‘मदन भण्डारी नहुँदा त चलेको एमाले केपी ओलीबिना चल्दैन ? चल्छ’

जेनजी आन्दोलनको क्रममा भदौ २४ गते यहाँको होटल गुडविल पनि जल्यो । कसले जलायो, तपाईंकै होटल किन जल्यो होला ?

भदौ २४ गतेको जेनजी आन्दोलनमा जेनजीहरुले टार्गेट गरेका थिएनन् । आन्दोलनमा प्रि–प्लानकै साथ घुसपैठ भएको देखिन्छ । त्यो कुनै अवेगमा आएर बनेको योजना होइन जस्तो लाग्छ । सिसी क्यामरा बन्द गरेर एकदम योजनाका साथ जलाइएको छ । यो होटल पोखरा गुडविल र माथिपट्टी अन्नपूर्ण रिसोर्ट भन्ने छ ।

मेरो होटल भन्दा थोरै माथि पहिला त्यहाँ पुगेका रहेछन् । कलर उस्तै थियो । होइन भनेपछि फेरि होटल पोखरा गुडविलमा आएका थिए । यो संगठित रुपमा नै भएको छ । ती जेनजी होइनन् । त्यो छुट्याउनु पर्छ । एमाले भएकै कारणले बहाना बनाएर जलाइयो । लुटपाटमा रुचाउनेले गरेका हुन् ।

जेनजी आन्दोलनले सुशासनको मुद्दा उठाएको थियो । नेताहरुको आम्दानीको स्रोत खोजेको थियो । तपाईंको होटल कसरी बनाउनु भएको थियो ?

बीमा कम्पनीको रिपोर्ट अनुसार १२ करोड ४१ लाख २५ हजार क्षति देखाएको छ । हामीले यो पाँच वर्ष अगाडि किनेका थियौं । यो मैले भन्दा मेडम (श्रीमती)ले हेर्नुहुन्छ । होटल भएको त्यो जग्गा मैले ३० वर्ष अगाडि बेचेको हो । तलको अर्को होटलका निम्ति पनि जग्गा मैले नै बचेको हुँ ।

३० वर्षपछि फेरि मैले होटेल गुडविल बनिबनाउ रुपमा किनेको हो । २५ करोडभन्दा ऋण तल छैन हैन । त्यो बेलामा ३१ करोड चानचुन हाल्या हो । त्यो बेलामा लोन चाहिँ २२ करोड जस्तो थियो । हामीले आठ दस करोड चाहिँ काठमाडौँबाट जग्गा बेचेर ल्याएर किन्या हो । अहिले एमालेको सांसद भएकै कारण जल्यो ।

जेनजी आन्दोलनप्रति तपाईंको दृष्टिकोण के हो ?

जेनजीको मुभमेन्टको मकसद भ्रष्टाचार हुनु भएन भन्ने हो । सुशासन हुनुपर्यो, दिगो शासन हुनुपर्यो । यसको लागि के गर्ने त भन्दाखेरि रिफर्म र चेन्ज हुन जरुरी छ । होइन ? सुधार र परिवर्तन हुन जरुरी छ । नेताहरुले पनि गर्नु पर्यो, म आफुले नै गर्नु पर्यो । मेरो एक्टिभिटिजहरुमा गर्नु पर्‍यो। अहिलेको आइटीको जमानामा के भन्न चाहन्छु भने पोलिटिकली होस् अथवा कुनै सामाजिक मान्छे, कुनै यो समाजमा केही गर्छु भन्ने मान्छे पारदर्शी हुनुपर्छ, ट्रान्सपेरेन्सी हुनुपर्छ ।

त्यो ट्रान्सपेरेन्सी कस्तो भने मैले होटल किनेको हुँ भने स्रोत खुल्नु पर्यो । मैले कुनै कामहरु गरेको छैन भने कताबाट आयो ? जवाफ दिनुपर्छ । त्यो स्रोत चाहिँ एकदम सही किसिमको हुनुपर्यो । त्यो साइन्टिफिक हुनुपर्यो, प्रमाणित हुन सक्नु पर्यो र तब न तपाईले भन्न सक्नुहुन्छ कि मेरो स्रोत यो हो, हैन भनेर ।

मैले यो किसिमले गरे भनेर भन्न सक्नु पर्यो । पोलिटिसियन भइयो, तर कुनै स्रोत छैन भने त भ्रष्टाचारै गर्यो भनेर आमजनतामा विश्वास हुन्छ । त्यसकारण हामी राजनीतिक मान्छेहरुले धेरै नै अडिट हुन जरुरी छ । धेरै नै ट्रान्सपरेन्सी हुन जरुरी छ । जे काम गरिन्छ स्रोत खोल्न जरुरी छ । त्यही खोज्या हो जेनजी पुस्ताले । जेनजी आन्दोलन जायज थियो ।

सत्ताको नेतृत्व त तपाईंकै पार्टीले गरेको थियो, जेनजीका नाममा यत्रो बिस्फोट कसरी भयो होला ?

