भयावह बन्दै जलवायु परिवर्तनको आर्थिक प्रभाव

मौसमको चरम बदलाव र प्राकृतिक प्रकोपहरू नियमित रूपमा भइरहेका छन्। जलवायु परिवर्तनसँगै यस्ता घटना दिनानुदिन बढ्दै गएका छन् र तिनको आर्थिक असर थप गम्भीर बन्दै गएको छ।

धेरै सरकारहरूले आगामी ३० देखि ४० वर्षमा कार्बन तटस्थ बन्ने वाचा गरेका छन्, जबकि यी प्रकोपहरूको तत्कालका प्रभावहरूलाई सम्बोधन गर्न अतिरिक्त नीतिहरू आवश्यक छ। यसका लागि सरकारहरूबाट थप स्रोतहरूका अतिरिक्त नवीन र रचनात्मक पनि हुनु आवश्यक छ।

यो गर्मीमा हामीले युरोप, दक्षिण एशिया र चीनलगायत विश्वका धेरै भागमा गर्मीको लहरहरू देख्यौं। घरनजिकै, सन् १८८४ देखि तथ्यांक राख्न सुरु गरेपछि जुलाई हङकङमा सबैभन्दा तातो महिना थियो। युरोपका धेरै भागहरूमा गर्मीले विमानस्थलहरूमा अवरोध सिर्जना गर्‍यो किनभने तिनीहरूको धावनमार्गहरू यस्तो उच्च तापक्रममा सञ्चालन गर्न डिजाइन गरिएको थिएन। निर्माण र बाहिरी गतिविधि रोकियो।

गर्मीले खडेरी पनि निम्त्याए, साथै यातायात र विद्युत उत्पादनमा अवरोध सिर्जना भयो। सामान ढुवानी र मानिसको आवतजावतका लागि नदीहरू महत्त्वपूर्ण मार्ग हुन्। कम पानीका कारण युरोप र चीनमा यस्तो नदीको मार्ग काटिएका थिए। यसको मतलब जलविद्युत केन्द्रहरू सञ्चालन गर्न पर्याप्त पानी छैन। फ्रान्समा आणविक पावर स्टेशनहरूले आफ्नो उत्पादन घटाउनु परेको छ किनभने प्लान्टहरू चिस्याउनका लागि नजिकैका नदीहरूको पानी धेरै तातो भएको छ।

यसैबीच, विश्वका अन्य भागहरूले विनाशकारी बाढी व्यहोरे। पाकिस्तानमा बाढीका कारण १४ सयभन्दा बढी मानिसको ज्यान गएको छ भने अन्य ३ करोड ३० लाख जनसंख्या प्रभावित भएका छन्। सियोलले एक सय वर्षपछिकै सबैभन्दा धेरै वर्षा देख्यो। र, त्यसपछिको बाढीले १३ व्यक्तिको मृत्यु भयो भने हजारौं भवनलाई क्षति पुर्‍यायो।

यो निर्विवाद छ कि बढ्दो विश्वव्यापी तापमानले मौसममा यस्तो चरम बदलाव निम्त्याइरहेछ। यी प्रकोपहरूको मानवीय र आर्थिक लागत समयसँगै बढ्ने अपेक्षा गरिएको छ। यी आगामी दशकहरूमा हरितगृह ग्याँस उत्सर्जन घटाउने उद्देश्यले सरकारले अगाडि सारेका नीति र सँगसँगै प्रकोपहरू लगत्तैको परिणामलाई सम्बोधन गर्नका लागि वास्तविक परीक्षण हुन सक्छन्।

दीर्घकालीन रूपमा, सरकारले के गर्नुपर्छ भन्ने स्पष्ट छ- नवीकरणीय ऊर्जा उत्पादन क्षमता अभिवृद्धि गर्ने र सौर्य, वायु र जलविद्युत उत्पादनका प्राविधिक चुनौती पार गर्न तिनीहरूको पावर ग्रिड निर्माण र भण्डारण सुविधा निर्माण गर्ने।

