महले साँच्चै पुरुषको प्रजनन क्षमता बढाउँछ ?

महमा पाइने पोषक तत्वहरू जस्तै एन्टिअक्सिडेन्ट्स, एमिनो एसिड, भिटामिन र खनिजहरूले शरीरलाई ऊर्जा मात्र प्रदान गर्दैन, समग्र स्वास्थ्यलाई पनि सुधार गर्छ । यही कारणले आजको आधुनिक जीवनशैलीमा पनि मह सुपरफूडको रूपमा लोकप्रिय छ ।

महमा भएको एन्टिअक्सिडेन्ट्स, भिटामिन र खनिजहरूले अक्सिडेटिभ स्ट्रेस कम गरेर टेस्टोस्टेरोनको स्तर र शुक्राणुको गुणस्तर सुधार गर्न सक्छ, जसले पुरुषको प्रजनन क्षमता बढाउन सहयोगी हुन सक्छ । आयुर्वेदमा पनि महलाई यौन स्वास्थ्य र ऊर्जा वृद्धिका लागि उपयोगी मानिन्छ ।

वैज्ञानिक अनुसन्धानहरू

टेस्टोस्टेरोन र शुक्राणुको गुणस्तरमा प्रभाव

नेसनल लाइब्रेरी अफ मेडिसिनमा प्रकाशित एक अध्ययनले महमा भएको एन्टिअक्सिडेन्ट्सले अक्सिडेटिभ स्ट्रेस कम गरेर टेस्टोस्टेरोनको स्तर बढाउन सक्छ भनेको छ । यो अध्ययनले जनावरहरूमा गरिएको प्रयोगमा महको नियमित सेवनले टेस्टोस्टेरोन हर्मोनको उत्पादन र शुक्राणुको गुणस्तरमा सुधार गरेको देखाएको छ । यद्यपि, यो प्रभाव मानवमा पनि उत्तिकै प्रभावकारी छ कि छैन भन्ने कुरामा थप अनुसन्धानको आवश्यकता छ ।

अक्सिडेटिभ स्ट्रेस र प्रजनन स्वास्थ्य

जर्नल अफ एनिमल फिजियोलोजी एण्ड एनिमल न्यूट्रिशनमा प्रकाशित एक अनुसन्धान (२०१९) का अनुसार महमा पाइने एन्टिअक्सिडेन्ट्सले तनाव कम गरेर पुरुष प्रजनन प्रणालीमा सकारात्मक प्रभाव पार्छ । विशेष गरी, यी एन्टिअक्सिडेन्ट्सले शुक्राणुको झिल्ली र डीएनएलाई क्षति हुनबाट जोगाउँछन्, जसले प्रजनन क्षमता सुधार्न सहयोग गर्छ ।

अक्सिडेटिभ मेडिसिन एण्ड सेलुलर लङलेटिभिटीमा प्रकाशित एक समीक्षा लेख (२०२०) ले महमा भएको फ्ल्याभोनोइड्स र पोलिफेनोल्सले पुरुष बाँझोपनमा कमी ल्याउन सक्ने सम्भावना औंल्याएको छ ।

आयुर्वेदिक र परम्परागत दृष्टिकोण

आयुर्वेदमा महलाई ‘रसायन’ र ‘वीर्यवर्धक’ को रूपमा लिइन्छ । यसलाई अश्वगन्धा, शिलाजित र सेतो मूसली जस्ता जडीबुटीहरूसँग मिसाउँदा यौन स्वास्थ्यमा थप लाभ हुने मानिएको छ। यस्ता मिश्रणहरूले टेस्टोस्टेरोनको स्तर, यौन इच्छा र ऊर्जा बढाउन सहयोग गर्छन् । यद्यपि, यी दावीहरूको वैज्ञानिक पुष्टि सीमित छ र प्राय: परम्परागत अनुभवमा आधारित छन् ।

