नव दम्पती हुनुहुन्छ र पहिलो सन्तान हुर्काउदै हुनुहुन्छ भने, धेरै कुरामा तपाईंहरु अनभिज्ञ हुनुहुन्छ । शिशुलाई कसरी स्तनपान गराउने, कसरी नुहाइदिने, कसरी दिसा–पिसाब गरेको थाहा पाउने ? इत्यादि । धेरै दम्पतीलाई पहिलो शिशु हुर्काउन केही गाह्रो हुन्छ । उनीहरुसँग पर्याप्त अनुभव हुँदैन । त्यसैले शिशुलाई कुन अवस्थामा कस्तो स्यहार गर्ने भन्ने बुझ्न जरुरी हुन्छ । […]

कतिपय पति–पत्नीले बच्चा गर्भमा छँदै हुनेवाला बच्चाको नाम के राख्ने भनेर मोटामोटी सूची तयार गरिसकेका हुन्छन् । अझ कतिपयले त लभ अफेयरमा रहेकै बेला पछि जन्मने बच्चालाई यस्तो नाम दिने भनेर संभावित नामहरु खोजिसक्छन् । तर, सबैको हकमा यस्तो हुँदैन । अर्कोतिर पतिले सिफारिस गरेको नाममा पत्नीले चित्त नबुझाउन सक्छिन् । पत्नीले खोजेको नाम पतिले […]

बलिउड वादशाह शाहरुख खान एकदमै व्यस्त अभिनेताको पंक्तिमा पर्छन् । हरक्षण उनी आफ्नो करियर एवं कामको दौडधूपमा हुन्छ । यद्यपि यो व्यस्तताबीच पनि उनी आफ्नो समय परिवारका लागि छुट्याउँछन् । शाहरुखलाई पारिवारिक जीवनमा रमाउने अभिनेताको रुपमा पनि चिनिन्छ । छोराछोरीका लागि बफदार अभिभावक हुन्, शाहरुख । त्यही कारण त हुनसक्छ, उनले पारिवारिक विज्ञापनमा पनि बढी […]

त्यसो त बालबच्चाको निद्रा पनि अहिले विथोलिएको छ । मोवाइल, ल्यापटप आदिले गर्दा उनीहरुको सुत्ने–उठ्ने क्रम बिग्रिएको छ । अक्सर मोवाइल, ल्यापटपमामा गेम खेल्ने, सामाजिक सञ्जालमा रमाउने, भिडियो हेर्ने प्रवृत्तिले गर्दा उनीहरु रातभर बस्न थालेका छन् । जबबि बच्चालाई कम्तीमा आठ घण्टाको गहिरो निद्रा जरुरी हुन्छ । उनीहरुको मानसिक, शारीरिक विकासका लागि पनि मस्त निद्रा […]

आफ्ना बालबच्चाको स्वास्थ्यप्रति आमाबुवालाई स्वभाविक चिन्ता र चासो हुन्छ । बच्चाहरु बलिया, तगडा, निरोगी, तन्दुरुस्त, फुर्तिलो होस् भन्ने अपेक्षा राखिन्छ । यस अनुरुप बच्चाको खानपानमा विशेष ख्याल गरिन्छ । बच्चाले पर्याप्त खाना खाइदिएमा आमाबुवा ढुक्क हुन्छन् । यसैले उनीहरु बच्चालाई भएभरका खानेकुरा ख्वाउने प्रयास गरिरहेका हुन्छन् । जाउलो, सागसब्जी, झोलिलो पदार्थ, फलफूल ख्वाउनका लागि जोड […]

बालबालिकालाई विद्यालय धाउने अनुकुलता छैन । पढाईको लागि अनलाइन कक्षाको व्यवस्था गरिएको छ । अनलाइन कक्षाका लागि मोबाइल वा ल्यापटप चाहियो । त्यसपछि इन्टरनेट । तर, के बालबालिकाले यि संसाधन पठनपाठन वा उपयोगी कामका लागि मात्र प्रयोग गरिरहेका छन् ? यो प्रश्न किनपनि उठाउन जरुरी छ भने अहिले धेरै बालबालिकाले मोबाइल, ल्यापटप ‘बाँदरलाई भ¥याङ’ भएको […]

अहिले बच्चाका लागि खेलौना जस्तै भएको छ स्मार्टफोन । आमाबुवा व्यस्त छन् । बालबच्चासँग हाँस्ने, खेल्ने समय छैन । कतिपय आमाबुवा बच्चासँग समय बिताउन अल्छी मान्छन्, झर्को मान्छन् । बच्चालाई भुलाउन, खुसी बनाउन, खेलाउनका लागि स्मार्टफोन दिने गर्छन् । स्मार्टफोन पाएपछि बच्चा खुसी हुन्छन् । बच्चालाई खुसी राख्न पनि आमाबुवाले स्मार्टफोनको साहारा लिने गरेका छन् […]

