शिशुको लागि सर्वोत्तम आहार भनेको आमाको दुध नै हो । दुध नै शिशुको लागि सम्पूर्ण आहार मानिन्छ । यद्यपि उमेर बढ्दै गएपछि आमाको दुध मात्र पर्याप्त हुँदैन । कतिपय आमाको दुध पुग्दो हुँदैन भने बच्चा हुर्कने क्रमसँगै उनलाई अतिरिक्त पोषकतत्वको आवश्यक हुन्छ । तर, कहिले अर्थात कुन उमेरदेखि उनीहरुलाई ठोस आहार दिने त ? सुरुवाती […]

एक सानी बच्चा छिन्, जसलाई आमाबुवाले अति नै स्यहारसुसार गरेर हुर्काएका छन् । उनलाई जथाभावी खेल्न दिइदैन, छुन दिइदैन । धुलो, पानी, फोहोरको सम्पर्कमा आउन दिइदैन । अलिकति पनि फोहोर-मैला हुन दिइदैन । उनलाई हरक्षण सुकिलो मुकिलो राखिन्छ । उनको खानपानमा पनि आमाबुवा अति नै सर्तक छन् । ताजा र सफा खानेकुरा मात्र ख्वाइन्छ । […]

बच्चामा भावनात्मक र मनोवैज्ञानिक स्थिरता धेरै हदसम्म अभिभावक र बच्चावीचको सम्बन्धमा निर्भर गरेको पाइन्छ । विभिन्न समयमा गरिएको अध्ययनबाट यही कुरा पुष्टि भएको छ । बच्चा आमाबुवासँग जति धेरै निकट हुन्छन् उत्तिनै उनको व्यक्तित्व सन्तुलित हुन्छ । बच्चा आफुसँग निकट भएको वा आफु बच्चासँग निकट भएको कसरी थाहा पाउने त ? जब तपाईं कुनै दिन […]

बच्चालाई कसरी हुर्काउने ? अहिले धेरै अभिभावकले मन्थन गर्ने कुरा हो । आफ्नो बच्चा स्वस्थ्य, सुखी, सफल, सबल, सक्षम, सभ्य, सुशिक्षित होस् भन्ने हेतुले अभिभावकहरु आफ्नो बच्चाको हुर्काइ-बढाईमा निकै ध्यान दिन थालेका छन् । विगतमा यस्तो थिएन । छोराछोरी आफै हुर्कन्थे । एकै बुवाआमाका थेरै छोराछोरी हुन्थे । उनीहरु आपसमा खेल्दै, मिल्दै, झगडा गर्दै, रमाउँदै […]

८ वर्षिय अनिसा जब विद्यालय जान्छिन्, कक्षाको सबैभन्दा पछिल्लो सिटमा बस्छिन् । उनी अक्सर उदास रहन्छिन् । कसैसँग बोल्ने, खेल्ने, चल्ने गर्दिनन् । उनलाई साथीसंगीसँग कुराकानी गर्न रुची छैन । हरक्षण दिक्क लागे झै, झर्को लागे झै लाग्छ । उनी आफ्नो पुस्तकलाई सिरानी बनाएर सुतिरहन्छिन् । खासमा उनको साथीसंगी पनि धेरै छै्रनन् । शिक्षक/शिक्षिकासँग झ्याम्मिने […]

जब बालबच्चा टेलिभिजनमा झ्याम्मिन थाल्छन् तपाईं गाली गर्नुहुन्छ, ‘किन यसरी टिभीमा लिप्त भएको ? लेखपढ गर ।’ बालबालिका भने टेलिभिजन छाड्न चाहँदैनन् । अझ टेलिभिजनमा कार्टुन हेर्न पाए उनीहरु संसार भुल्छन् । बालबालिकालाई किन कार्टुन मन पर्छ होला ? किनभने कार्टुन खासमा बालबालिकाको मनोविज्ञानलाई बुझेर सोही अनुसार प्रस्तुत गरिहएको हुन्छ । उनीहरुले त्यहाँ नितान्त भिन्न […]

मोबाइल र ल्यापटपले हिजोआजका बालबालिकाहरुलाई पुर्णरुपमा आफ्नो नियन्त्रणमा राखेको छ । बालबालिकाहरु मोबाइल र ल्यापटप भएपछि खान-पिउन, साथीभाई, आमाबुबा कसैको पनि सम्झना आउँदैन, कुनै कुराको पनि होस हुँदैन । आफ्न्त कहाँ जाँदा होस् अथवा कुनै नौलो ठाउँमा पुग्दा होस्, उनीहरुलाई कुनै पनि कुराको मतलब हुँदैन । केवल मोबाइल तथा ल्यापटप भएमात्र उनीहरु खुशी हुन्छन् । […]

