जाडो मौसममा चिसो हावा चल्न थाल्छ । त्यस क्रममा बालबालिकाको छालाको कोमल छालालाई विशेष ध्यान दिनु आवश्यक छ । वास्तवमा बालबालिकाको छाला वयस्क व्यक्तिको छाला भन्दा ६ गुणा बढी नाजुक हुन्छ । सही हेरचाहले उनीहरुमा रेडनेस र र्‍यासेस हुने सम्भावना हुँदैन । यसबाहेक जाडो मौसममा सुख्खा छालाको लागि अतिरिक्त पोषणको आवश्यक पर्छ । किनभने बालबालिकाको […]

के तपाईंका बालबालिकाहरु स्मार्टफोन र अन्य ग्याजेटमा धेरै समय बिताउँछन् ? इन्टरनेट प्रयोग नगर भन्दा चिडचिडापन भएको व्यवहार देखाउँछन् ? यदि यी प्रश्नहरुको जवाफ ‘हो’ अथवा ‘छ’ भन्ने हो भने  बालबालिकालाई पनि इन्टरनेटको लत लागिसकेको छ भन्ने बुझ्नुपर्छ । यस्तो लतलाई हटाउनका लागि के गर्नुपर्छ भन्ने बारेमा केही जानकारी प्रस्तुत छ । केही समय अगाडिसम्म […]

अहिले आमा-बुबा आफ्नो काममा यति धेरै व्यस्त हुन्छन् । आफ्ना बच्चालाई पूर्ण रुपमा ध्यान दिन भ्याउँदैनन् । त्यस्तै कुनै अभिभावकले प्रविधिको सहयोग लिएर आफ्ना छोराछोरीहरुको लालन-पालन गर्छन् । जब बच्चाहरु कुनै कुलतमा लाग्छन् अथवा गलत काम गर्न थाल्छन् । मानिसहरु उसको अभिभावकले गरेको हेरचाहप्रति प्रश्न गर्न थाल्छन् । त्यसैले आफ्ना बच्चाहरुलाई जीवनको सही अर्थ सम्झाउनुपर्छ […]

मिथेन, नाइट्रस अक्साइड, कार्बन डाइअक्साइजस्ता हरित गृह ग्यास र ओजन तह विनास गर्ने क्लोरोफोलोरो कार्बन जस्ता अन्य विषाक्त ग्यासको उत्सर्जन वायुमण्डमा बढ्दै गइरहेको छ । वायुमण्डलको तापक्रम व्यापक मात्रामा बृद्धि हुने काम नै जलवायु परिवर्तन हो । पछिल्लो २०० वर्षमा पृथ्वीमा यस्ता ग्यासहरु डरलाग्दो मात्रामा बढिरहेको छ । वनजङ्गलको विनाश, कोइला, खनिजजन्य इन्धनको अत्याधिक प्रयोग […]

बाल्यावस्था त्यो समय हो, जसमा बाल-बालिकाको आनी-बानी, उनीहरुको स्वभाव, मनपर्ने-नपर्ने कुराहरु छुट्याउन सक्ने राम्रो बानी बसाल्न सकिन्छ । तपाईंले बालबालिकाहरुलाई सानै उमेरदेखि पर्सनल हाईजर्नीदेखि खानपानको राम्रो बानीको प्रशिक्षण दिनुहुन्छ । त्यसैगरी उनीहरुलाई पर्यावरणप्रति जागरुक गर्ने बानीको विकास पनि बाल्यावस्थाबाट नै गर्नुपर्छ । उनीहरुलाई बोलेर भन्नुभन्दा उनीहरुमा स-साना अभ्यासबाट प्रकृतिमैत्री बनाउनपर्छ । यी सबै कुराहरुको रमाइलो […]

नवजात शिशु तथा स-साना बच्चाहरुले त रातभरीमा १-२ पटक पिसाब फेरिहाल्छन् । किनभने उनीहरुको मस्तिष्क तथा ब्लाडर (मुत्राशय) का बीचको सम्बन्ध पूर्ण रुपले निर्माण भइसकेको हुँदैन । तर, जसो-जसो उनीहरुको उमेर बढ्दै जान्छ । त्यो सम्बन्ध विकसित हुँदै जान्छ र मस्तिष्कले मुत्राशयलाई नियन्त्रण गर्न थाल्छ । जसका कारण पिसाब फेर्नु पर्ने भयो भने मस्तिष्क स्वतः […]

धेरै अभिभावक भयभित छन्, आफ्ना छोराछोरीको भविष्यदेखि । छोराछोरीले भविष्यमा दुःख पाउने हुन् कि ? कष्ट झेल्नुपर्ने हो कि ? हेपाई सहनुपर्ने हो कि ? अपमान खेप्नुपर्ने हो कि ? यस्तै-यस्तै भयले लखेटेर अभिभावक आफ्ना छोराछोरीको भविष्य सुनिश्चित गरिदिन चाहन्छन् । उनीहरु चाहन्छन्, छोराछोरीले राम्रो आय-आर्जन गरे हुन्थ्यो । उनीहरुले राम्रो पेशा-व्यवसाय अपनाए हुन्थ्यो । […]