‘हाम्रा बच्चाहरुको आनीबानी फेरिए । चौबिसै घण्टा मोवाइलमा झुन्डिन्छन् । गेम खेल्छन्, टिकटक बनाउँछन्, फेसबुक चलाउँछन्। मोबाइलमा उनीहरुलाई यति लिप्त भए कि, खाना खान भुल्छन् । दिसा–पिसाब गर्न अल्छी मान्छन् । रातभर सुत्दैनन् । किताब पढ्ने, घर–परिवारसँग घुलमिल हुने, बाली–बगैंचामा रमाउने, साथीभाई–आफन्तसँग कुराकानी गर्ने प्रवृत्ति हरायो ।’ अभिभावकको साझा गुनासो हो यो । पछिल्लो समय […]

२५ असार, काठमाडौं । नेपाली समाजमा विवाहित दम्पतीको योजनाले होस् वा कुनै समस्याले केही वर्ष बालबच्चा भएन भने प्रश्न उठ्न थाल्छ । पारिवारिक तथा सामाजिक दबाब बढ्न थाल्छ । बच्चा नभएकै कारण महिलाहरूमाथि घरेलु हिंसा भएका छन् । बालबच्चा नभएकै नाममा पुरुषले दोस्रो विवाह गरेका कैयौं घटना समाजमा छन् । तर प्रविधिको विकास विभिन्न कारणले […]

९ जेठ, काठमाडौं । नयाँ भेरियन्टसहितको कोरोना महामारीले मुलुकमा कृषि, पूर्वाधार विकास, आर्थिकलगायतका विभिन्न क्षेत्र जस्तै शैक्षिक क्षेत्र पनि यतिबेला ठप्प छ । विद्यालय, कलेज र विश्वविद्यालय सम्पूर्ण बन्द छन् । बन्दको प्रत्यक्ष मार विद्यालयमा अध्ययनरत बालबालिकादेखि विश्वविद्यालयमा पढ्ने युवा विद्यार्थीहरुमा परिरहेको छ । शहरी क्षेत्रमा अनलाइनका माध्यमबाट शिक्षण क्रियाकलाप भए पनि ग्रामीण दुर्गम भेगमा […]

अहिले अधिकांश बालबच्चा आफ्ना आमाबुवासँगै छन् । उनीहरुको नियमित पढाई छुटेको छ । घरबाहिर हिँडडुल गर्ने, घुम्ने, खेल्ने अनुकुलता छैन । यस्तो अवस्थामा उनीहरुको लागि अभिभावक नै शिक्षक र घर नै विद्यालय हुनसक्छ । अभिभावक र आफ्नो घरबाट उनीहरु जीवनोपयोगी कुराहरु आर्जन गर्न सक्छन् । परिस्थितीसँग जुध्न सधैभरी खुशी हुनु जत्तिको राम्रो अरु के होला […]

कहिले काहीँ बालबच्चालाई एक्लै घरमा छाड्नुपर्ने बाध्यता आइलाग्छ । घरमा परिवारका अन्य सदस्य नहुन सक्छन् । आमा र बुवा काम विशेषले बाहिर निस्कनुपर्ने हुन्छ । यस्तो अवस्थामा बालबच्चा एक्लै घरमा छाड्नुअघि केही सर्तकता अपनाउनुपर्छ । किनभने कहिले काहीँ सामान्य कुरामा ढंग नपुग्दा त्यसले ठूलो दुर्घटना निम्त्याउन सक्छ । यस्ता संभावित दुर्घटनाबाट बच्नका लागि आमाबुवाले केही […]

एक नारीको जीवनमा आमा बन्नुको सुख अरु सबै सुखभन्दा श्रेष्ठ हुन्छ । अनौठो पनि । किनभने मातृत्वको सुख, त्यसको अनुभूति सबै सम्बन्धभन्दा अलग र मीठासपूर्ण हुन्छ । शिशुको आगमनपछि नारीको जीवनमा धेरै कुरा बद्लिन्छ । उनीहरुको भूमिका परिवर्तन हुन्छ । उनले आफुलाई सम्पूर्ण रुपमा शिशुप्रति समर्पण गर्छन् । शिशुको लालनपालनमा ध्यान राख्छन् । उनीहरुको स–साना […]

अहिलेको महामारीमा धेरैले सुनेको नाम हो, खोप । खोपले प्रतिरक्षा प्रणाली बलियो हुन्छ र हामीलाई संभावित कतिपय रोगबाट बचाउँछ । खासगरी नवजात शिशुको प्रतिरक्षा प्रणाली एकदम कमजोर हुन्छ । त्यसैले उनीहरुलाई सानोतिनो रोगले पनि निकै सताउन सक्छ । उनीहरुलाई हुने कतिपय रोग विरुद्ध खोप दिने गरिन्छ । यसरी समयमै खोप दिएपछि उनीहरु संभावित रोगको जोखिमबाट […]