४६–४७ सालको मुभमेन्टपछि पञ्चायत गयो नि, हैन ? त्यो पञ्चायत किल भइसकेपछि जनताले लोकतन्त्र चाहेका थिए । हामी ४६–४७ सालमा आन्दोलनमै भिड्यौं अनि एउटा व्यवस्था परिवर्तन भयो । व्यवस्था चेन्ज भए पनि सबै कुरा परिवर्तन होला भन्ने सोचेका थिए ।

विकास र पूर्वाधार निर्माण होला, सुशासन होला, भ्रष्टाचार नहोला भन्ने थियो । नातावाद कृपावाद नहोला भन्ने सोच थियो, जुन हिजोको मोनार्कीले चलाएको थियो । अब त्यस्तो मोनार्की हुँदैन भन्यौं । त्यस्तो किसिमको मोनार्कीजम हुँदैन । अब त्यो फ्रि हुन्छ, सहायता हुन्छ भन्ने जुन सोचेका थियौ । त्यो भएन ।

यो बीचमा भ्रष्टाचार जे जति भयो तुलनात्मक रुपमा जनता असन्तुष्ट थिए । हिजोकै पञ्चायत बेहोर्नेहरु अहिले पनि हुनुहुन्छ । हामीले चाहिँ दुई तिहाईको सरकार चलाइराखे पनि जनता भ्रस्टाचारबाट आजित थिए । अनियमितता छ, सुशासन दिन सकेनौं ।

गर्छौं एक थोक, भन्छौं एक थोक अनि व्यवहारमा एक थोक भयो । यो कुरा एकदम गुम्सी राखेको थियो, कतै निकास पाएको थिएन । म एउटा प्रदेश सभाको सांसद हो । कुनै अदालतमा कुनै विशेष कामले गयो भने देखि कुनै टेर्नेवाला थिएन, किन ? यो अवस्थाको अन्त्य होस् भनेर चाहेको थियो जेनजीले ।

ए राजनीतिज्ञहरु, अभिभावकहरु सुध्रिन पर्यो, चेन्ज हुन पर्यो, यथास्थितिले चल्दैन भनिरहेका थिए । अब यो जेनजीहरुको मुभमेन्टको जुन उद्देश्य छ नि ‘मर्निंग सो इज द डे’ भन्छ नि त्यो देखाएको छ ।

अब एकदम राम्रो हुने, इन्क्लुसिभ हुने, सुशासन गर्ने, भ्रष्टाचारको अन्त्य हुने, भाइबन्दीको चाहिँ अन्त्य गर्नेतिर लाग्न पर्यो नि । नयाँ विचारका साथ नयाँ सोचका साथ जानु पर्यो भन्या हो । जस्तो जेनजी आन्दोलनकै क्रममा सत्ता छोडेर हिड्न पर्यो मन्त्रीहरुले पनि प्रधानमन्त्रीहरुले पनि सेनाको सुरक्षा घेरामा पुग्न पर्‍यो।

तपाईंले जेनजी आन्दोलन आवश्यक थियो भन्नुहुन्छ । तपाईंको अध्यक्ष तथा पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले सेनाको सुरक्षा घेराबाट निस्किएर क्षमा माग्नुहोला, अब हामी सच्चिन्छौं भन्नुहोला भन्ने थियो । तर उहाँले त स्वीकार नै गर्नुभएन किन होला ?

हाम्रो पार्टीको केन्द्रीय कमिटीले नै अन्तरपार्टी निर्देशनमा जेनजीको प्रदर्शन भन्या छ । मेरो व्यक्तिगत कुरा सोध्ने हो भने त्यो प्रदर्शन मात्र थिएन, त्यसको रुप आन्दोलन थियो । प्रदर्शन डेमोस्ट्रेसन हो केही क्षणिक समयको लागि देखाउने हो ।

तर सुशासनको कुरा, दिगो विकासको कुरा, भ्रष्टाचारको कुरा लिएर एक दिनको प्रदर्शन हैन नि त जेनजीहरुको यो साच्चै नै आन्दोलन थियो । प्रदर्शनले सत्ताच्युत गर्दैन, हिजो को कहाँ हुनुहुन्थ्यो आज कहाँ हुनुहुन्छ ? हेरे भइहाल्यो नि ।