महको सेवन र प्रजनन स्वास्थ्यमा सीमितताहरू

वैज्ञानिक अनुसन्धानको कमी

महले पुरुष प्रजनन क्षमता सुधार गर्छ भन्ने दावीलाई समर्थन गर्ने अधिकांश अध्ययनहरू जनावरहरूमा गरिएका छन् । मानवमा गरिएका ठूला र दीर्घकालीन क्लिनिकल ट्रायलहरूको अभाव छ । त्यसैले, यी नतिजाहरूलाई पूर्ण रूपमा मानवमा लागू गर्न सकिँदैन ।

महको प्रभाव यसको गुणस्तर, प्रकार, र उत्पादन प्रक्रियामा निर्भर हुन्छ । बजारमा पाइने धेरै महमा कृत्रिम मिश्रण वा कम गुणस्तरका तत्वहरू हुन सक्छन्, जसले अपेक्षित लाभ प्रदान नगर्न सक्छ।

खुराक र व्यक्तिगत भिन्नता

महको प्रभाव व्यक्तिको स्वास्थ्य अवस्था, उमेर र जीवनशैलीमा निर्भर हुन्छ । उदाहरणका लागि, मधुमेह रोगीहरूले महको सेवन सावधानीपूर्वक गर्नुपर्छ, किनभने यसले रगतमा ग्लुकोजको स्तर बढाउन सक्छ। अत्यधिक महको सेवनले क्यालोरी बढाउन सक्छ । यसो हुँदा मोटोपन र अन्य स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ, जुन प्रजनन स्वास्थ्यका लागि हानिकारक हुन सक्छ ।

पूरक उपचारको रूपमा मात्र

महले टेस्टोस्टेरोन र शुक्राणुको गुणस्तरमा सुधार ल्याउन सक्छ, तर यो बाँझोपनको कुनै समाधान होइन । बाँझोपनका अन्य कारणहरू जस्तै, हर्मोनल असन्तुलन, जेनेटिक समस्या वा वातावरणीय कारकहरूलाई सम्बोधन गर्न चिकित्सकीय उपचार र डाक्टरको परामर्श आवश्यक हुन्छ ।

महको सही सेवन विधि र सावधानीहरू

खुराक : दैनिक १–२ चम्चा शुद्ध मह पर्याप्त हुन्छ । बिहान खाली पेटमा मनतातो पानी वा दूधसँग लिनु उत्तम हुन्छ ।

गुणस्तर : सधैं शुद्ध, जैविक र प्रशोधन नगरिएको मह प्रयोग गर्नुपर्छ । स्थानीय स्तरमा उत्पादित शुद्ध महमा उच्च एन्टिअक्सिडेन्ट्स हुन्छन् ।

सावधानी

१ वर्षमुनिका बालबालिकालाई मह दिनु हुँदैन, किनभने यसमा बोटुलिज्म ब्याक्टेरियाको जोखिम हुन्छ । मधुमेह रोगीहरूले डाक्टरको सल्लाहबिना महको सेवन गर्नुहुँदैन ।

अत्यधिक तातो ४० डिग्री सेल्सियसभन्दा माथिमा मह मिसाउँदा यसका इन्जाइमहरू र एन्टिअक्सिडेन्ट्स नष्ट हुन सक्छन् ।

डाक्टरको परामर्श किन आवश्यक छ ?

महले प्रजनन स्वास्थ्यमा सहयोग गर्न सक्छ, तर बाँझोपन वा यौन स्वास्थ्य समस्याहरूको कारण जटिल हुन सक्छ । यी समस्याहरूको निदान र उपचारका लागि डाक्टरले निम्न कुराहरू गर्न सक्छन् :

हर्मोनल जाँच : टेस्टोस्टेरोन, ल्युटिनाइजिङ हर्मोन र फोलिकल–स्टिमुलेटिङ हर्मोनको स्तर जाँच गर्न ।

शुक्राणु विश्लेषण : शुक्राणुको संख्या, गतिशीलता र आकारको मूल्यांकन गर्न ।

जीवनशैली परामर्श : खानपान, व्यायाम र तनाव व्यवस्थापनका लागि सुझाव दिन ।

औषधि वा उपचार : यदि आवश्यक भएमा, हर्मोन थेरापी, सप्लिमेन्ट्स वा अन्य उपचार सिफारिस गर्न ।