एक प्रतिष्ठित अंग्रेजी पाक्षिक पत्रिकाको ‘पाठकको समस्या’ स्तम्भमा एक यस्तो समस्या लेखिएको थियो, ‘म आफ्ना आमाबुवालाई एकदमै सम्मान गर्छु । उनीहरुलाई आफ्नो आदर्श मान्छु र उनीहरु जस्तै बन्न चाहन्छु । तर, पछिल्लो दिन मेरो आत्मविश्वास टुटेको छ । किनभने मेरो बुवाले आमालाई भन्दा अरुलाई नै माया गर्नुभएको छ । छिमेकी महिलासँग उहाँको सम्बन्ध छ । […]

बालबालिकासम्बन्धी एउटा प्रचलित भनाई छ । उनीहरु भनेका काँचो माटो हुन्, जसलाई जस्तो स्वरुपमा पनि बदल्न सकिन्छ । यसको अर्थ आमाबुवा, घर परिवार, समाज आदि नै कुनैपनि बालबच्चाको लागि पहिलो मार्गदर्शक हुन् । घर परिवार र समाजले निर्धारण गरिदिएको मूल्य र मान्यतामै एउटा बच्चा हुर्कन्छन् । जीवन कस्तो बनाउने ? भविष्य कतातिर डोहो¥याउने ? सामाजिक […]

बच्चाका लागि साथी पनि बन्नुपर्छ । उनीहरुसँग खेल्नुपर्छ, वातचित गर्नुपर्छ, रमाउनुपर्छ । बालबच्चाले यस्तो महसुष गरोस् कि, उनीहरुलाई साथीको अभाव छैन । किनभने बच्चाले आफ्ना आमाबुवाबाट अभिभावकत्व मात्र चाहँदैनन् । मित्रवत् व्यवहार पनि गर्छ । जबकी बच्चाहरुले प्रत्येक अभिभावकबाट चाहने भनेकै माया, प्रेमका हो । तर, हामी बालबालिकासँग भलाकुसारी गरिरहेका हुँदैनौं । उनीहरुको कुरा सुनिरहेका […]

बच्चा के चाहन्छन् ? बच्चा के कुरामा खुसी हुन्छन् ? हामी चासो राख्दैनौं  । बच्चाको खुबी के हो ? हामी सोध्दैनौं । त्यसैले बच्चालाई उनीहरुको रुची, क्षमता भन्दा अरु कुरामा हामीले जोड दिन्छौं । नतिजा, बच्चाले अपेक्षित सफलता हासिल गर्दैनन् । साथसाथै उनीहरुसँग भएको प्रतिभा पनि उजागर हुन पाउँदैन । अभिभावकको चाहन्छन्, ‘मेरो बच्चाले धेरै […]

अक्सर यो देखिन्छ कि उमेर बढ्दै जाँदा बच्चाहरूमा पनि धेरै परिवर्तनहरू हुँदै जान्छन् । किशोर-किशोरीहरूले आफ्नै निर्णय आफैँले गर्न थाल्छ र तिनीहरूको स्वभाव अरूलाई अलिक अपाच्य हुन थाल्छ । किनकि उनीहरूलाई केही सम्झाउन लाग्यो कि रिसाउने र आफूभन्दा ठूलालाई अनेक तरिकाले गाली गर्ने गर्छन् । यदि तपाईं आफ्नो बच्चाको अटेरीपनाबाट आजित हुनुहुन्छ भने पनि यसलाई […]

गर्मी समयमा आफ्नो नवजात शिशुलाई कसरी रेखदेख गर्ने ? गर्मीमा बच्चाको लागि अनुकूल वातावरण कसरी तयार पार्ने भन्ने कुरा हरेक परिवारले जानिराख्नु जरुरी छ । किनकि प्रचण्ड गर्मी र तातो हावाले बच्चाको छालालाई सुख्खा बनाइदिन्छ । बजारमा पाइने महँगो उत्पादनको उपयोग गर्नुको साटो केही कुरामा ध्यान दिँदा घरमा नै बच्चालाई सुरक्षित र स्वस्थ राख्न सकिन्छ […]

पहिलो पटक आमा बन्दा बच्चासँगै आमाको पनि जन्म हुन्छ । बच्चा बच्चाको रूपमा जन्मिएको हुन्छ भने आमा संरक्षकको रूपमा आमाको भूमिकामा जन्मिने गर्छिन् । किनकि पहिलोपटक सुत्केरी हुँदा आमामा बच्चाको हेरचाह सम्बन्धी कुनैपनि अनुभव हुँदैन । नवजात शिशुको हेरचाह गर्दा धेरै सावधानी अपनाउनुपर्ने हुन्छ । बच्चाको हेरचाहसम्बन्धी टिप्स त्यस्ता आमाको लागि जरूरी हुन्छ, जो पहिलोपटक […]