काबुलकी मेकअप आर्टिस्टको डर : तालिबानले म जस्ता महिलालाई निशाना बनाइरहेको छ

काठमाडौं । तालिबानले नियन्त्रण लिएसँगै अफगानिस्तानको राजधानी काबुलमा ब्युटी पार्लर अगाडि विज्ञापन गर्न राखिएको ब्राइडल भेषमा सजिएका महिलाको तस्वीर रङ्ग लगाएर बिगारिएको छ । सहरका सैलुन बन्द छ । केही व्यवसाय छिटै पूर्णरुपमा सुचारु हुनेमा आशावादी देखिएपनि धेरैमा भने भविष्यको विषयलाई लिएर चिन्ता बढ्दो क्रममा छ ।

अफसून (परिवर्तित नाम) एक मेक अप अर्टिस्ट हुन् । उनी अहिले तालिबानसँग लुकिरहेकी छिन् । उनले अफगानी महिलाको लागि सौन्दर्य उद्योगको महत्व कति थियो भन्ने बताएकी छिन् ।

दारी भाषाको ‘टकान खोर्डुम’ लाई अन्य भाषामा अनुवाद गर्दा वास्तविक अर्थ आउँदैन । यो शब्दको सामान्य अर्थ जीवनको ठूलो घटना, जसले तपाईंलाई ठूलो धक्का पुग्छ । तपाईंको जीवन सधैंको लागि परिवर्तन हुन्छ । जस्तो कि सबभन्दा धेरै माया गर्ने मानिसको मृत्यु हुनु ।

अफसूनले अगष्ट १५ मा पहिलोपटक ‘टकान’ को अनुभव गरेकी थिइन् । त्यो दिन बिहान १० बजे उनी बिउँझिन् । उनलाई आफ्नो ब्युटी सैलुनमा काम गर्ने सहकर्मीले फोन गरेका थिए । अफसून सैलुनकै कामले फोन गरेको होला भनेर मख्ख थिइन् ।

‘आज काममा नआउनू’, फोन उठाउने बित्तिकै उनकी सहकर्मीले भनिन्, ‘हामीले यो बन्द गर्दैछौं । अब सबै सकियो ।’

अफसूनले मोबाइल हेरिन् । उनलाई परिवार र साथीहरुले दर्जनौं म्यासेज पठाएका थिए । सामाजिक सञ्जालमा धेरै पोस्टहरु आएका थिए । उनले सबै हेर्न थालिन् । त्यसपछि उनको जीउ सिरिङ्ग भयो । मनमा चिसो पर्‍यो । उनलाई एकैपटक ठूलो झड्का लाग्यो ।

उनलाई आएका सबै म्यासेज एकै किसिमका थिए । तालिबान अफगानिस्तानको राजधानी सहर काबुल छिरिसकेको छ । विदेशी सेना र कूटनीतिक अधिकारीले अफगानिस्तान छाड्न थालेको छोटो समयमा तालिबानले काबुललाई नियन्त्रणमा लिएको हो ।

‘अब सबै सकियो’, उनी एक्लै बर्बराइन्, अब लुक्नुको विकल्प छैन ।’

अफसून अहिले २५ वर्षको हाराहारीमा छिन् । उनी आफूलाई आधुनिक अफगान महिला भन्न रुचाउँछिन् । उनलाई सामाजिक सञ्जाल चलाउन, फिल्म हेर्न मन पर्छ । कार चलाउन आउँछ र उनी आफ्नो करियरलाई भविष्यमा निरन्तरता दिन चाहन्छिन् ।

अफसून आफ्नो जन्म भएको १९९० को दशकको समय राम्रोसँग सम्झिन सक्दिनन् । जतिबेला अफगानिस्तानमा तालिबानले शासन चलाएको थियो र उसले मुलुकमा ब्युटी सैलुनमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो । यद्यपि अफसून यस्तो समाजमा हुर्किइन्, जहाँ ब्युटी पार्लर उनको जीवनको एक भाग बन्न पुगेको थियो । अमेरिकाले तालिबानमाथिको आक्रमण सुरु गरेको दुई दशकमा काबुलमा मात्र दुईसयभन्दा धेरै ब्युटी पार्लर खुलेका छन् । देशका अन्य स्थानमा पनि सयौं ब्युटी पार्लर खुलेका छन् ।

किशोरावस्थामा उनी म्यागाजिन र सामाजिक सञ्जालमा ग्लामर्स लुकको कारण छाउने गरेकी थिइन् र उनी आफ्नो परिवारका अन्य महिलासँग सैलुनमा जान्थिन् । उनलाई त्यतिबेलाको सबै कुरा मन पर्थ्यो । उनलाई ब्युटी पार्लरका अधिकांश कामहरु मन पर्थ्यो ।

