गर्भपतनपछि के-कस्ता कुरामा सावधानी अपनाउने ?

कुनै समस्या आएर गर्भपतन गर्नु परेमा महिला शारीरिक तथा मानसिक पीडाबाट गुज्रिनुपर्छ । गर्भमा शिशुको विकास हुँदै जाँदा जति हेरचाह गरिन्छ, उत्तिकै हेरचाह गर्भपतन गराएकी महिलालाई पनि गर्नुपर्ने हुन्छ । यस्तो बेला परिवारको साथ अझै जरुरी छ ।

गर्भपतनका के–कस्ता विधि छन् ?

गर्भपतनका लागि दुई विधि प्रचलनमा छन्- औषधिबाट र भ्याक्युम एस्पिरेसन (एमभीए) ।

औषधि

भ्रूण तीन महिना वा सो भन्दा कम समयको भएमा चिकित्सकको सिफारिसमा औषधि सेवनपछि गर्भ खेर जान्छ । ती औषधिले गर्भावस्थालाई विकसित हुनबाट रोक्छ । औषधि खाएको केही समयपछि रक्तस्राव हुन थाल्छ ।

म्यानुअल भ्याक्युम एस्पिरेसन (एमभीए)

भ्रूणको अवधि तीन महिना नाघेको अवस्थामा गर्भपतन गराउनु परेको अवस्थामा म्यानुअल भ्याक्युम एस्पिरेसन (एमभीए)बाट मात्र सम्भव हुन्छ ।

गर्भमा बच्चा बढिरहेको छैन वा बच्चामा गम्भीर समस्या देखा पर्ने अवस्थामा गर्भपतन गर्न सल्लाह दिइन्छ । तर पाँचौं महिनापछि गर्भपतन गरेमा अवस्था गम्भीर हुनसक्छ ।

के–कस्ता समस्या देखिन्छन् ?

वास्तवमा, गर्भपतनपछि रक्तस्राव हुने जोखिम अत्यधिक हुन्छ । शल्यक्रियाको तुलनामा औषधि दिएर गर्ने गर्भपतनमा रक्तस्रावको जोखिम बढी हुन्छ । यो रक्तस्राव १० दिनभन्दा कम वा सो भन्दा बढी समयसम्म हुनसक्छ । जबकि एस्पिरेसन गरिएको गर्भपतनमा रक्तस्राव बिस्तारै कम हुँदै जान्छ ।

रक्तस्राव बाहेक ढाड, खुट्टा, कम्मर दुख्ने, पखाला, बान्ता, कमजोरी, थकान हुनसक्छ । कहिलेकाहीं गर्भाशयमा राम्रोसँग सफा भएको छैन भने संक्रमण भएर आईसीयूमै भर्ना गर्नुपर्ने हुनसक्छ ।

गर्भपतनपछि आफ्नो हेरचाह कसरी गर्ने ?

पौष्टिक खानेकुरा र सप्लिमेन्ट 

गर्भपतन गर्दा महिलाले अत्यधिक रक्तस्रावको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ । जसकारण रक्तअल्पता (एनिमिया) हुने खतरा रहन्छ । शरीरमा रगतको कमी पूर्ति गर्न पौष्टिक खानेकुरा खानुपर्छ ।

साथै भिटामिन सीको सेवनले शरीरमा आइरनको अवशोषण पनि बढाउँछ । यसले बिरामीको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता पनि बढाउँछ । चिकित्सकले भिटामिन डी र आइरनको सप्लिमेन्ट पनि दिन सक्छन् । जुन चिकित्सकले सुझाएअनुसारको मात्रा नियमित खानुपर्छ ।

पालुङ्गो, चुकन्दर, खजुर, सागसब्जी, फलफूल, ड्राइफ्रुट, माछामासुले शरीरमा रगत बढाउन र तागत दिन मद्दत गर्ने हुँदा यी खानेकुरा खान सकिन्छ । तर जंक, प्रशोधित खाना, चिनीयुक्त पेय पदार्थ नखानु उचित हुन्छ ।

झोलिलो खानेकुरा खाने, प्रशस्त पानी पिउने

गर्भपतन गरेको अवस्थामा बारम्बार बान्ता र पखालाको लक्षणले शरीरमा थकान र कमजोरी बढाउँछ । वास्तवमा, शरीरमा इलेक्ट्रोलाइट्सको कमीले यो समस्या बढाउँछ । यस्तो अवस्थामा शरीरलाई हाइड्रेटेड राख्न प्रशस्त पानी पिउनुपर्छ ।

