अहिले अधिकांश बालबच्चा आफ्ना आमाबुवासँग रमाइरहेका छन् । आमाबुवाले पनि बालबच्चाका लागि पर्याप्त समय दिन पाएका छन् । अहिलेको अवस्थामा यसलाई राम्रो मौका यसकारण मान्नुपर्ने हुन्छ कि, धेरैजसो अभिभावकले बालबच्चाका लागि समय दिन सकिरहेका थिएनन् । दम्पती नै कामकाजी भएको अवस्थामा उनीहरुसँग बालबच्चाका लागि समय दिनै मुस्किल थियो । तर, लकडाउनयता बालबच्चा र अभिभावक एकसाथ […]

बालबच्चाले एकैथरीका खानेकुरा सेवन गर्दा वा अस्वस्थकर खानेकुरा मात्र खाइरहँदा उनीहरूमा पोषक तत्वको कमी हुन सक्छ । जबकि यही उमेरमा उनीहरूको शरीरलाई सम्पूर्ण पोषक तत्वको बढी खाँचो हुन्छ । शारीरिक र मानसिक विकासको यो चरणमा बालबालिकालाई पोषणयुक्त भोजन आवश्यक हुन्छ। तर, उनीहरूको खराब खानपान शैलीका कारण पोषक तत्वको कमी भएको हुन सक्छ । पोषक तत्वको […]

कतिपय बच्चाहरु खासगरी २ देखि १४ बर्ष उमेर समूहका बच्चाले असामान्य गतिविधि देखाउन सक्छन् । उनीहरुको शारीरिक हाउभाउ सामान्य नहुन सक्छ । जस्तो कि, आँखा घुमाइरहने । एकातिर टाउको बाटार्ने । मुख बङ्याउने । काँध उचाल्ने । यस्तो समस्या देखिएमा टुरेन्ट सिन्ड्रोम हुनसक्छ । यो मानसिक विकार हो । यस्तो ५ देखि ९ बर्ष उमेरका […]

अहिले अधिकांश बालबालिका फुर्सदिला छन् । शैक्षिक क्यालेन्डर नै अस्तव्यस्त भएको यो क्षणमा उनीहरूले लेखपढ गर्ने मेलोमेसो पनि हराएको छ । के पढ्ने, के गर्ने ? अन्यौलमा छन् धेरैजना । हुन त पढ्नका लागि साइत हेरिरहनुपर्ने होइन। पुराना पुस्तकहरू पढ्ने, लेख्ने गरे हुन्छ । तर, अहिलेको माहोलमा बालबच्चाहरुमा पढ्ने मुड सहजै बन्ने छाँट देखिँदैन । […]

बालबच्चालाई सधैं पुल्पुल्याएर राख्न सकिँदैन, मिल्दैन पनि । उनीहरूले गर्ने कतिपय गल्तीमा क्षमा दिन सकिने अवस्था पनि हुँदैन । त्यसैले जानीबुझी कुनै गल्ती गरेमा उनीहरूलाई हप्काउने, पिट्ने गरिन्छ । तर, अज्ञानतावश कुनै काम बिगारेमा वा गल्ती गरेमा उनीहरू सामु कडा रुपले प्रस्तुत हुन उचित हुन्न । जब बच्चाले त्यस्ता गल्ती गर्छन्, हामी गाली गर्छौं, कुट्छौं […]

नेपालमा दिनप्रतिदिन कोरोना संक्रमित बिरामी बढ्दै गएको कारण लकडाउन (बन्दाबन्दी) अवधि बढिरहेको छ। जसका कारण बालबालिका घरमै बस्न बाध्य भएका छन् । गाउँघरतिर गएका बालबालिकाहरू पनि रमाइरहेका छन् । सामान्य अवस्था हुँदो हो त यतिबेला बालबालिकाहरुको नयाँ शैक्षिक सत्र सुरुवात भइरहेको हुने थियो । तर, यहि परिस्थिति कहिलेसम्म कायम रहने हो यकिन छैन । बिस्तारै […]

यतिबेला अधिकांश बालबालिका घरभित्र छन् । आमाबुबासँग छन् । उनीहरूले आफ्ना परिवारलाई अरू नजिकबाट नियाल्न पाएका छन् । विद्यालय वा पढाइबाट अहिले उनीहरुको ध्यान हटेको छ । त्यसैले उनीहरू आफ्ना परिवार, आमाबुबा, भाइबहिनीसँग बढी एकाकार भएका छन् । बालबालिका स्वभावैले चञ्चल र जिज्ञासु हुन्छन् । हरेक कुरा जान्न खोज्ने हुन्छन् । त्यसो त उनीहरूको मस्तिष्कको […]