आजको पुस्तामा हरेक अवस्था र स्थितिमा हामी नै राम्रो बन्नु पर्ने बाध्यता रहेको छ । हाम्रा अभिभावकहरु हामीबाट राम्रा छोरा-बुहारी बनोस् भन्ने चाहना राख्छन् । हाम्रा सन्तान हामी राम्रो अभिभावक होस् भन्ने चाहन्छन् । यदि कसैले तपाईंलाई अझ राम्रो बन्नको लागि ज्ञान दिन थाल्यो भने तपाईंलाई भित्र-भित्रै रिस उठ्न थाल्छ । किनभने तपाईंले आफ्नो बच्चाको […]

अचेल अधिकांश घरका बालबालिकाहरु स्मार्टफोन बिना बाँच्नै नसक्ने भएका छन् । घरमा भएको बेला उनीहरु आफ्ना बुवा-आमाको स्मार्टफोन नसमाती बस्नै सक्दैनन् । फलस्वरुप हरेक साँझ तथा राति आमाबुबाको स्मार्टफोन बच्चाकै हातमा हुन्छ । दिउँसोको तुलनामा बालबालिकाहरु प्रायः राति नै बढी स्मार्टफोन चलाउँछन् । अभिभावकहरुको लाखौं प्रयासपछि पनि उनीहरु स्मार्टफोनबाट टाढा बस्न चाहँदैनन् । यद्यपि, हालै […]

बालबालिकाको विकासमा सन्तुलित आहार जति महत्वपूर्ण हुन्छ । त्यति नै अनिवार्य हुन्छ शारीरिक व्यायाम । अचेल बालबालिकाहरु आफ्ना अधिकांश समय खेलकुदको साँटो इलेक्ट्रोनिक्स गेमहरु, भिडियो गेमहरु अथवा ल्यापटप/कम्पप्युटरमा बिताउन थालेका छन् । जसबाट उनीहरुको मानसिकका साथै शारीरिक विकासमा समेत नकारात्मक प्रभाव पर्छ । यदि बालबालिकाहरु घर बाहिर गएर खेल्न मन पराउँदैनन् अथवा घर बाहिर खेल्नका […]

बच्चाहरु स्वभावैले एकदमै नाजुक र कोमल हुने गर्छन् । त्यसैले कुनैपनि स्वास्थ्य समस्या शारीरिक मात्रै नभएर अरु समस्याले पनि उनीहरुलाई छिट्टै आक्रमण गर्ने गर्छ । आजको बदलिँदो समयमा बच्चा शारीरिकका साथसाथ कैयौं तरिकाको मानसिक समस्याहरुसँग पनि जुधिरहेका हुन्छन् । यसमा केही समस्याहरु यस्तो हुन्छ । जुन केवल बच्चामा मात्रै देख्ने गरिन्छ । पछिल्लो समय शारीरिकभन्दा […]

बालबालिकाहरुको विकासमा परिवारको महत्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । बालबालिकाहरु जस्तो वातावरणमा रहन्छन्, त्यस्तै प्रकारको व्यवहार सिक्छन् । तर, धेरै पटक के पाइएको छ भने जानी-नजानी अभिभावकहरुले गर्ने गल्तीहरुको नकारात्मक प्रभाव बालबालिकाहरुको मनमा परिरहेको हुन्छ । जसमा सबैभन्दा प्रमुख भूमिका बुबा-आमाको आपसी तालमेल नहुन तथा उनीहरुले बोल्ने भाषाको स्तरमा कुनै सन्तुलन नहुनुले पनि घरको वातावरण तनावग्रस्त रहने […]

५ कात्तिक, काठमाडौं । नेपाली भाषामा केटाकेटीहरूका निम्ति मौलिक र स्तरिय बालरचनाहरूको अभावलाई ध्यानमा राखेर नेपालयले बालबालिका निम्ति बाल रचनाहरू निर्माण गर्न शुरु गरेको छ । नेपालभित्र र विश्वभर छरिएर रहेका नेपालीभाषी बालबालिकाहरूमै समर्पित हुनेगरि यो काम नेपालयले अघि बढाएको हो । यस्ता गीतहरूमा शिशु कक्षादेखिका बालबालिकालाई शैक्षिक हिसाबले समेत काम लाग्नेगरि बाह्रखरि, अंकगणितसँगै विविध विषय […]

जब साना केटा-केटीहरु आपसमा झगडा गर्न थाल्छन्, आमा-बुबाका लागि उनीहरुको झगडालाई सुल्झाउनु कुनै चुनौतीभन्दा कम हुँदैन । प्रारम्भमा त उनीहरु एक-अर्कासँगै मिलेर खेल्नका लागि जिद्दी गर्छन् । उनीहरुको जिद्दीका अगाडि बुबा-आमाको केही लाग्दैन । बुबा-आमाको अनुमती पाएपछि छोरा-छोरी सँग-सँगै खेल्न थाल्छन् । तर, समस्या त्यति बेला आउँछ, जब उनीहरुले खेल्न थालेको केही मिनेटपछि नै उनीहरु […]

