डटेर रुसको सामना गर्ने ‘मुड’मा युक्रेन

११ मंसिर, काठमाडौं । पछिल्लो समय रुस र युक्रेनबीचको तनाव उत्कर्षमा पुगेको छ । रुसले युक्रेनी सीमा नजिकै हजारौं सैनिक र हतियार तैनाथ गरेपछि जारी तनाव उत्कर्षमा पुगेको हो ।

सीमामा जारी सैन्य अभ्यास र भारी मात्रामा सैनिक एवं हतियार तैथानीले विगत सात वर्षदेखि रुस समर्थित पृथकतावादीसँग लडिरहेको युक्रेनमाथि रुसले सिधै हमला गर्न सक्ने चिन्तासमेत बढाएको छ ।

अमेरिकी खुफिया एजेन्सीले केही हप्तादेखि सीमा नजिकै अत्याधुनिक हतियार र ट्याङ्क तैनाथ गरिरहेको रुसले युक्रेनमाथि कुनै पनि बेला आक्रमण गर्न सक्ने चेतावनी दिइसकेका छन् ।

तर रुसले युक्रेनमाथि हमला गर्ने आफ्नो कुनै योजना नरहेको भन्दै संभावित हमलाको खण्डन गर्दै आएका छन् । केही सातादेखि बढिरहेको तनावबीच दुबै पक्षले सम्भावित युद्धको तयारीस्वरुप सैन्य अभ्यास समेत गरिसकेका छन् ।

बुधबार मात्रै युक्रेनको दक्षिणतर्फ रहेको कृष्ण सागरमा रुसले परम्परागत तथा आणविक हतियारसहित सैन्य अभ्यास गरेको थियो । आफ्नो सीमा नजिक नेटो सेनाको बढ्दो गतिविधिलाई मध्यनजर गर्दै उक्त सैन्य अभ्यास गरेको रुसको भनाइ छ । युक्रेनले समेत बिहीबार बेलारुससँगको सीमा नजिकै सैन्य अभ्यास गरेको थियो ।

बेलारुसको सीमानजिकै गरिएको सैन्य अभ्यासमा ८ हजार ५ सय थप फौज, ड्रोन, एन्टिट्याङ्क र वायु सेनाका विभिन्न युनिट सहभागी थिए । युक्रेनी सेनाले डोनेट्स्क क्षेत्रमा पनि ट्याङ्कसहित सैन्य अभ्यास गरेको थियो । रुसले बेलारुससँगको सीमानाबाट युक्रेनमाथि हमला गर्न सक्ने चिन्ताबीच उक्त सैन्य अभ्यास गरिएको हो ।

रुससँग जारी तनावमा नेटो गठबन्धनमा रहेका पश्चिमी मुलुकले युक्रेनलाई समर्थन गर्दै आएका छन् । शुक्रबार नेटोका महासचिव जेन्स स्टोल्टेनबर्गले रुसलाई चेतावनी दिँदै भनेका थिए, ‘रुसले युक्रेनविरुद्ध फौज प्रयोग गरेमा मूल्य चुकाउनु र परिणाम भोग्नु पर्नेछ ।’

त्यस्तै, बुधबार अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले युक्रेनलाई आफूहरूले सहयोग गर्ने भन्दै भनेका थिए, ‘अमेरिकाले युक्रेनी नागरिकप्रति आफ्नो प्रतिबद्धता र युक्रेनको सार्वभौमसत्ता एवं भौगोलिक अखण्डताका लागि अविचलित समर्थन पुन: दोहोर्‍याउन चाहन्छ ।’

यसअघि बिहीबार युक्रेनी विदेशमन्त्रीले समेत रुसलाई यस्तै चेतावनी दिएका थिए । विदेशमन्त्री डिमित्रो कुबेलाले रुसलाई चेतावनी दिँदै आक्रमण भएमा ‘राजनीतिक, आर्थिक र मानवीक्ष क्षति’ ब्यहोर्नुपर्ने र ठूलो मूल्य चुकाउनुपर्ने बताए ।

‘आक्रमणको नयाँ चरण सुरु गरेमा रुसले ब्यहोर्नुपर्ने राजनीतिक, आर्थिक तथा मानवीय क्षतिलाई मस्कोले राम्रोसँग बुझ्नुपर्छ’, कुबेलाले पत्रकारसँग कुरा गर्दै भनेका थिए ।

रुसले सन् २०१४ मा क्राइमियालाई आफूमा गाभेपछि युक्रेनसँगको तनाव सुरु भएको थियो । विरोध प्रदर्शनका कारण आफू निकट राष्ट्रपति भिक्टर यानुकोभिच सत्ताच्यूत भएपछि रुसले क्राइमियामा नियन्त्रण जमाएको थियो । रुसले त्यसयता पूर्वी क्षेत्रमा सुरु भएको पृथकतावादी विद्रोहलाई अप्रत्यक्ष रुपमा समर्थन गर्दै आएको छ ।

युक्रेन र पश्चिमी मुलुकले विद्रोहीलाई हतियार तथा सैनिक पठाएको आरोप लगाइरहेका छन् । तर पृथकतावादीसँग जोडिएका रुसीहरू स्वयंसेवक भएको भन्दै मस्कोले उक्त आरोप अस्वीकार गर्दै आएको छ ।

सन् २०१५ मा फ्रान्स र जर्मनीको मध्यस्थतामा सेना र पृथकतावादीबीच युद्ध रोक्ने भन्दै एक सहमति भएको थियो । तर राजनीतिक समाधानका लागि भइरहेका प्रयास बिफल हुँदा बेला-बेला भिडन्त हुने गरेको छ । हालसम्म युक्रेनी सेना र पृथकतावादीको लडाइँमा परी १३ हजारभन्दा बढीले ज्यान गुमाइसेका छन् ।

यसैबीच, शुक्रबार युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले आगामी हप्ता आफूलाई ‘कू’ गरेर हटाउन लागेको सूचना प्राप्त भएको बताएका छन् । उनले आफूविरुद्ध हुन लागेको ‘कू’ योजनामा रुसीहरूको समेत संलग्नता रहेको पनि बताएका थिए ।

‘डिसेम्बर १ गते हाम्रो मुलुकमा कू हुने सूचना पाएको छु’, पत्रकार सम्मेलनमा बोल्दै जेलेन्स्कीले भने । धनाढ्य एवं रुस नजिक ठानिने व्यापारी रिनत एखमेटोभ पनि ‘कू’ योजनामा संलग्न रहेको हुन सक्ने उनको भनाइ थियो ।

तर जेलेन्स्कीले ‘कू’ योजनाको आरोप रुसी सरकारमाथि लगाएका थिएनन् । रुसीहरूको संलग्नतामा ‘कू’ हुन लागेको उनको दाबीलाई मस्कोले ‘आफूहरूले त्यस्ता कुरा कहिल्यै नगर्ने’ भन्दै अस्वीकार गरिसकेको छ ।

क्राइमिया र डोनबाससहितको स्वतन्त्र एवं एकीकृत युक्रेनको पक्षमा आफू सँधै लाग्ने पनि जेलेन्स्कीको भनाइ थियो । ‘क्राइमिया र मेरो जन्मस्थल डोनबास समेत समेटिएको स्वतन्त्र, लोकतान्त्रिक तथा एकीकृत युक्रेनको हकमा मेरो अडान कहिल्यै फेरिने छैन’, उनले भनेका थिए, ‘यो कुरालाई मेरो कामले नै पुष्टि गर्नेछ ।’

(एजेन्सीहरूको सहयोगमा)