कतिपय दम्पतीको घरमा यतिबेला खुसी भित्रिएका होलान् । हुन सक्छ, उनीहरूले पहिलो सन्तानलाई घरमा स्वागत गरे । बच्चाको आमाबुबा बन्नु नित्तान्त फरक अनुभूति हुन् । धेरै खुसी, केही द्विविधा । कताकता डर पनि । एक किसिमको रोमाञ्चकताले भरिन्छ दम्पतीको हृदय । पहिलो सन्तान हुर्काउन त्यति सहज भने नहुन सक्छ। अझ एकल परिवारमा बसेका दम्पतीका लागि […]

जन्मान्तर वा जन्मदरबारे एउटा गजबको भनाई छ, ‘थोरै भए पुगिसरी ।’ अर्थात जति थोरै सन्तान हुन्छन्, उत्तिनै पालन–पोषण गर्न सहज हुन्छ । धेरै सन्तान हुर्काउँदा जति अभाव र समस्याहरु झेल्नुपर्छ, थोरै सन्तानका हुर्काउँदो त्यस्तो हुँदैन । यहि मान्यतालाई शिरोधर गर्दै थुप्रै दम्पतीले एउटा सन्तानमा चित्त बुझाईरहेका छन् । एउटा मात्र सन्तना भए उनलाई आमाबुवाले पर्याप्त […]

अहिले धेरैजसो घरमा एकल सन्तान हुर्किरहेका छन् । उनीहरूको खेल्ने साथी हुँदैनन् । आफू समानका साथी नभएपछि उनीहरू एक्लिन्छन् । जब बच्चा एक्लिन्छन्, उनीहरूलाई आफ्नो मन बहलाउनका लागि मोबाइल चाहिन्छ । टेलिभिजन चाहिन्छ । खेल्ने साथी नभएपछि उनीहरू मोबाइलमा गेम खेलेर समय कटाउँछन् । टिभीमा कार्टुन हेरेर आफूलाई भुलाउँछन् । अहिलेको अवस्था के छ भने, […]

नवजात शिशु । त्यसमाथि पहिलो सन्तान । हरेक दम्पतीका लागि रोमञ्चकता र खुसी मात्र होइन, केही अन्यौल र द्विविधा पनि हुन्छ । खासगरी उनीहरुलाई हुर्काउने क्रममा कुनै त्रुटी पो होला कि भनेर दम्पतीहरु डराउने गर्छन् । त्यसो त बच्चालाई स्तनपान गराउनेदेखि सुताउनेसम्मको कुरा अलि गाह्रो नै हुन्छ । यस्तो अवस्थामा कसरी बच्चाको उचित रेखदेख गर्ने […]

अहिले अधिकांश बालबालिका टिभीमा झुन्डिरहेका हुन्छन् । मोबाइलमा झुन्डिरहेका हुन्छन् । ल्यापटपमा झुन्डिरहेका हुन्छन् । कार्टुन, भिडियो गेम, भिडियोमा लिप्त भइरहेका हुन्छन् । भिडियो गेम, भिडियो र फेसबुकले त बालबालिकालाई अरू एकोहोरो बनाएको छ । ती माध्यममा भुलिएपछि उनीहरू दिसापिसाब आएको थाहा पाउँदैनन्, भोक लागेको मेसो पाउँदैनन् । एकै ठाउँमा बसिरहँदा शरीर कक्रिएको पनि भेउ […]

कतिपय कुरामा बालबच्चामाथि अभिभावकले नियन्त्रण गरिरहेका हुन्छन्, जो आवश्यक हुँदैन । जब बालबच्चा खेल्नका लागि दौडन्छन्, आमाबुवालाई लग्छ बच्चा लड्न सक्छन् । चोटपटक लाग्न सक्छ । जब बच्चा हिलो एवं माटोमा खेल्न थाल्छन्, आमाबुवालाई लाग्छ बच्चाको लुगाफाटो फोहोर हुन्छ । रोग लाग्न सक्छ । जब बालबच्चा घरपालुवा पशुपंक्षीलाई छुन र खेल्न खोज्छन्, आमाबुवालाई लाग्छ बच्चालाई […]

अक्सर बालबच्चामा केही न केही स्वास्थ्य समस्या आइरहेको हुन्छ । कहिले पखला लाग्ने, कहिले पेट दुख्ने, कहिले टाउको दुख्ने । सानोतिनो स्वास्थ्य समस्या भएपनि यसले अभिभावकलाई तनाव दिन्छ । त्यसैले बालबच्चा स्वस्थ, निरोगी, बलियो, तन्दुरुस्त भए हुन्थ्यो भन्ने लाग्छ । अतः बालबच्चाको स्वास्थ्यका लागि दैनिक सामान्य कुराले पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । दैनिक जीवनमा उनीहरुलाई […]

