान गरेको थिएँ– यही संसदबाट संशोधन गरेर तपाईंहरूले भने अनुसार माग पूरा गर्छौं । तर त्यो अवसर गुम्यो ।

प्रतिनिधिसभा विघटन भइसक्यो । विघटन भइसकेपछि पुनर्स्थापना भन्या छैन । यही सरकारलाई सहयोग गरेर जानुपर्छ । तोकेको समयमा निर्वाचन गर्न मद्दत गर्नुपर्छ ।

दोस्रो– ठूलो क्षति भएको छ । पार्टीबाट भोलेन्टियर बनाएर सरकारलाई पुनर्निर्माणमा मद्दत गरौं भनेको छु ।

र, तेस्रो– संवैधानिक अवस्था डिरेल भएको छ । संविधान मुर्छित अवस्थामा छ । मरेको होइन, जिउँदो जाग्दो पनि छैन । यस्तो अवस्थाको संविधानलाई फेरि ब्युँझाउन निर्वाचन महत्वपूर्ण कुरा हो ।

यतिबेला राष्ट्रियता धेरै ठूलो खतरामा छ । जेनजी आन्दोलनले मात्र नभएर विश्वमा चलिरहेको संघर्षका कारण खतरामा छ । विश्वमा चलिरहेको हाइब्रिड वारका कारणले विश्व नयाँ ढंगले ध्रुवीकृत भइरहेको छ ।

नयाँ महाशक्तिहरू जन्मिने प्रक्रिया भइरहेको छ । र त्यो एशियाकेन्द्रित भइरहेको छ । भूराजनीतिक परिस्थितिका कारणले पनि हाम्रो राष्ट्रियता एकदम गम्भीर संकटमा जाने भएको हुनाले देशभक्तहरूले गम्भीर हुनुपर्नेछ ।

तर जेनजी विद्रोहको मुख्य माग भ्रष्टाचारको छानबिन हो । त्यो छानबिनले पार्टीहरू चुनावमा धुलो हुने सम्भावना होला नि ?

भ्रष्टाचारको छानबिन गर्दा पार्टी धुलो हुन्छ भने हुन दिने, केही फरक पर्दैन । सरकारसँग माग पनि गर्न चाहन्छु– भ्रष्टाचारको छानबिन गरौं, अरू हत्याकाण्डहरूको पनि छानबिन गरौं ।

फोटो/भिडियो : कमल प्रसाईं/अनलाइनखबर