३२ जेठ, रुपन्देही । अस्पतालमा बिरामी राख्ने बेडहरू रित्तै छन् तर क्वारेन्टिनमा बसेकै कारण कोरोना संक्रमण भएको हुनसक्ने आशंका गर्दै बिरामीको उपचार नगर्दा एक बिरामीले अकालमा ज्यान गुमाउनु परेको छ । अस्पतालको अमानवीय व्यवहारका कारण प्युठानका एक किशोरले अकालमा ज्यान गुमाउनु परेको हो ।
समयमा अस्पताल पुगे पनि अस्पतालमा उनले उचित उपचार पाएनन् । उनले गुणस्तरिय स्वास्थ्य सेवाको त कुरा परै जाओस् केहीबेर अस्पतालको सुविधासम्पन्न शय्यामा आराम गर्न समेत पाएनन् । जसका कारण विभिन्न अस्पताल धाउँदा धाउँदै उनको दर्दनाक निधन भयो ।
ती मृतक हुन् माण्डवी-४ का राजु कार्की । दाङको विकट बंगलाचुली गाउँपालिका-६ को क्वारेन्टिनमा उनी तीन साता अघिदेखि बस्दै आएका थिए । क्वारेन्टिनमा बस्दाबस्दै हात-खुट्टा काप्ने, नाक र मुखबाट रगत निस्कने समस्या देखिएपछि उनलाई गाउँपालिकाले एम्बुलेन्समा शुक्रबार साँझ दाङको घोराहीस्थित राप्ती स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा पठायो ।
भारतको गोरखपुरबाट आएर राजुसँगै क्वारेन्टिनमै बसेका भीमबहादुर वलीले राति करिब १० बजे उनलाई अस्पताल पुर्याएका थिए । ‘सुरुमा चार-पाँच जना डाक्टरहरूले उनलाई बाहिरै एकछिन हेर्नुभयो, क्वारेन्टिनमा बसेको कुरा थाहा पाएपछि यहाँ आइसोलेसन छैन, अन्तै लैजानुस् भन्नुभयो,’ बिरामीसँगै अस्पताल गएका वलीले भने, ‘इमर्जेन्सीमा लगेर उपचार गर्नुपर्ने बिरामी रातभर फलामको बेन्चमा छट्पटाएर बस्नुपर्यो ।’
बिरामी छट्पटाएको देखेर सहन नसकेपछि बिहान ४ बजेतिर आफू कराएपछि बल्ल स्वास्थ्यकर्मी आएर दुईवटा सुई लगाइदिएको र स्लाइन पानी चढाएको वलीले बताए । ‘रातको समयमा म एक्लै थिएँ, कतै लैजान सकिनँ, अस्पतालका डाक्टरले बिरामीलाई बचाउनुपर्छ भनेर उपचार गरेको भए ज्यान नजान सक्थ्यो,’ वलीले अनलाइनखबरसँग टेलिफोनमा भने, ‘सुई र स्लाइन दिएपछि बिरामीमा बिहानपख केही सुधार पनि भएको थियो, सुरुमै बेडमा राखेर उपचार गरेको भए यस्तो हुन्थेन ।’
अस्पतालले राति नै बिरामीलाई अन्तै लैजानुस् भने पनि एम्बुलेन्स उपलब्ध गराउन अस्पतालले नटेरेको वलीले बताए । ‘गाउँपालिकाले पठाएको एम्बुलेन्स बिरामीलाई छाडेर फर्किसकेको थियो, अस्पतालले पनि छैन भन्यो,’ वली भन्छन् ।