अहिले धेरैजसोको समय कटाउने मेलो भएको छ, मोबाइल । घरायसी कामकाज नहुँदा वा काम गर्ने जाँगर नहुँदा हामी मोबाइलमा लिप्त हुने गर्छौँ । कतिको निम्ति मोबाइल अत्यावश्यक सामग्री भएको छ भने कतिको निम्ति विलासिता । कतिको निम्ति समय कटाउने बहाना भएको छ भने कतिको निम्ति दूर्व्यसन । कतिपयमा त मोबाइलको लत नै देखिन्छ । उनीहरू […]

अहिले नियमित पठनपाठन नभएपनि बालबालिकाका निम्ति यो अनुत्पादक समय होइन । विद्यालयमा उनीहरुले औपचारिक शिक्षा लिने हो । जबकी घरमा बसेर उनीहरुले जीवनोपयोगी शिक्षा लिन सक्छन् । जीवन र जगतलाई बुझ्न सक्छन् । आफ्ना परिवार र अभिभावकको निकट रहेर धेरै कुरा सिक्न, बुझ्न र अनुभव गर्न सक्नेछन् । हामी बैशाखको पहिलो हप्तामा छौं र केहि […]

विगतमा बुवाआमाहरुको चिन्ताको विषय हुन्थ्यो, आफ्ना बालबच्चा दुब्लो÷पातलो भएकोमा । अहिले अवस्था ठिक विपरित छ । बालबच्चाको मोटोपन उनीहरुको टाउको दुखाइको विषय बन्दैछ । बालबच्चा जब अस्वभाविक रुपमा मोटाउन थाल्छन्, अभिभावकको चिन्ता बढ्दै जान्छ । कसरी उनीहरुको मोटोपन नियन्त्रण गर्ने ? उपायको खोजी हुन्छ । कतिले दौडन पठाउँछन्, कतिले खेलकुदमा लगाउँछन्, कतिले खानपानमा कटौती गर्छन् […]

अहिले सम्भवत तपाईंहरु बालबच्चासँग रमाइरहनुभएको छ । कामधन्दाको कारण बालबच्चालाई दिन नपाएको समय अहिले मनग्गे रूपमा दिन पाउनुभएको छ । बालबच्चासँग हाँस्दै, खेल्दै रमाउँदै दिनहरु बिताइरहनुभएको होला । बालबच्चासँग हेलमेल एवं घुलमिल हुनुपर्छ । यसले उनीहरु पारिवारिक माहोलमा रमाउने बानी पर्छ । साथै, सामाजिक व्यवहार पनि सिक्ने मौका पाउँछन् । त्यसैले तपाईं बच्चाहरुसँग कसरी समय […]

विश्व स्वास्थ्य संगठनले ‘डिजिटल ड्रग’ भनेर घोषणा गरेको ग्याजेटहरुसँग स्कुले केटाकेटीहरुको दैनिकी बितिरहेको छ । गेमिङ डिसअर्डर एवं रेडिएसनको जोखिम बढेको छ । यसको प्रभाव भोलिका दिनमा जब विद्यालय सुचारु हुनेछ, कक्षाकोठासम्म पर्ने देखिन्छ । यो संभावित जोखिमबाट बचाउन के गर्ने त ? धेरैको लागि टाउको दुखईको विषय हुन थालेको छ । चुलबुल गरिरहने बालबच्चालाई […]

अहिलेका धेरैजसो बच्चामा स्वभाविक उमेरभन्दा अगाडि नै यौन परिपक्कता देखिन्छ । अर्थात उनीहरुको यौनाङ्गको विकास, मासिक श्राव, स्तनको विकास आदि चाडै हुन थालेका छन् । जस्तो विगतमा १३ वा १४ बर्षपछि मात्र बालिकाको मासिक श्राव सुरु हुन्थ्यो । अहिले ८ वा १० बर्षभित्र मासिक श्राव हुनसक्छ । यौनाङ्गहरुको विकास पनि त्यही अनुसार भएको छ । […]

सरकारले फेरि सात दिनको लागि लकडाउन थप्ने घोषणा गरेको छ । विगत दुई सातादेखि सिँगो मुलुक बन्द छ । सबै जनता घरभित्र छन् । कलकारखाना र उद्योगधन्दा, यातायात, कार्यालय बन्द छन् । स्कुल, कलेज र विश्वविद्यालय सबै बन्द छन् । विश्वका धेरै देशमा स्कुल बन्द हुँदा बालबालिकाको नियमित पठन पाठन र सिकाइलाई निरन्तरता दिन सकियोस् […]