एमाले, कांग्रेसको अहिले पनि सत्ता छ ? संघमा छ ? छैनन नि । त्यो बेलाको प्रधानमन्त्री हुनुहुन्थ्यो, उहाँ देशको धनजनको सुरक्षा गर्न भनेर बस्या हैन ? राष्ट्र हितको लागि बस्या हैन ? उहाँको पालामा यत्रो आन्दोलन भएपछि उहाँले पनि जिम्मेवारी लिनैपर्छ । जिम्मेवारी उहाँले मात्र होइन, हामीले पनि लिनु पर्ने हुन्छ, आ–आफ्नो ठाउँबाट । क्षमा उहाँले मात्र होइन, हामीले पनि माग्नुपर्ने हुन्छ ।

माइतीघर मण्डलामा आन्दोलन गर्ने भनिएको थियो । आन्दोलन सुरु भएपछि उहाँहरुले पनि प्रष्ट भन्न पर्यो– हाम्रो मकसद सिंहदरबार जलाउने थिएन । हाम्रो मकसद व्यक्तिको सम्पत्ति जलाउने थिएन । यसमा घुसपैठ भयो ।

यसमा क्षमा चाहन्छौं र यो आन्दोलनकारीहरुबाट गल्ती भएको छ भने हामी तयार छौं सजाय भोग्न । त्यो कुरा आन्दोलनकारीले नि भन्नु पर्यो । केपी ओली कमरेडले नि भन्न सक्नु पर्छ । म क्षमा माग्छु आफ्नो तहबाट ।

आन्दोलनको रापतापमा अब एमाले लगायत दलहरु कुन बाटो हिँड्लान्, कसरी अगाडि बढ्ला भन्ने लागेको थियो र अहिले एमाले कुन बाटो हिँडिरहेको छ ?

एमाले, कांग्रेस, प्रतिपक्षी सबै दलका नेताले भनौं, भदौ २२ को स्थितिमा आज हामी छैनौ । तपाईंहरुको हिजोको स्थिति र आज २३–२४ को मुभमेन्टपछि हामी कहाँ छौ ? हाम्रो घर भित्रकाले सही राजनीति गर्यो, तपाईको पोलिटिक्स सही छ, तपाईको विचार सही छ, तपाईको पार्टीले राम्रो गरेको छ भनेर भनेका छन् ?

घरमा पनि जेनजी होलान्, घरमा पनि अभिभावक छन्, सल्लाह गरौं त । त्यसकारण आज राजनीतिक कोर्स बदलिएको छ । यो राजनीतिक कोर्सअनुसार तपाईंहरू पनि बदलिन सक्नुपर्यो । समयको माग हो, रिफर्म हुनैपर्छ ।

देशको भविष्य भनेको आउने पुस्ताको लागि हो । यो मुलुकको भविष्य नै आउने पुस्ता हुन् । तिनको लागि के छ ? अहिलेको यथास्थितिमा ५०औं लाख मान्छे देश बाहिर छन् । यहाँ उद्योगधन्दा केही छैन् । कलकारखाना केही छैनन् । आजको दिनमा १२ खर्ब रुपैयाँभन्दा बढी पैसा राष्ट्रिय बैंकमा जम्मा भएर बसेको छ ।

बैंकमा पैसा छ, पब्लिकसँग छैन । पैसा लिनलाई व्यवसायीहरु जान सकेका छैनन् । व्यवसायीलाई आऊ भनेर राज्यले भन्न सकेको छैन । यहीँ पोखराको अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल चल्न सकेको छैन । यसरी चल्छ ? ऋण बढेको बढ्यै छ, कसरी तिर्ने हो ? कुनै तयारी छैन ।

अबको युवाहरुलाई मुलुकमै कसरी टिकाउने हो ? व्यवसायसँग कसरी जोड्ने हो, शिक्षाको गुणस्तर कसरी बढाउने हो ? आज प्लस टु पास गर्नेबित्तिकै युवाहरु विदेश गइसकेका हुन्छन् ? अनि हिजोकै जस्तो जे भइराखेको छ त्यही गरेर सरकार र पार्टी त्यसरी चल्छ त ? चल्दैन नि ।