उनले सफल मेक अप आर्टिस्ट बन्दै आफ्नो सपना पनि पूरा गरिन् । उनको योभन्दा ठूलो सपना केही थिएन । काबुलका अन्य ब्युटीपार्लरजस्तै अफसूनको ब्युटीपार्लरका झ्यालमा विज्ञापनको लागि ग्लामरस महिलाको तस्वीर भएको पोस्टर राखिएको थियो । यी पोस्टर राख्नुको अर्थ बाहिरका मानिसले भित्रको दृश्य नदेखून् भन्ने हो ।

यस्ता ब्युटी पार्लरमा कहिलेकाहीँ एकैपटक एक दर्जनभन्दा धेरै महिला उपस्थित पनि हुन्थे । यस्ता महिलाहरु विभिन्न पेशामा आबद्ध भएका हुन्थे भने किशोरीहरु पनि आफ्ना आमालाई लिएर ब्युटी पार्लरमा आउँथे । ब्युटी पार्लरको व्यवसाय राम्रो चलिरहेको थियो । विवाह तथा चाडपर्वको समयमा ब्युटी पार्लर निकै व्यस्त हुन्थ्यो । त्यो अवस्थामा मानिसहरुले अप्वाइन्टमेन्ट लिनुपर्ने हुन्थ्यो । ‘मलाई महिलाको माया लाग्छ । म महिलाले स्वतन्त्र र प्रफुल्ल हुन सक्ने स्थान बनाउनका लागि काम गर्न चाहन्थेँ’, अफसून भन्छिन्, ‘हामी पुरुष नभएको स्थानमा स्वतन्त्र भएर बस्न सक्छौं ।’

अगष्ट १५ मा तालिबानले राष्ट्रपति भवनलाई नियन्त्रणमा लिएसँगै अफसूनको वर्षौंको मेहनतको पनि अन्त्य भएको छ । अहिले आफ्नो घर छाडेर अर्को सुरक्षित घरमा सरेकी छिन् । ‘सौन्दर्य उद्योगमा काम गर्ने महिला विशेषगरी मजस्ता खुला रुपमा देखिने र आम मानिससँग सम्बन्ध भएकाहरु अहिले तालिबानको निसानामा छन्’, उनले भनिन् ।

अफसूनलाई उनकी साथीले काममा नआउन भन्दै फोन गरेको केही समयमा उनले काबुलका डराएका बासिन्दाले ब्युटी पार्लरको तस्वीरलाई रङ्गले पोतिदिएको सुनिन् । उनका एक साथीले नै उनको ब्युटी पार्लरको तस्वीरमा रङ्ग पोतिदिएका थिए, जसको उद्देश्य तालिबानको आँखा ब्युटी पार्लरमा नपरोस् र त्यहाँका महिला सुरक्षित होउन् भन्ने थियो ।

‘उनीहरुले घुम्टो नलगाई महिलालाई हिँड्ने दिने कुनै सम्भावना छैन । उनीहरुको सधैं स्पष्ट विश्वास के छ भने महिलाले कसैलाई पनि आकर्षित गर्नुहुँदैन’, अफसून भन्छिन् ।

‘यो अफगानिस्तानको सौन्दर्य उद्योगको अवसान हो ।’

अफसूनसँग मुलुक छाड्न कागजात पनि थिएन र सिफारिस पनि थिएन । त्यसैले उनले मुलुक छाड्न पनि पाइनन् । उनी दैनिकरुपमा आफ्ना साथीहरुसँग नियमित सम्पर्कमा छिन् । उनीहरुले अन्तिम पटक अगष्ट २४ मा तलब लिएका थिए । अब उनीहरुले थप भुक्तानी पाउने छैनन् । उनीहरुलाई काममा फर्किन पाउँदैनौं भन्ने थाहा भइसक्यो ।

अफसून अब के होला भन्ने विषयमा केही भन्न सक्दिनन् । उनले अब कस्तो लुगा लागाउने हो भन्ने पनि सोच्न सकेकी छैनन् । अहिले उनलाई यो घटनाले ठूलो धक्का लागेको छ र यसबाट बाहिर आउन कति समय लाग्ने भन्ने उनी आफैंलाई पनि थाहा छैन । ‘अहिले म जीवित कसरी रहने भन्ने मात्र सोच्न सक्छु । मलाई मर्नमा कुनै डर छैन, तर यसरी भयभीत र आशाहीन भएर होइन’, मेक अप अर्टिस्ट अफसूनले भनिन्, ‘मलाई प्रत्येक पल तालिबान मलाई खोज्दै आउँछन् कि भन्ने लाग्छ ।’

बीबीसीबाट