प्रख्यात समालोचक एवं नाटककार अस्कर वाइल्ड भन्छन्, ‘कुनै पनि कुराका बारेमा चुप लागेर बस्नुभन्दा त्यसका बारेमा कुरा गर्नु उत्तम हो ।’
कुराकानीले एकअर्कालाई बुझ्न सहज बनाउँछ । एकअर्काको भावना जान्न मद्दत गर्छ । त्यती मात्र होइन, कुराकानीका क्रममा हामी आफुलाई लागेको र जानेको कुरा खुलेर भन्ने गर्छौं । यसले गर्दा एकअर्कामा नयाँ नयाँ कुराबारे जानकारी पनि प्राप्त हुन्छ ।
चाहे दम्पतीबीच होस् वा छोराछोरीसँग वा छरछिमेकसँग होस् वा साथीभाईसँग कुनैपनि विषयमा कुराकानी गर्दा धेरै कुरा जान्न, बुझ्न सकिन्छ । तर, कस्तो कुराकानी ?
कतिपय अवस्थमा हामी व्यर्थ कुराकानी गरिरहेका हुन्र्छौं । अरुको चियोचर्चा गर्छौं । यसले हामीमा खराब मनोवृत्ति बढाउँछ । क्षणिक रमाइलोका लागि गरिने निरर्थक कुराकानीले समय नष्ट गर्छ । त्यसैले सकेसम्म हामीले त्यस्ता कुराकानी गर्न उचित हुन्छ, जसले कुनै न कुनै रुपमा एउटा निचोड दिन्छ ।
सामान्यत कुराकानी गर्नु भनेको एकअर्कामा सूचना आदनप्रदान गर्नु पनि हो । कुराकानीको सिलसिलामा हामी एकअर्काले बुझेका ताजा जानकारीहरु सुनाउँछौं । नयाँ नयाँ घटनाक्रमबारे चर्चा गर्छौं । यसले गर्दा हामीलाई नयाँ कुरा जान्न सहज हुन्छ ।
कुराकानी गर्नु भनेको सम्बन्धलाई सुमधुर राख्नु वा ताजा गराइरहनु पनि हो । आफन्त, इष्टमित्र, साथीभाई, छिमेकी आदिसँग कुराकानी गरिरहँदा एक किसिमको सौहाद्र्धपूर्ण सम्बन्ध पनि कायम रहन्छ । कहिले काही यस्ता कुराकानीले आफ्नो समस्याको गाँठो फुकाइदिन्छ ।
कुराकानी गर्दा कहिल्यै पनि कुन जातको हो, कुन धर्म मान्छ, कुन ठाउँबाट आएको हो जस्ता कुराहरुलाई ध्यान दिने गरिदैन । न त साम्प्रदायिकताको बन्धनमा नै बाँधिएको हुन्छ । हरेक जात धर्मका मानिस साथ बसेर कुराकानी गर्छन् । जसले समाजलाई एकताको अनुभव गराउँछ । यसले समाज मात्र नभएर देशको नै एकता र अखण्डतालाई सार्थकता र स्थायित्व प्राप्त हुन्छ ।
कुराकानीले व्यक्तित्वमा पनि विकास हुन्छ । अरुको व्यक्तित्वबाट प्रभावित भएर तपाईं स्वयंमा पनि बदलाव आउने गर्दछ । जब तपाईं अरुसंग कुराकानी गर्नु हुन्छ, अरुको बारेमा धेरै कुरा थाहा पाउनु हुन्छ र पनि आफ्ना कमजोरीहरु हटाएर राम्रा कुराहरु सिक्न थाल्नु हुन्छ ।
कुराकानीको क्रममा को मानिसले के खान्छ, के लगाउँछदेखि उसको हरेक कुराहरुको बारेमा पनि थाहा हुन्छ, जसले तपाईलाई धेरै कुरा सिक्ने मौका प्राप्त हुन्छ । कुन लुगा तपाईलाई सुहाउँछ, अहिले कस्तो फेसन चलेको छ, आफ्ना बालबालिकाको पार्टीवेयर कस्तो हुनु पर्छ जस्ता कुराहरु पनि कुराकानीको माध्यमबाट सिक्न सकिन्छ ।