सुखी नेपाली समृद्ध नेपाल कहिले हुन्छ ? युवाहरुले विश्वास गर्ने बातावरण बन्न सकेन । आइटीको जमाना छ, विज्ञानको जमाना छ, स्पेसको कुरा आइसक्यो हैन र ? यी कुराहरु त बुझ्नुपर्‍यो । जेनजी पुस्ता धेरै विज्ञ भइसके, मोबाइलबाटै संसार देखिने भइसक्यो, संसारभरिको ज्ञान एउटा मोबाइलमा आइसक्यो । हिजो डाइनोसर लोप भयो, सर्भाइभ गर्न नसकेर । यी पुराना पार्टीहरु डाइनोसरजस्तै हुन्छन्, यदी युवा विचार र समयको मागलाई बेलैमा बुझेनन् भने ।

ओली नेतृत्वको सरकारले फेसबुक लगायत सामाजिक सञ्जाल बन्द गरेपछि जेनजी पुस्ता सुशासनको नारा लिएर परिवारवाद, भ्रस्टाचारविरुद्ध सडकमा उत्रिए । जनताहरु उकुसमुकुस् थिए । ढिलोचाँडो आन्दोलन हुने नै थियो भन्ने लाग्छ तपाईंलाई ?

सामाजिक सञ्जाल बन्द गरेर सरकारले युवाहरुलाई तताइदियो र छिटो सडकमा आउने वातावरण बनाइदियो । कुनै घरल भत्काउन पर्‍यो भने विदेशतिर त्यहाँ सबै फ्युजहरु जडान गरेर थ्रि, टू, वान भनेर बुम गरेर पड्काइन्छ । सरकारले त्यसरी नै पड्काउने काम सामाजिक सञ्जाल बन्द गरेर गर्‍यो । सामाजिक सञ्जाल आफ्नो विषय राख्ने थलोमात्रै थिएन, धेरैले व्यवसाय चलाएका थिए । धेरैको रोजीरोटी गयो । यो कुरा ख्याल गर्नुपर्थ्यो।

सरकारले फेसबुक लगायत सञ्जाल बन्द गरे पनि टिकटक त खुला थियो, त्यो बेला कसरी प्रयोग गरियो हेर्नुपर्‍यो । सरकारले, पार्टीहरुले बुझाउन सकेनन्,सामाजिक सञ्जाल किन बन्द गर्दैछौं । सामाजिक सञ्जाल सरकारले बन्द गरे पनि त्यसको विकल्प दिनुपर्थ‍यो ।

युवाहरु आफैंले विकल्प खोजे, आन्दोलनको तयारी गरे । बन्द गरिएको फेसबुक सरकारकै मान्छेहरुले चलाइराखेका थिए भने अर्को माध्यम प्रयोग गरेर युवाले नचलाउने कुरै भएन । सामाजिक सञ्जाल बन्द गरेर बलिराखेको आगोमा घिऊ थपेको जस्तो भयो।

त्यसैले २४ गतेपछिको परिस्थिति भिन्दै हो, यो बुझ्नुपर्‍यो । २४ गते धेरै मान्छेहरु सडकमा रमिता हेर्न आए । २३ गते जसरी बालबालिकाको ज्यान गयो, त्यो कसैलाई चित्त बुझ्ने कुरा थिएन । सडकमा नआउने मानिसहरु पनि आक्रोस लिएर सडकमा आए । ती सडकमा आउने पनि एमाले, कांग्रेसकै मानिसहरु हुन् ।

हामीजस्ता नेता तिमीहरुलाई ज्यानको खतरा छ भनेर गएनन् होला, नत्र सबै मानिस गएका छन् । त्यही मौका छोपेर आतंक मच्चाउनेहरुको घुसपैठ भएको छ । व्यवसाय फोर्न आए । घुसपैठ गर्नेहरु चाहिँ प्रिप्लानका साथ आएको छ ।

भिडियोहरुसहित हामीले किटानी जाहेरी दिएका छौं । ती मान्छेहरु हामीले चिनेकै पार्टीका मानिसहरु थिए । हाम्रै वरिपरीका मानिसहरु जलाउन पुगेका थिए । २३ गते दुखद घटना घट्यो, त्यसले २४ गतेको घटना निम्त्यायो ।

भदौ २३ मा जुन दुखद् घटना घट्यो, सत्ता सञ्चालन गरिरहेको दल एमालेको एउटा नेता मात्रै नभएर नागरिक भएर सोच्दा मनमा के गुज्रिएको थियो, के कुरा खेलिरहेको थियो ?