तैपनि, माथि उल्लेखित जलविद्युत र आणविक ऊर्जाको अवरोधलाई नीतिनिर्माताहरूले ऊर्जा स्रोतहरूलाई थप विविधीकरण गर्न आवश्यक छ। ऊर्जा संरक्षण प्रवर्धन पनि आवश्यक छ किनकि अधिक ऊर्जा-मैत्री वा कुशल घरायसी उपकरण र उत्पादन विधिहरूले ऊर्जा उत्पादनमा भार कम गर्न मद्दत गर्न सक्छ।

छिट्टै नै, यी प्रकोपहरूले नीतिनिर्माताहरूको तुरुन्त प्रतिक्रिया दिने क्षमताको परीक्षण गर्नेछ। मौद्रिक नीतिले वित्तीय प्रणाली र अर्थतन्त्रको माध्यमबाट काम गर्ने लामो समयावधिलाई ध्यान दिंदा केन्द्रीय बैंकहरू यस क्षेत्रमा धेरै प्रभावकारी नहुन सक्छन्।

यद्यपि, कसैले तर्क गर्न सक्छ कि यी चरम घटनाहरूले दीर्घकालीन रूपमा उच्च मुद्रास्फीति निम्त्याउने सम्भावना छ र केन्द्रीय बैंकहरूले उच्च ब्याजदरहरू कायम राख्न आवश्यक छ। आर्थिक सहयोग अर्थतन्त्रका लागि मुख्य स्रोत र विपद्बाट प्रभावित भएकाहरूलाई राहत दिने अपेक्षा गरिएको हुन्छ। त्यस्ता स्रोतहरू कसरी प्रभावकारी रूपमा खर्च हुन्छ भनी सुनिश्चित गर्ने अर्को चुनौती नीति निर्माताहरूले विचार गर्नुपर्नेछ।

यसले कमजोर आधार भएका केही अर्थतन्त्रहरूले आर्थिक वा वित्तीय संकटको ठूलो जोखिम देख्न सक्छ भन्ने संकेत गर्छ। उच्च ऊर्जा र खाद्य मूल्यहरूको वर्तमान वातावरणले धेरै उदीयमान बजारहरूको अर्थतन्त्रलाई पहिले नै दबाव दिइरहेको छ। प्राकृतिक प्रकोपले उनीहरूको आर्थिक विकासलाई वर्षौंसम्म, दशकौंसम्म पनि रोक्न सक्छ।

आपूर्ति श्रृंखला विविधीकरणको छलफलको बीचमा, मौसममा चरम बदलावका यी घटनाहरू पनि लगानी गर्ने कि नगर्ने भन्ने व्यावसायिक निर्णयमा एक कारक हुनेछ। तिनीहरूले अवरोधहरूको जोखिम र, अझ महत्त्वपूर्ण कुरा, स्थानीय सरकारहरूसँग आकस्मिक योजना र यी घटनाहरूसँग सामना गर्ने क्षमता छ कि छैन भन्ने विचार गर्न आवश्यक छ।

सस्तो श्रम र कर प्रोत्साहन भएकाले मात्र होइन, धेरै स्रोत र राम्रो योजना भएका अर्थतन्त्रहरूले प्रत्यक्ष विदेशी लगानी बढी आकर्षित गर्न सक्छन्। यसले उदीयमान अर्थतन्त्रहरूका साथै धनी र गरिब राष्ट्रहरूबीचको आयको खाडल बढाउन सक्छ।

जलवायु परिवर्तनको आर्थिक, वित्तीय र राजनीतिक प्रभाव यहाँ पहिल्यै छ। जसरी सरकारहरूले दीर्घकालीन नतिजालाई प्रभाव पार्न र छोटो अवधिको प्रभावलाई सम्बोधन गर्न आफ्ना नीतिहरूलाई पुन: आकारित गर्नुपर्छ, त्यसैगरी विश्वभरका लगानीकर्ताहरूले संरचनात्मक परिवर्तन र दिनहुँको अस्थिरता दुवैबाट आफ्नो लगानी पोर्टफोलियोमा पर्ने असरलाई बेवास्ता गर्न सक्दैनन्।

(लेखक जेपी मोर्गन एसेट म्यानेजमेन्टमा एशिया-प्यासिफिकका लागि प्रमुख बजार रणनीतिकार हुन्। साउथ चाइना मर्निङ पोस्टमा प्रकाशित सामग्रीको भावानुवाद )