वडाको अधिकार माग्दामाग्दै गाउँपालिका अध्यक्ष

१८ असार, काठमाडौं । २०७४ मा लोकेन्द्र राई खोटाङ दिप्रुङ चुइचुम्मा गाउँपालिका-४ का वडाध्यक्ष थिए । उनले त्यो कार्यकालभरी वडाको अधिकारका लागि पालिका अध्यक्ष भुपेन्द्र राईसँग गनगन गरिरहे । भुपेन्द्र कांग्रेसबाट निर्वाचित थिए भने लोकेन्द्र एमालेबाट । त्यसैले कतिले त राजनीतिक विचार नमिलेका कारण किचकिच गरेको समेत भने ।

तर उनलाई त्यस्तो केही लागेन । लोकेन्द्रले गाउँपालिका अध्यक्षले वडामा बजेट र अन्य अधिकार नदिएको भन्दै विरोध गरिरहे ।

लोकेन्द्रले सामाजिक सुरक्षाभत्ता, कर, राजश्व तिर्ने जस्ता विषयहरु वडा मै अधिकार प्रत्यायोजनको आवाज उठाएका थिए । गाउँपालिकाको क्षेत्रफल ठुलो भएकोले पालिका केन्द्रमा जनता धाउन नसक्ने भन्दै वडामा धेरै अधिकार आउनुपर्ने माग सहित लोकेन्द्रले बारम्बार विरोध गरेका थिए ।

पाँच वर्ष गाउँपालिका अध्यक्षसँग अधिकारका लागि लडेको बताउने उनै लोकेन्द्र अहिले वडालाई अधिकार दिने ठाउँमा पुगेका छन् । २०७९ को निर्वाचनमा उनी गाउँपालिका अध्यक्ष निर्वाचित भएका हुन् ।

चुनाव हार्ने डरले अरु अघि नसर्दा पाएका मौका

०७४ मा गाउँपालिका अध्यक्षसहित उपाध्यक्ष र ४ वटा वडामा नेपाली कांग्रेस निर्वाचित भएको थियो । गाउँपालिकाको ७ वटा वडामध्ये ४ नम्बर वडाध्यक्षमा लोकेन्द्रसहित एमालेले जम्मा ३ वडा मात्र जितेको थियो ।

गाउँपालिकाका कांग्रेस बलियो छ । त्यसैले स्थानीय तहको निर्वाचनमा एमालेबाट अध्यक्षको दाबेदारी गर्ने धेरै भएनन् ।

लोकेन्द्रले अध्यक्षमा दाबेदारी गरेपछि पार्टीले उनलाई सहजै टिकट दियो । र उनले कांग्रेसका उम्मेद्वारलाई ६४१ मतान्तरले हराए । उनीसहित गाउँपालिका उपाध्यक्ष र ४ वडामा एमाले विजयी भयो ।

‘एमालेका सिनियर नेताहरुले चुनाव हार्ने डरले उठ्न नखोजेको पनि देखियो । कांग्रेस शक्तिशाली भन्दै एक्लै लडेको थियो । हाम्रोमा पनि पार्टी फुटको असर अलि अलि चैं पर्‍यो । म निरन्तर जनतासँग थिएँ । संघीयता बलियो बनाउनुपर्छ भनेर लागि रहेको थिएँ, त्यसकारण सहज रुपमा जितें,’ राईले भने ।

उनी थप्छन्, ‘पार्टी नहुँदा जित्ने कुरा सम्भव त थिएन तर व्यक्तिगत रुपमा प्रभाव नपारेको भए अहिलेको मत ल्याउन साह्रै गाह्रो पर्थ्यो ।’

शिक्षा सुधारदेखि पूर्वाधार निर्माणसम्मका योजना

निर्वाचित भईसकेपछि राई सबैभन्दा पहिले आफुले शिक्षा क्षेत्रमा काम गर्न थालेको बताएका छन् । अनलाइनखबरसँग कुराकानी गर्दै राईले भने, ‘हामी पढ्दा पनि कक्षा कोठाहरु धुलाम्य थियो । अहिले पनि हाम्रो पालिकाका अधिकांश सरकारी विद्यालयहरुको कोठाहरु सुधार भएका छैनन् । त्यसकारण सुरुमा धुलोरहित कक्षाकोठा निर्माण गर्ने हाम्रो अभियान छ । त्यसको लागि अब आउने बजेटमै त्यसको व्यवस्था गर्ने तयारी गरेको छु ।’

खोटाङ चुँईचुम्मा गाउँपालिकाका विदेश गएका युवाको श्रीमान वा श्रीमती आफ्नो बालबच्चा पढाउन शहर पस्दा धेरै सामाजिक समस्या देखा परेको भन्दै उनले गाउँमै गुणस्तरीय शिक्षा दिने योजना बनाएका छन् ।

वडाध्यक्ष हुँदा वडाको अधिकारको लागि संघर्ष गर्नुपरेको भन्दै लोकेन्द्रले वडाले पाउनुपर्ने सबै अधिकार वडामा हस्तान्तरण गर्ने बताए ।

बेरोजगार युवालाई कृषिसँग जोडेर आधुनिक कृषि प्रणालीमा लैजाने, भौतिक रुपमा व्यवस्थित कार्यालय सहित सुशासन र सेवा प्रवाहमा चुस्तता दिने लगायतको योजनामा काम सुरु गरिसकेको उनको दाबी छ ।

लोकेन्द्रले प्रत्येक वडालाई सडक सञ्जालमा जोड्ने योजना सुनाउँदै भने ‘हाम्रो उच्च पहाडी क्षेत्र भएकोले अहिले पनि सडक क्षेत्रले धेरै वडाहरु छुन सकेको छैन् । त्यसकारण पनि यहाँका कृषि क्षेत्रलाई उकास्न सकेको छैन ।’

गाउँपालिकाभरी जम्मा एउटा मात्रै बैंक रहेको भन्दै राईले सामाजिक सुरक्षाभत्ता लिन पालिका आउँदा ६ घण्टासम्म लाग्ने अवस्था रहेकोले वडाबाट नै भत्ता बाँड्न बैकहरुसँग छलफल गरिरहेका बताए।