साउनको महिना छ । भक्ति आरधानाको महिना हो । यतिबेला तपाईं मठमन्दिर धाउनुहुन्छ, पूजापाठ गर्नुहुन्छ । यावत् विधी सम्पन्न गरिरहँदा तपाईंले आफ्नो बालबच्चालाई सम्झनुहुन्छ ? सायदै तपाईं यी कुरामा आफ्ना बालबच्चालाई संलग्न गराउनुहुनेछ । आफुसँगै पूजापाठ गरेमा, प्रार्थना गरेमा उनीहरुको पढ्ने समय बर्बाद हुन्छ भन्ने तपाईंलाई लाग्न सक्छ । तपाईंसँगै बच्चा पनि मन्दिर जान चाहन्छन्, […]

हामी भन्छौं, तीस बर्ष पार गरेपछि अनिवार्य व्यायाम गर्नुपर्छ । खानपानमा सर्तक हुनुपर्छ । स्वास्थ्य जाँच गराउनुपर्छ । बालबालिका वा किशोरकिशोरीको हकमा भने हामी व्यायामको कुरा गर्दैनौं । उनीहरु यसैपनि स्वस्थ्य हुन्छन् । खेल्छन्, उफ्रन्छन्, दौडन्छन् । शरीर लचिलो हुन्छ । रोग लागेकै हुँदैन । त्यसैले अतिरिक्त व्यायामको जरुरत हुँदैन । के बालबालिकालाई व्यायाम आवश्यक […]

उमेर अनुसार बालबालिकाको व्यवहारमा पनि परिर्वतन आउन थाल्छ । बाल्यकालमा भएका धेरै स्वाभावहरु उमेर बढ्दै जाँदा स्वतः हराउँदै जान्छन् भने नयाँ स्व्ाभावहरु देखिन थाल्छन् । बाल्यवस्थामा खुशीसाथ रमाइ-रमाइ खेल्ने अनि रमाउने त्यही बच्चामा हुर्कदै जाँदा रिसाउने, र्झकने जस्ता स्वभावहरु देखिन सक्छ । यदि आफ्ना बच्चाले विद्रोही स्व्ाभाव देखाउन थाले भने समयमा नै सावधान हुन आवश्यक […]

बालबालिकालाई खुसी बनाउन हामी उपहार दिने गर्छौं । जब उनीहरुले परीक्षामा राम्रो अंक हासिल गर्छ, तब हामी उपहार दिन्छौं । जब उनीहरुको जन्मदिन आउँछ, तब हामी उपहार दिन्छौं । जब उनीहरुले कुनै राम्रो काम गर्छ, तब हामी उपहार दिन्छौं । खासमा उपहार भनेको हौसला हो । प्रेरणा हो । उपहार दिएपछि उनीहरु खुसी हुन्छन् । […]

बालबालिका भन्छन्, मोबाइल खेल्छु । मोबाइल खेल्न दिन्छौं । चाउचाउ खान्छु भन्छन् । चाउचाउ ल्याइदिन्छौं । खोलौना किन्नु भन्छन् । खेलौना किनेर दिन्छौं । अर्थात जे भन्यो त्यही दिन्छौं । किन ? किनभने छोराछोरीले अभाव महसुष नगरोस् । छोरीछोरीले दुःख अनुभव नगरोस् । छोराछोरीले झगडा नगरोस् । हामीलाई यस्तै लाग्छ । त्यसैले छोराछोरीले मागेका कुरा […]

बालबच्चाले भनेको टेर्दैनन् । होमवर्क गर्दैनन् । खानेकुरा मन लगाएर खाँदैनन् । घुर्की लगाउँछन् । चकचक गर्छन् । तब हामी के गर्छौं ? गाला चड्काउँछौं । कान निमोठ्छौं । हामीले उनीहरुलाई किन कुटपिट गर्‍यौं ? किनभने उनीहरुले फेरी गल्ती दोहोर्‍याउने छैनन् । आज्ञाकारी हुनेछन् । झगडा गर्ने छैनन् । चकचक गर्ने छैनन् । विद्यालय जान आनकानी […]

मध्य वर्षायाम छ । जुनसुकैबेला पानी दर्किन सक्छ । विद्यालय जाँदै गरेका वा विद्यालयबाट र्फकदै गरेका बालबच्चा पानीमा भिज्न सक्छन् । तपाईं होसियार हुनुन्छ, वालवच्चा पानीमा भिज्छन् कि भनेर । त्यसैले उनीहरुलाई पानीमा ओत लाग्नका लागि अह्राउनुहुन्छ । रेनकोट, छाताको व्यवस्था गरिदिनुहुन्छ । वालवच्चा पानीमा रुझ्यो भने चिसो लाग्छ । लुगाफाटो भिज्छ । लुगाफाटो धुने […]