कुराकानीले आफुले नजानेको धेरै कुराका बारेमा जानकारी दिएर तपाईको घरपरिवारलाई सजाउने सिंगार्ने कलामा निखार ल्याउँछ । त्यस्तै बाहिरी मानिससंग कसरी बोल्ने र व्यवहार गर्ने पनि कुराकानीको माध्यमबाट थाहा पाउन सकिन्छ ।
कुराकानीबाट ज्ञान पनि बढ्छ । गृहिणीहरुलाई कति कुराहरुको बारेमा थाहा हुँदैन र उनीहरु आफ्ना श्रीमान्संग समेत ती कुराहरुको बारेमा सोध्न हिच्किचाउने गर्दछन् । जसमध्ये यौनसम्बन्धको कुरा प्रमुख हो । वास्तवमा यौनका कुराहरु खुलेर गर्न नपाउँदा र त्यसको थोरै पनि ज्ञान नहुँदा ठुलो समस्या झेल्नु पर्छ ।
समाजमा हुने कतिपय परिवर्तनहरु कुराकानीकै माध्यमबाट भैरहेका हुन्छन् । जस्तो टोल सफाई, बाटो बनाउने जस्ता अनेक कुराको प्रसंग तथा समाधान पनि कुराकानीबाटै हुन्छ । समाजमा गलत र सहि कुराको ज्ञान पनि कुराकानीबाट नै प्राप्त हुन्छ । समाजमा कुराकानीको क्रममा कति व्यवहारिक पक्षहरु पनि अवलम्बन हुन पुग्छ ।
कुराकानी गर्दा अरुको सम्मानमा आँच आउने प्रकारको कुरा गर्नु हुँदैन । अनावश्यक र असत्य हावा गफले मानिसलाई दुःख र समस्यामा पार्न सक्छ । कुरा गर्दा यो कुरालाई सधै ध्यान दिनु पर्छ । झुठो र असत्य कुराले सहि मान्छेलाई आहत पुग्ने गर्छ । अरुको नराम्रँ र असत्य कुरा गर्नेले आफ्नो बारेमा पनि यस्तै कुरा गर्न सक्छ भन्ने कुरा बिर्सन हुँदैन ।
जब दुई व्यक्तिबीच कुनै पनि कुराकानी हुन्छ, त्यो कुरा तेस्रोसम्म पुग्दा–पुग्दै तीलको पहाड बनिसकेको हुन्छ । त्यसकारण कुनै पनि कुरालाई जाँच नगरी यकिन गर्नु हुँदैन । कुराको जरासम्म पुग्ने प्रयास गर्नुपर्छ । श्रोतको विश्वसनियतालाई मूल्यांकन गर्नुपर्छ । धेरैसजो व्यक्तिहरु तपाईंको राम्रो सम्बन्ध नचाहने हुन सक्छन् । त्यसकारण एक–अर्काबीच फाटो ल्याएर आफ्नो फाइदा लिनेहरु धेरै हुन्छन्, उनीहरुसंग सचेत रहनुपर्छ ।
कुराकानी गर्ने क्रममा कहिलेकाहिं नयाँ नयाँ रहस्यहरु पनि खुल्ने गर्छन् । कसैको पनि निजी कुरालाई अरुसंग शेयर गर्नु मर्यादा विपरीत हो । आफ्नो साथीको रहस्य खोल्ने गल्ती गर्नु हुँदैन । विश्वसनियतालाई सदैव कायम राख्नुपर्छ ।
कुराकानी गर्दा सधैं सकारात्मक सोच राख्नुपर्छ । कसैको पिठ्युँ पछाडि उसको कुरा काट्ने गर्नु हुँदैन । अरुको निन्दा दोषबाट मुक्त रहन जान्नुपर्छ ।