त्योबेला म काठमाडौं थिएँ । जेनजी आन्दोलन, २३ गतेको घटना सुनिराखेकै, हेरिराखेकै थिएँ । राज्यले सुरक्षाको प्रश्न उठ्ला, देशमा यो अवस्था आउला भनेर सोचेकै थिएन ।

प्रधानमन्त्री, गृहमन्त्री, सुरक्षा निकायका प्रमुखहरुले आँकलन नै गरेका रहेनछन् । सामाजिक सञ्जालमा आन्दोलनको त्यत्रो तयारी र प्रचारप्रसार हुँदा सरकार अनविज्ञजस्तै रहेछ । देशमा भयावह अवस्था सिर्जना भइरहँदा सरकार हामी दुई तिहाईको दम्भमै रहेछौं ।

सुरक्षाको व्यवस्थापन, सरकारी संयन्त्रको नियमन, आन्दोलनलाई कसरी गर्ने भनेर सरकारको तयारी नै थिएन । आन्दोलनले यति गम्भीर रुप लेला भनेर सोचेकै थिएन । देशमा के भइराखेको थियो भने सरकारका मान्छेहरु नै अनविज्ञ थिए । एकदमै विचारहीन भएर सत्तामा बसिराखेको रहेछ । सुरक्षा निकाय कहाँ रहेछ ? सेना कहाँ ? अरु कता के के छ भन्ने कुरा पनि ज्ञान नै थिएन । कि ज्ञान हुँदा पनि घमण्डी भएर केही हुँदैन भन्ने अहंताले बिग्रेको हो ।

तत्कालीन सरकारले चाहेको भए आन्दोलनकर्मीलाई बेलैमा सम्बोधन गरेको भए, यत्रो क्षति नहुन पनि सक्यो, ओली नेतृत्व सरकारले उल्टो उत्तेजित पार्ने काम गर्‍यो, सरकार चुकेकै हो भन्ने लाग्छ हो ?

२३ गते गृहमन्त्रीको राजीनामा आयो । सरकारका तत्कालीन प्रवक्ता (पृथ्वीसुब्बा गुरुङ)को प्रस्तुतिले पनि धेरैलाई आक्रोसित बनायो । सामाजिक सञ्जाल आजदेखि नै खुल्यो, राज्य पक्ष जेनजीका माग पूरा गर्न तयार छ, कहाँ आएर वार्ता गर्ने हो भन्नुपर्ने हो । २३ गते घटना घट्यो त्यसको लागि माफी माग्दै कमी कमजोरीहरु भएछ भने सच्याउन हामी तयार छौ ।

हामीबाट पनि कमजोरी भएका छन्, घटनाको जिम्मेववारी राज्यले लिन्छ भन्नुपर्ने हो । कमीकमजोरी आन्दोलन गर्नेहरुको पनि छ होला, तपाईहरुले पनि जिम्मेवारी लिनु पर्छ अब यो मुलुकलाई जोगाउने हो, मुलुकलाई शान्ति बनाउने हो, व्यवस्थालाई दिगो बनाउने हो आउ बसांै भनेर वातावरण बनाएको भए २४ गतेको घटना घट्ने थिएन । यसमा चुकेकै हो । अहम देखायो सरकारले त्यो दिन पनि ।

तर तपाईंको पार्टी अध्यक्ष ओलीलाई सेनाको सुरक्षाबाट महेश बस्नेतले गुन्डु ल्याउने प्रबन्ध मिलाए । त्यसपछि ओली यसरी सार्वजनिक हुनुभयो, मानौं देशमा केही भएकै छैन, यसप्रति तपाईंको धारणा के छ ?

त्यो त उहाँले सोच्ने कुरा हो । के भएको थियो भने त सारा संसारले देखि राखेको छ । हिजो उहाँ २२, २३ गतेसम्म बालुवाटारमै हुनुहुन्थ्यो । २४ गतेसम्म निवासमा पनि नगइकन हिँड्नुपर्‍यो । निवासमै बस्ने अवस्था थिएन । अहिले गुन्डु हुनुहुन्छ । म किन गुन्डु आइपुगें भन्ने कुरा त उहाँलाई महसुस भएकै हुनुपर्छ । तर त्यो कुरा राख्न सक्नुभएको छैन ।

मैले आन्दोलन स्वीकारे भने भोलि मलाई कलंकको टीका लाग्छ भन्ने डर पो हो कि !

त्यो उहाँले सत्यतथ्य कुराहरु राख्नुपर्छ । त्यो जिम्मेवारीको हिसाब किताबले, प्रधानमन्त्री भएको हुनाले सहयोग गर्नुपर्छ, आयोग बनेको छ । आयोगले निश्पक्ष छानबिन गरोस् । छानबिनको लागि म तयार छु भन्दाखेरि सबैलाई राम्रो हुने थियो ।

एमाले अध्यक्ष ओलीले नै फेरि पनि मै हुँ, मेरो बाहेक विकल्प छैन भनिरहनुभएको छ, यसले एमालेभित्रको मनस्थिति कस्तो बनाएको छ ?

