अमेरिकी सेयर बजारको नेशनल एसोसिएसन अफ सेक्युरिटी डिलर्स अटोमेटेड कोटेसशन (नास्डाक)मा गैरआवासीय नेपालीहरु संस्थापक रहेको सगुन आइएनसीले फूल आइपीओ जारी गरेर सूचीकृत हुने योजना अगाडि बढाएको छ । अहिले ग्लोबल मार्केटमा मिनी आइपीओ जारी गरिरहेको नाडास्कमा सूचीकृत हुन सगुनले तयारी थालेको हो ।
कम्पनीका अनुसार नास्डाक विश्वकै ठूलोमध्येको न्युयोर्क केन्द्रीत सेयर बजार हो । नास्डाक बजार पूँजीकरणको हिसावले विश्वको दोस्रो ठूलो बजारमा पर्छ । विश्वका झण्डै ३ हजार ३ सय कम्पनी सूचिकृत भएको नास्डाकको बजार पूँजीकरण १० खर्ब डलरभन्दा बढी छ । एप्पल, माइक्रोसफ्ट, अमेजन, फेसबुक, अल्फाबेट (गुगल) जस्ता जाइन्ट कम्पनीहरु सूचिकृत भएको छ ।
सगुनले अमेरिकी जब्स एक्टको रेगुलेशन ए प्लस अनुसार दुइ चरणामा मिनी आइपिओ निस्कासन गरिसकेको छ । अमेरिकी धितोपत्रसम्बन्धी नयाँ कानुनको यस प्रावधानअनुसार आम नागरिकले निजी रुपमा लगानी गरिएका कम्पनीहरुमा ती कम्पनीहरुको शेयर सार्वजनिक रुपमा कारोबार हुनु अगाडि लगानी गर्न पाउँछन् ।
शेयर निष्कासनअघिको अवस्थामा वृद्धिदर धेरै हुन्छ । त्यसैले अगाडि लगानी गर्न पाउने लगानीकर्ताहरुले पछि लगानी गर्न पाउने लगानीकर्ताभन्दा बढी प्रतिफल पाउँछन् ।
गैरआवासीय नेपालीले स्थापना गरेको अमेरिकी स्टार्ट अप इकमर्स कम्पनी सगुनमा लगानी गर्नेहरुको सम्पत्ति कम्पनीको मूल्यांकनसँगै गुणात्मक रुपले बढिरहेको बताइएको छ । यसका प्रयोगकर्ता पनि तीब्र रुपमा बढिरहेको सगुनका संस्थापक गोविन्द गिरी बताउँछन् ।
सगुन सन् २०१४ मा स्थापना हुँदा यसका युजर २० हजार जना थिए । त्यतिखेर यसको मूल्यांकन २० लाख डलर बराबर थियो । त्यसको २ बर्षपछि सन् २०१६ मा यसका प्रयोगकर्ता ६ लाख ३२ हजार पुगे । त्यतिखेर मूल्यांकनकर्ताले यसको कुल सम्पत्तिको मूल्यांकन १ करोड ५० लाख डलर गरेका थिए ।
सन् २०१८ मा आउँदा यसका प्रयोगकर्ता २३ लाख नाघे । त्यतिखेर स्वतन्त्र मूल्यांकनकर्ताले यसको कुल सम्पत्तिको मूल्यांकन ९ करोड ३० लाख डलर पुगेको थियो । दोस्रो चरणको मिनी आइपिओ जारी गर्ने बेला अहिले कम्पनीको सम्पत्ति १ अर्ब २६ करोड डलर पुगेको सस्थापक गिरी बताउँछन् ।
उनका अनुसार अहिले सगुनका युजरको संख्या ५६ लाख नाघेका छन् । युजरको संख्या बढेसँगै कम्पनीको मूल्यांकन बृद्धि हुँदै जान्छ, गिरी भन्छन् । सगुनको मूल्यांकन अमेरिकाको चर्चित मूल्यांकनकर्ता कम्पनी स्कलरले गरेका हो ।
सगुनले अमेरिकाको धितोपत्र तथा विनिमय आयोगको अनुमति लिएर मिनी आइपिओ निस्कासन गरेको छ । धितोपत्र तथा विनिमय आयोगले सगुनलाई उसले आम लगानीकर्तालाई उपलब्ध गराएको जानकारीपत्रमा उल्लेख भए बमोजिम हुने गरी शेयर निष्कासन गर्न अनुमति दिएको हो ।
यसलाई अर्को तरिकाले बुझ्दा सगुनले तपाईंलाई शेयर बेच्न कानुनी रुपमा उपलब्ध गराउनुपर्ने जानकारीहरु उपलब्ध गराएको तथा नियमनकारी प्रावधानहरु पूरा गरेको भन्ने हो । धितोपत्र तथा विनिमय आयोगले कम्पनीको आर्थिक अबस्था पारदर्शीता, यसका संस्थापक र कार्यकारी संचालकहरुको हरुको पृष्ठभूमि, कम्पनीको विस्तारलगायतका कुराहरु हेरेर मात्र अनुमति दिन्छ ।
सगुनले सन् २०२३ सम्मा फूल आइपीओमा जाने लक्ष लिएको संस्थापक गिरी बताउँछन् । यसका लागि सगुनले प्रक्रिया सुरु गरिसकेको छ । पूर्ण आइपिओमा जान धितोपत्र तथा विनिमय आयोगबाट अनुमति लिनुपर्छ ।
त्यसका लागि आवश्यक कागजात पेश गरेर, एसइसीले अनुगमन, मूल्यांकन गरेर अनुमति दिने प्रक्रिया पूरा गर्न ६ देखि ९ महिना लाग्छ । त्यसपछि बैंकहरुले सेयरको प्रत्याभूति (अन्डरराइटिङ) को जिम्मेवारी लिन्छन् । अमेरिकामा चर्चित मोर्गान, बैंक अफ अमेरिकालगायतका बैंकसँग सगुनले अन्डरराइटिंगका लागि कुरा गरिरहेको गिरी बताउँछन् ।
कम्पनीले आइपीओ जारी गरेपछि नास्डाकलगायतका स्टक एक्स्चेन्जमा सूचिकृत हुन पनि समय लाग्छ । नास्डाकमा सूचिकृत हुनमात्रै ३० हजार डलर शुल्क तिर्नुपर्छ । सगुनले कम्पनीको मूल्यांकन १ अर्बदेखि ५ अर्ब डलर पूगेपछि फूल आइपीओ निस्कासन गर्ने लक्ष लिएको संस्थापक गिरी बताउँछन् । कुनै पनि कम्पनीको बजारमा कारोबार हुन स्टक एक्स्चेन्जमा दर्ता हुनुपर्छ ।
अहिले मिनी आइपीओमा किनेको सेयर बजारमा बेच्न सकिँदैन । तर ब्यक्तिगत रुपमा सहमतिमा कम्पनीको बढेको मूल्यांकन अनुसार सेयर हस्तान्तरण गर्न भने सकिन्छ । अहिले किनेको सेयर स्टक एक्स्चेन्जमा सूचिकृत भएपछि महंगो मूल्यमा बेच्न सकिन्छ ।