बच्चाको स्वास्थ्य सामान्य मानिसको स्वास्थ्य भन्दा जटिल र संवेदनशील हुने गर्छ । त्यसैले बच्चाको स्वास्थ्य र हेरचाहको लागि विशेष किसिमको जानकारी हुनु जरुरी छ । आफूमा पूर्ण रुपमा चेतना नभइसकेका बच्चाको हेरचाह, उनीहरुको सरसफाई आदि कसरी गर्ने ? त्यो प्रत्येक आमाहरुको लागि जान्नु आवश्यक हुन्छ । बच्चाहरुमा सामान्य मानिसको तुलनामा संक्रमणको जोखिम धेरै हुन्छ । […]

आजभोलि नेपाली समाजमा एकल परिवारको व्यवस्था फस्टाउँदै गएको छ । विवाहलगत्तै घरपरिवारसँग छुट्टिएर एक्दै शहरमा बस्नेहरुको संख्या पछिल्लो समय बढ्दो मात्रामा छ । यो एकल परिवारको केही फाइदा भए पनि नोक्सानी समेत धेरै छन् । कुनैपनि बच्चाले विद्यालयमा सिक्ने ज्ञान घरमा सिक्ने ज्ञानको एक चौथाई पनि हुँदैन । कतिपय कुरा त ऊ आफैं ठूलो भएपछि […]

बालबालिकाको विकासमा परिवारको सबैभन्दा महत्वपूर्ण भूमिका रहेको हुन्छ । बालबालिका जुन वातावरणमा हुर्कन्छन्, उनीहरुले त्यही प्रकारको कुरा र व्यवहार सिक्छन् । कहिलकाहीँ अभिभावकहरुले जानी-नजानी गरेका गल्तिको नराम्रो असर बालबालिकामा पर्छ । जसमा आमा-बुबाको आपसमा तालमेल नहुनु र भाषाको स्तरमा कुनै सन्तुलन नभएर घरमा तनाव हुनु प्रमुख रहेको छ । बालबालिकालाई घरको वातावरण कस्तो हुनुपर्छ भन्ने […]

हिजोआज एकल परिवार र महिलाहरु कामकाजी हुने भएकाले पारिवारिक स्थिति परिर्वतन हुन थालेको छ । दुईवर्ष पनि नपुगेका बालबालिकाहरु बिहानै तयार भएर झोला र बोतल बोकेर मन्टेश्वरीतर्फ जान्छन् । धेरै बालबालिकाहरु ट्युसन पनि पढ्छन् । बच्चाहरुलाई सानो उमेरमा स्कुल र बाँकी समय ट्युसन राख्दा आमाहरु केही समयको लागि स्वतन्त्र हुन्छन् र त्यो बेला बालबालिकाहरुले आफूहरुलाई […]

योग हामीहरुको मानसिक स्फुर्तीलाई बढाउने मात्रै होईन मानसिक समस्या समाधान गर्ने उपाय पनि हो । योगका विभिन्न मुद्राहरु हुन्छन् । जसलाई हामी नियमित प्रयोग गर्ने गर्दछौं । जसमध्ये बालबालिकाको मस्तिष्कलाई तेज गराउनको लागि शाम्भवी योग मुद्रा एउटा अचुक उपाय हो । शाम्भवी मुद्रा आफैंमा एकदमै सरल र कठिन योग मुद्रा पनि हो । यसलाई हामीले […]

के तपाईंको घरमा हालै मात्र नवजात शिशुको जन्म भएको छ ? अनि तपाईं ती नवजात शिशुलाई हेरचाह गर्नका लागि आवश्यक सबै कामहरु गर्नमा व्यस्त हुनुहुन्छ ? यद्यपि, ती सबै कामहरुलाई तपाईंले आवश्यकताभन्दा बढि त गरिरहनु भएको छैन ? अथवा त्यसको ठीक विपरित काहीँ कुनै कमि त भैरहेको छैन ? नडराउनुहोस्, हामी यहाँ ती गल्तिहरुको कुरा […]

धेरै अभिभावकलाई सधैंभरी आफ्ना बच्चाहरुको शारीरिक विकास र बौद्धिक विकासको विषयमा चिन्ता हुने गर्दछ । यसैलाई ध्यानमा राखी आधुनिक विज्ञान र प्राचीन आयुर्वेद विज्ञानले समेत मानिसलाई विरामी भएपछि उपचार गर्ने भन्दा पनि सधैं तन्दुरुस्त बनिराख्ने तर्फ नै बढी जोड दिने गरेका छन् । जसको लागि दैनिक सन्तुलित रुपमा पौष्टिक आधार खानु नै स्वस्थ रहने निर्विकल्प […]