हामीले जेनजी आन्दोलनबाट सिक्नैपर्छ, सच्चिनैपर्छ । जस्तै ७ सालको क्रान्ति सफल हुँदा, प्रजातन्त्र ल्याउँदाखेरि मनमोहनजी, पुष्पलालजी, गणेशमानजी, विश्वेश्वर कोइराला कुन उमेरको हुनुहुन्थ्यो ? उहाँहरु जेनजीकै उमेर समूहभित्रकै हुनुहुन्थ्यो ।

झापा आन्दोलनका बेला हाम्रो श्रद्धेय अध्यक्ष केपी कमरेड १७ वर्षको हुनुहुन्थ्यो । ३६/३७ सालको मुभमेन्टमा विद्यार्थी आन्दोलन तिनै जेन्जी उमेर समूहकाले गरेको होइन र ? ०६२–६३ को जनआन्दोलनपछि युवाहरुले नै गरेको हो ।

यो पार्टीलाई अभिभावक मान्ने हो । तर बृद्धहरुको आश्रमजस्तो, वृद्धहरुको संगठन जस्तो नबनाउनुस् । तपाईहरु हिजो जेनजी हुनुहुन्थ्यो, परिवर्तन दिनुभयो । हामी जेनजी छौं, हामीले पनि परिवर्तन अवश्य दिन सक्छौ, यो विज्ञानको युगमा । यो प्राविधिक युग हो। यसमा हामी च्यालेन्ज गर्न सक्छौ । अब चाहिँ इन्क्लुसिभ हुन पर्यो ना कि एउटा वृद्धहरुको पार्टी जस्तो नबनाइयोस् भन्या हो । हाम्रो गाउँघरमा भन्छन् नि, पाडापाडी भयो भने गोठ सप्रन्छ, पाडापाडी नै भएन भने के हो गोठ ?

युवाहरु भए भने समाज विकास हुन्छ, पार्टी विकास हुन्छ, देश विकास विकास हुन्छ । भएका युवालाई बाहिर पठाएर अनि समृद्ध हुन्छ ? जेनजी आन्दोलनले त्यही परिवर्तन खोजेको हो ।

जेनजी आन्दोलन एकदम सन्देशमुलक हो । मैले अघि नै भने नि, यो मर्निङ सोज द डेज भन्या जस्तो हो । तर केपी ओली एउटा त वेट अप कल न हो । ओलीले चाहिँ मेरो विकल्प छैन भनिरहनु भाछ ।

तपाईंलाई पृथ्वीसुब्बा गुरुङनिकट नेताका रुपमा चिनिन्छ । तर प्रदेश बैठकमा ‘यो देशमा केपी ओलीको विकल्प छैन, म त्यत्ति भन्न पोखरा आएको हुँ’ भन्नुभयो नि !

केपी ओलीको विकल्प छैन भनेर उहाँले भन्नुभो भने यो अवस्था चाहिँ किन आयो त ? मेरो प्रश्न नै त्यही हो । निर्विकल्प केही हुँदैन के । विकल्पै छैन भनेर साइन्सले मान्दैन । नेकपा एमाले त यस्तो पार्टी हो, ०४६ सालमा चौथो महाधिवेशन हुँदा त्यो बेलामा तत्कालीन महासचिव झलनाथजी हुनुहुन्थ्यो ।

झलनाथजीले नै प्रस्ताव राखेर चौथो महाधिवेशनमा मदन भण्डारी हुनुभएको हो । हो, उहाँको कति कुरामा मदन भण्डारीसँग बिमति पनि थियो, जबजको विषयमा । मदन भण्डारी आइसकेपछि मदन भण्डारी बिना अब यो पार्टी चल्दैन भन्ने थियो । मदन भण्डारी नहुँदा चलेको एमाले केपी ओलीबिना चल्दैन ? चल्छ ।

रुसमा ७० वर्षको कम्युनिस्ट आन्दोलन ढलेको अवस्था थियो । पूर्वी यूरोप बुल्गारिया हंगेरी रुमेनिया सब गएको हैन ? यही मुभमेन्ट आउने हो कि भन्ने त्रास थियो, यो संसारमा ग्लोबली नै त्यस्तो अवस्थामा फेरि जुन जबज ल्याएर उहाँले जिवन्त बनाए । ०४८ सालमा उहाँले चुनाव जितेपछि ‘माक्र्स लिभ इन नेपाल’ भनेर आएको होइन ।