आजको युगमा आफ्ना सन्तानको शारीरिक उचाइ अर्थात हाइट धेरै होस् भन्ने चाहाना कुन आमा-बुबाको हुँदैन होला ? आफ्ना सन्तान अरुको अगाडि अग्लो देखियोस् भन्ने चाहाना त सबैको हुन्छ । तर चाहेर पनि कति अभिभावकले आफ्ना सन्तानको हाइट अग्लो बनाउन सकिरहेका हुँदैनन् । धेरै जसो बच्चाको हाइट उनीहरुका आमा-बुबाको अनुसार नै हुन्छ, जसलाई हामी बंशाणु (जेनेटिक) […]

इर्ष्या एक यस्तो भाव हो, जसले मान्छेलाई संकिर्ण बनाउँछ । हामीभित्र इर्ष्याको भाव हुन्छ । यद्यपी यसलाई राख्ने वा हटाउने ? हाम्रै हातको कुरा हो । हामी मात्र होइन, स-साना बालबालिकामा पनि यस किसिमको भावना विकास भएको हुन्छ । बाल-बालिकामा आफ्ना दाई, भाइ, दिदी, बहिनि, साथी-भाइ, आफन्त जो-कोहिसँग पनि इर्ष्यार्को भावना पैदा हुनसक्छ । बाल्यवस्थादेखि […]

आमाले कुचो लगाएको देखेर बालबालिका जानीनजानी कुचो लगाउन खोज्छे । आमा भन्छिन्, ‘तिमीले सक्दैनौं, अरु फोहोर हुन्छ । नगर ।’ आमाले सागसब्जी काटेको देखर बालबालिका चक्कु बोकेर सागसब्जी काट्न थाल्छन् । आमा भन्छिन्, ‘हात काट्छ, चक्कु खेलाउन हुन्न ।’ बालबालिका भाँडावर्तन माझ्न खोज्छे, आमाले जस्तै । आमा भन्छिन्, ‘पानीले सबै भिज्छ, त्यस्तो नगर ।’ बुवाको […]

काठमाडौं । यो वर्षको एसईई रिजल्ट आएकै दिन चर्चित क्रिकेटर सन्दिप लामिछानेले फेसबुकमा लेखे-सम्पूर्ण एसईई उत्तिर्ण भाइ बहिनीलाई बधाई र अब हाम्रो भेटघाट जेभियर इन्टरनेशल कलेज कालोपुलमा हुनेछ है । क्रिकेटर लामिछाने गत वर्षमात्र जेभियर इन्टरनेशल कलेजमा स्नातक तहको विद्यार्थीका रुपमा भर्ना भएका थिए । उनी अहिले बिएसडब्लु प्रथम वर्ष अध्ययन गर्दैछन् । उनले एसइइ […]

अहिलेका बालबालिकालाई ‘तँ’ भनेर सम्बोधन गर्नै हुँदैन । तिमी, तपाईं, हजुर भनेर मान मनितो गर्नुपर्छ । आमाबुवाले कडा शब्द बोलेमा उनीहरु रिसाउँछन्, कराउँछन् । अहिलेका बालबालिका गाली सहनै सक्दैनन् । गाली सुन्नै चाहँदैनन् । उनीहरुलाई जतिबेला पनि फकाई-फुल्याई गर्नुपर्छ । बच्चाहरु खाना खान मान्दैनन्, समयमा सुत्न मान्दैनन् । खाना ख्वाउनका लागि पनि उनीहरुलाई कर गर्न […]

२२ असार, काठमाडौं । ललितपुरका सबिन (नाम परिवर्तन) ले ११ वर्षको हुँदादेखि अश्लील चलचित्र हेर्न थाले । उनी हिन्दी चलचित्रका ‘लभ स्टोरी’ हुँदै पोर्न साइटहरुमा पुगेका थिए । बुबाआमाले ट्याब ल्याइदिएपछि पोर्न साइटको संसार उनको हातमा आइपुगेको थियो । खातापिता परिवारमा हुर्किँदै गरेका उनी आफ्नो कोठामा चुकुल लगाएर घन्टौं यौन फिल्म हेर्थे । छोराले ट्याबबाट […]

बालबालिकासँग कसरी कुरा गर्नुहुन्छ ? बालबालिकाको कुरा कति बुझ्नुहुन्छ ? उनीहरुले भन्न खोजेको र गर्न खोजेको कुरा कसरी थाहा पाउनुहुन्छ ? बालबालिकाले नबोलेर पनि कतिकुरा व्यक्त गर्छन्, त्यसलाई कसरी महसुष गर्नुहुन्छ ? सामान्य लाग्नसक्छ, तर यी सानातिना कुरामा ध्यान दिइएन भने बालबालिकासँग हाम्रो दुरी बढ्छ । बालबालिकासँग दुरी बढ्नु भनेको उनीहरुलाई धेरै कुरा बञ्चित गर्नुपनि […]