भारी वस्तु उठाउनु हुँदैन

गर्भपतनपछि महिलाले भारी वस्तु उठाउनु हुँदैन । वास्तवमा रगतको कमीका कारण शरीरमा कमजोरी बढ्छ र ढाड दुख्ने समस्या पनि रहन्छ । यस्तो अवस्थामा दुई हप्तासम्म कसरत नगर्न पनि सल्लाह दिइन्छ । भारी सामान उचाल्दा वा शारीरिक गतिविधि गर्दा रक्तस्राव हुने खतरा हुन्छ ।

शरीरलाई आराम दिने

रक्तस्राव बढी हुँदा शरीरका मांसपेशी तथा जोनीहरु दुख्छन् । यस्तो अवस्थामा तातो पानीले दुखेको ठाउँमा सेक्न सकिन्छ । मांसपेशीको दुखाइबाट राहत पाउन तेलले मसाज गर्नु पनि फाइदाजनक हुन्छ । यसबेला शरीरलाई आराम दिनुपर्छ ।

परिवारको सहयोग

गर्भपतनपछि महिलाले मानसिक तनावको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ । यो समस्या समाधान गर्न परिवारका सदस्यको सहयोग लिनु उपयुक्त हुन्छ । जसले गर्दा तनावको अवस्थाबाट बाहिर आउन सक्छन् । शरीरमा हर्मोनल परिवर्तनका कारण डिप्रेसन, उदासी र चिन्ता बढ्छ । यस समस्याबाट बाहिर आउन परिवारको सहयोग आवश्यक हुन्छ ।

अर्को सन्तान कहिले ?

गर्भपतन गरेको तीन महिनापछि गर्भधारणको योजना बनाउन सकिन्छ । यदि ६ महिनापछि गर्भपतन भएमा एक वर्षको अन्तर आवश्यक हुन्छ । सामान्यतया गर्भपतन गरेको आठ हप्तापछि परिवार नियोजनपछि मात्र यौन सम्पर्क राख्न सकिन्छ ।

तर शल्यक्रिया गरेको केही दिनमा यौन सम्बन्ध राख्दा महिलालाई पीडा हुने त छँदैछ, ब्याक्टेरियल संक्रमणको जोखिम उच्च हुन्छ ।

स्वास्थ्य परीक्षण

गर्भपतनपछि एकपटक शरीरमा केही परिवर्तन महसुस भए स्वास्थ्य परीक्षण गराउन सकिन्छ । यो जाँचमा जाँदा चिकित्सकले सप्लिमेन्ट मात्र दिंदैनन् । केही समयका लागि गर्भधारण रोक्न गर्भनिरोधकको प्रयोग सम्बन्धी जानकारी पनि दिन्छन् ।

गर्भपतनपछिको महिनावारी

गर्भपतनपछि चारदेखि आठ सातामा महिनावारी चक्र सुरु हुन्छ । सुरुको महिनावारीमा रक्तस्राव बढी हुने र दुखाइ धेरै हुनसक्छ । सामान्य अवस्थामा फर्किन केही समय लाग्छ ।

गर्भपतन कस्तो संस्थामा गराउने ?

सबैजसो सरकारी अस्पतालमा गर्भपतनको सेवा उपलब्ध छ । केही निजी स्वास्थ्य संस्थाले पनि गर्भपतनको सेवा दिने गरेका छन् । तर जथाभावी गर्भपतन गराउनु असुरक्षित हुन्छ । त्यसैले गर्भपतन सेवा दिने संस्था र चिकित्सक वा स्वास्थ्यकर्मी दुवै सूचीकृत हुनुपर्छ । गर्भपतन सेवाका लागि सूचीकृत भएका वा मान्यता प्राप्त गरेका संस्थामा सुरक्षित गर्भपतन सेवाको लोगो राखिएको हुन्छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

गर्भपतनको कति समयपछि फेरि गर्भधारण गर्न सकिन्छ ?

यो पनि पढ्नुहोस

कस्तो अवस्थामा गर्न सकिन्छ गर्भपतन ?

यो पनि पढ्नुहोस

जथाभावी गर्भपतनको औषधि खाँदा कस्तो जोखिम हुन्छ ?