आज उहाँ नहुँदा पनि र ५० को दशकमा उहाँको दुर्घटनापछि एमाले त सत्तामै गयो, धेरै पटक । निर्विकल्प भन्ने हुन्छ ? माक्र्सवाद–लेलिनवाद र द्वन्दात्मक भौतिकवादमा विश्वास गर्नेहरु यस्तो देवत्वकरण गरेर कसैलाई देवता मानेर हुँदैन । अब त्यसरी चल्दैन । ओलीले म नै हो भन्ने कुरा अब यो महाधिवेशनसम्म आइपुग्दा परिवर्तन होला भन्ने आशा लाग्छ । यहाँ विकल्प छ भन्ने कुरालाई उहाँले एक्सेप्ट गर्नुपर्छ ।

एमालेभित्र गण्डकीमा एमाले उपमहासचिव पृथ्वीसुब्बा र स्थायी कमिटी सदस्य खगराज अधिकारी गुट तल्लो तहसम्मै विभाजित थियो, गुट निषेधकै तहमा थियो । अहिले उहाँहरुले एक भयौं भन्न थाल्नुभएजस्तै नेता कार्यकर्ताबीच पनि मिलेको हो कि अर्को धार पनि निर्माण हुन्छ ?

म पृथ्वीसुब्बा र खगराजले भनिरहेको पक्षमा छैन । निर्विकल्प भन्ने हुँदै हुदैन भनेर मैले भनिरहेको छु । पार्टीभित्र मतभेद एकदमै तल्लो तहसम्मै पर्‍या छ । सबै आक्रोशमा छन्, सबै निराशामा छन्, के हुने कोसो भन्ने छ ।

आक्रोश पनि किन यस्तो गरियो ? किन हामीले विवेक पुर्‍याउनन सकेनौ ? किन हामीले म्यानेज गर्न सकेनौ ? हामीमा कमजोरी हुँदाहुँदै पनि किन सुध्रिएनौ ? भ्रष्टाचारको कुरा मात्रै गर्‍यौं ।

हामीले भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्नपट्टि लागेनौ । हैन ? सुशासनको कुरा गर्यौ । जताततै चाहिँ भ्रष्टाचार नै छ । यो त एकदम अक्रान्त छन् । सबैले निकास खोजिराख्या छन् । त्यो निकास हामीले नै दिने हो । हामीले आस्था राखेको पार्टीबाट नै होस् र त्यो पार्टीमा पनि त्यस्तो किसिमको चाहिँ रिफर्म होस् ।

त्यस्तो किसिमको व्यक्तित्व छन् । तिनले मौका पाउनुपर्छ भन्नेमै छ । यहाँ कास्कीमा पनि दुई चार वटा कार्यक्रमहरु भयो नि । मोटरसाइकल साइकल र्‍यालीदेखि लिएर सभा गर्नेसम्म । ती कार्यक्रममै सुन्नुभएको होला नि, जेन्जीहरुको जायज माग पूरा गर भनेर भनिराखेका छन् ।

जेन्जीहरुको माग जायज छ भने त्यो जेनजीले उठाएको कुराहरु ठिक छन्, त्यो माग पूरा गर्नुृपर्छ । त्यो पुरा गर्नलाई सुधार हुने हो । विधिविधानमा चेन्ज गर्नुपर्ने हुन्छ ।

एमालेले महाधिवेशनको मिति तोकेर नेतृत्वमै पनि प्रतिस्पर्धा हुने पक्काजस्तो भइसकेको छ, तपाईं एमाले नेता–कार्यकर्तालाई के भन्नु हुन्छ ?

जेनजीको चित्त बुझाउनै सक्दैन यो सुशीला कार्की प्रधानमन्त्री नेतृत्वले । त्यसकारण हामी बुझाउँछौं । हामीसँग यो भिजन छ, यो प्लानिङ छ भनेर पार्टी गयो भने पार्टी पनि राम्रो हुन्छ देश पनि राम्रो हुन्छ । यसको विरुद्धमा गएर पार्टी पनि राम्रो हुँदैन देशमा पनि द्वन्द बढ्छ ।

२३ गतेको घटनालाई सर्लक्कै छोडेर २४ को विध्वंसलाई मात्रै हेरेर एमालेले व्याख्या गरिरहेको छ, तपाईं के भन्नुहुन्छ ?