जेठ ३१ गते बिहान प्रतिष्ठानकी एकजना डाक्टर आएर ‘राति नै लैजान भनेको अहिलेसम्म किन यहीँ राखेको,’ भन्दै दाङको बेलझुण्डीस्थित कोरोना विशेष अस्पतालमा पठाएको वली बताउँछन् । ७ बजेतिर बेलझुण्डी पुर्याउँदा अस्पतालले बिरामीको रिपोर्ट हेरेर यहाँ बेड खाली छैनभन्दै बुटवल वा नेपालगन्ज लैजान भनेको उनले जानकारी दिए । ‘त्यति बेलासम्म बिरामीको हालत झनै खराब भइसकेको थियो,’ वलीले भने, ‘अक्सिजनको मात्रा एकदमै कम (४६ प्रतिशत) भएको रहेछ, घोराहीमा अक्सिजन खोजेर बुटवल जान हिँड्यौं, तर कपिलवस्तुको चन्द्रौटाभन्दा केही पर पुग्दा राजुको ज्यान गयो ।’
जेठ ११ गते भुटनेटाको क्वारेन्टिनमा बस्न आउँदा उनको स्वास्थ्यमा कुनै समस्या थिएन । त्यसअघि दुई दिनसम्म उनी वडा नं. ७ को झेलनेटाको अर्को क्वारेन्टिनमा बसेका थिए । जेठ २१ गते मात्रै उनको स्वाब संकलन गरेर राप्ती स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान घोराहीको ल्याबमा पठाइएको थियो । उनको पीसीआर रिपोर्ट उनको मृत्यु भएको केही घण्टापछि नेगेटिभ आएको थियो ।
उक्त क्वारेन्टिनमा एक सय ३० जना रहेका र अझै ९९ जनाको रिपोर्ट आउन बाँकी रहेको गाउँपालिकाले जनाएको छ । सुरुमा सोही क्वारेन्टिनमा बसेपछि अर्कै क्वारेन्टिनमा सरेका २ जनाको शनिबार पोजेटिभ रिपोर्ट आएको थियो ।
युवकको उपचारबारे प्रतिक्रिया लिन राप्ती स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानका कायममुकायम रजिष्ट्रार कैलाशप्रसाद देवलाई पटक-पटक फोन सम्पर्क गर्दा र एसएमएस पठाउँदा समेत उनले कुनै प्रतिक्रिया जनाएनन् ।
‘बेड खाली हुँदाहुँदै उपचार गरिएन’
प्युठानको माण्डवी गाउँपालिकाका स्वास्थ्य शाखा प्रमुख ध्रुव पोखरेलले राप्ती स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानका चिकित्सक र स्वास्थ्यकर्मीहरू गम्भीर अवस्थाको बिरामीको उपचार गर्नुको साटो पन्छिएकै कारण युवकले ज्यान गुमाउन पुगेको दाबी गर्छन् ।
बिरामीमा कोरोना संक्रमण नभएको अवस्थामा समेत चिकित्सकहरू आशंकाकै भरमा उपचार गर्नबाट तर्किंदा उपचार नपाएर अकालमै ज्यान जाने अवस्था आएको उनको ठहर छ । ‘अस्पतालमा बेड खाली हुँदाहुँदै र उपचार गर्ने पर्याप्त समय र जनशक्ति हुँदाहुँदै भर्ना नै नगरी रातभर बाहिर राखेकै कारण युवकको ज्यान गयो,’ पोखरेलले प्रश्न गरे, ‘कोरोना संक्रमण नभएका बिरामीको उपचारमा त अस्पतालहरू यसरी तर्किन्छन् भने संक्रमण भएकाको हकमा झन् के भइरहेको होला ?’