यसरी हुँदैन, निकाश निस्किँदैन । २४ गते आन्दोलनमा हिँडेको मान्छेहरु कारबाही गरेर सक्नुहुन्छ ? लाखौंलाख मान्छे प्रदर्शनीमा हिँडेको छ । आन्दोलनमा हिँडेको छन् । ति सबै सिंहदरबार जलाउन हिँडेको हैनन् । ती सबै हाम्रो गुडविल होटेल जलाउन हिँडेका होइनन् । व्यक्तिगत घर जलाउन हिँडेको हैनन् ।

तिनलाई त सम्मान नै गर्न पर्यो, सल्युट नै गर्न पर्यो नि । परिवर्तन चाहेको छ, हामीले परिवर्तन हुन्छ भन्न पर्यो । जो घुसपैठेहरु छन् नि, जसले सिंहदरबार जलायो, सर्वोच्च अदालत जलायो, यहाँको सरकारी कार्यालयहरु जलाए, स्पेसल्ली एमालेकाहरुका काठमाडौँ र पोखरामा ठूलो क्षति भएको छ ।

९९% एमालेका नेताहरुको, व्यवसायीहरुका घरमा एट्याक गरेको छ । ती आतंककारी गतिविधि गर्नेहरुलाई कारबाही हुनुपर्छ भनेको हो । आन्दोलनकारीहरुले त परिवर्तनको माग गरे, सुशासनको कुरा गरे, भ्रष्टाचार हुन हुँदैन भने । तीबाहेक आतंककारी गतिविधिमा हिँड्या होलान् । सिंहदरबार जलाउनेदेखि लिएर व्यक्तिगत सम्पत्ति जलाउने क्रममा तिनीहरुलाई चाहिँ कारबाही हुनुपर्छ भन्या हो ।

एमाले अध्यक्ष तथा तत्कालीन प्रधानमन्त्री, गृहमन्त्री लगायतलाई पनि अनुसन्धान हुनुपर्छ भन्ने पक्षमा हुनुहुन्छ तपाईं ? कतिपय ठाउँमा फेरि मुठभेडको अवस्था पनि देखिएको छ, तपाईंको धारणा के छ ?

नेपाल सरकारले नै आयोग बनाएर छानबिन गर्ने भनेको छ । त्यसमा चाहिँ निष्पक्षता हुनुपर्यो छानबिन र त्यसमा हामीले मान्नै पर्छ । अनुसन्धान हुनैपर्छ, त्यसमा सहयोग गर्नै पर्छ । नेताहरुलाई हिँड्नै नदिने, नेताहरुलाई आक्रमण गर्ने गर्यो भने फागुन २१ गते चुनाव सम्भव छैन । त्योप्रति एकदमै सचेत हुनुपर्छ । राज्य पनि सचेत हुनुपर्छ ।

राज्यले पनि नियमन गर्नुपर्यो, व्यवस्थापन गर्नुपर्यो, सुरक्षाको कुरा गर्नु पर्यो । हुलुहुज्जत गर्नेलाई रोक्न सक्नु पर्यो । हामीले पनि अब मुलुकलाई कन्फ्लिक्ट गरेर लाने होइन । अब शान्ति शान्ति शान्ति हो ।

अबको नयाँ योजनाहरु, नयाँ कार्यक्रमहरु र सबैलाई समेटेर लाने हो एमालेले । निकास भनेको चुनाव नै हो । चुनाव हुन सकेन भने हामीले संसद पुनस्र्थापना भन्या छौं र त्यो पुनस्र्थापनाको लागि यदि चुनावै भएन भने मान्छेलाई यो सरकारलाई त्यत्तिकै राख्न त भएन ।

अडनिर्णयको बन्दी गरेर सरकार बस्ने अनि चुनावै हुनै नसक्ने स्थितिमा एउटा विकल्प संसद पुनस्र्थापना हो । पुनर्स्थापना भन्ने अरु दलहरु त सबै गइसक्यो चुनावमा होइन र ? अब एमाले पनि जाने भइसक्यो, जानैपर्छ । अबको मिसन चुनावमै जान राम्रो हुन्छ ।

एकदम संयम भएर शान्तिपूर्ण वातावरणमा कन्फ्लिक्ट नहुने गरेर द्वन्द्व नमच्चिने गरेर र जेनजीले उठाएको सहि माग मुद्दाहरुलाई पनि हामीले भविष्य खोज्नुपर्छ । अबको भविष्य जेनजी नै हो । उहाँहरुलाई पनि ठाउँ दिँदै, समेट्दै लान सकियो भने साच्चै नै रमाइलो हुन्छ । साच्चै नै देशमा विकास हुन्छ ।