प्रदेश सरकारले अस्पतालहरूको लापरवाहीप्रति आँखा चिम्लेको पोखरेल औंल्याउँछन् । कोरोना महामारी अन्त्य नहुँदासम्म अस्पतालहरूको चौबीसै घण्टा अनुगमन हुनुपर्ने र बिरामीको उपचारबाट पन्छिने संस्थाहरूलाई सख्त कारबाही हुनुपर्ने पोखरेलले बताए ।
‘तीन हप्तासम्म रिपोर्ट नआउनु लाजमर्दो ‘
कार्कीले क्वारेन्टिनमा बस्न सजिलो हुन्छ भनेर आफ्नो ठेगाना प्युठानको साटो दाङको बंगलाचुली-६ बताएका थिए । ती युवक क्वारेन्टिनमा बसेको दाङको बंगलाचुली गाउँपालिकाका प्रमुख भक्तबहादुर वली क्वारेन्टिनमा बसेकाहरूको स्वाब संकलन र पीसीआर परीक्षणको रिपोर्ट ढिलो हुँदा जटिल समस्या आएको उनी बताउँछन् । ‘क्वारेन्टिनमा बसेको तीन हप्तासम्म रिपोर्ट नआउँदा स्वस्थ मान्छे पनि बिरामी हुने र संक्रमण फैलिने डर भयो,’ गाउँपालिका प्रमुख वलीले भने, ‘स्वाब पठाएको बढीमा तीन दिनभित्र रिपोर्ट आउनुपर्छ अन्यथा स्वाब पठाएपछि संक्रमण हुन गई भित्रभित्रै फैलिएर भयावह अवस्था आउन सक्छ ।’
गाउँपालिकाका स्वास्थ्य शाखा प्रमुख भक्तबहादुर जीसीले प्रयोगशालाले समयमै रिपोर्ट दिन नसक्दा नै क्वारेन्टिनमा बसेकाहरूले अकालमा ज्यान गुमाउनुपर्ने अवस्था सिर्जना भएको बताए । ‘प्रयोगशालाले केही दिन ग्याप गरेर मात्र स्वाब पठाउनुस्, परीक्षण गरेर रिपोर्ट दिने अवस्था छैन भन्छ,’ जीसीले भने, ‘क्वारेन्टिनमा बसेको दुई हप्तासम्म स्वाब संकलन गर्न सकिन्न, रिपोर्ट आउँदा तीन हप्ता पुगिसकेको हुन्छ ।’ प्रदेश वा संघीय सरकारले स्वाब संकलन र रिपोर्ट पाउने अवधि (दिन) नै तोकेर कडाइ नगर्ने हो भने क्वारेन्टिनहरूमा मान्छेको मृत्यु हुने क्रम झनै बढ्ने स्वास्थ्य शाखा प्रमुख जीसीको ठम्याइ छ ।
प्रदेशको स्वास्थ्य निर्देशनालयका पदाधिकारीलाई एक महिनाअघि नै ल्याब टेक्निसियन उपलब्ध गराइदिन अनुरेध गरे पनि बेवास्ता गरेको उनले गुनासो गरे । ‘भारतका कोरोना जोखिमयुक्त सहरबाट आएर एक हजारभन्दा बढी व्यक्ति क्वारेन्टिनमा बसेका छन्, उनीहरूको बेलैमा स्वाब परीक्षण गर्नुपर्छ, अन्यथा पछि यस्तै अवस्था आउन सक्छ भनेर निर्देशनालयलाई भने पनि सुनेनन्,’ जीसीले भने, ‘समयमै स्वाब संकलन गरेर पठाउन पाएको भए रिपोर्ट पनि छिटो आउँथ्यो ।’
रिपोर्ट छिटो आउँदा संक्रमण भए पनि आइसोलेसन सेन्टरमा राम्रो उपचार पाउँदा मनोबल उच्च भएर निको हुने र संक्रमण नभएकाहरू छिट्टै घर जान पाउने जीसी बताउँछन् । ‘समयमा रिपोर्ट दिन नसक्दा एकातिर अव्यवस्थित क्वारेन्टिनमा कोरोना नलागे पनि अरू रोग लागेर मर्नुपर्ने अवस्था आएको छ, अर्कोतिर झण्डै महिना दिनसम्म क्वारेन्टिनमा बसाल्नुपर्दा खर्च धानिनसक्नु भएको छ,’ जीसीले भने, ‘यस्तो लाजमर्दो अवस्थाको अन्त्य कसले, कहिले गर्ने हो ?’
गाउँपालिकाले आफ्नै बजेटमा एक हजार थान भीटीएम किनेर ल्याए पनि मन्त्रालयले स्वाब संकलन गर्ने प्राविधिक जनशक्ति नदिँदा अर्थहीन भएको उनको गुनासो छ ।
