विश्वकप १९६६ : अफ्रिकाको बहिष्कार, पेलेको चोट र इंग्ल्याण्ड च्याम्पियन

२९ कात्तिक, काठमाडौं । सन् १९३० मा विश्वकप सुरु भएको ३६ वर्षपछि फुटबल सुरु भएको देश बेलायतले पहिलोपल्ट आयोजनाको अधिकार पाएको थियो । इंग्ल्याण्डले विश्वकप आयोजना अधिकार पाउँदा विश्व फुटबलको सबैभन्दा ठूलो प्रतियोगिता ८ वर्षपछि युरोप फर्किएको थियो ।

यही प्रतियोगितादेखि डोपिङ परीक्षण सुरु गरिएको थियो । बेलायतका सात शहरका ८ रंगशालामा विश्वकपका खेल सञ्चालन गरिएका थिए ।

करिव १ लाख दर्शक क्षमताको वेम्बली रंगशालाले सबैभन्दा धेरै खेलको आतिथ्य गरेको थियो । जहाँ फाइनलसहित इंग्ल्याण्डका सबै खेल खेलाइएको थियो ।

मुख्य ड्रमा आफ्नो निश्चित कोटा माग गरे पनि उपलब्ध नभएपछि अफ्रिकी देशले यो विश्वकप बहिस्कार गरेका थिए ।

प्रतियोगितामा सहभागी १६ मध्ये १० टिम युरोपका थिए । उत्तर अमेरिकाबाट मेक्सिको र एसियाबाट उत्तर कोरियाले प्रतिनिधित्व गरेका थिए । दक्षिण अमेरिकाबाट अर्जेन्टिना, ब्राजिल, उरुग्वे र चिली थिए ।

आयोजक इंग्ल्याण्डले उरुग्वेसँगको निराशाजनक बराबरीका साथ विश्वकपको सुरुवात गरेको थियो । तर, दुवै टिमले नकआउट चरणमा स्थान बनाएका थिए । अन्य युरोपेली टिम र अर्जेन्टिना पनि नकआउट चरणमा पुगेको थियो । उत्तर कोरियाले इटलीलाई हराएर क्वाटरफाइनलमा पुग्दै सम्पूर्ण विश्वलाई चकित पारिदिएको थियो ।

पोर्चुगल आफ्नो हाइ स्कोरिङ नतिजाका कारण उपाधिको मुख्य दावेदारका रुपमा देखिएको थियो । उसका स्ट्राइकर उसेवियोले विश्वकपमा सर्बाधिक ९ गोल गरेका थिए । उनकै प्रभावशाली प्रदर्शनले पोर्चुगल सेमिफाइनलसम्म पुग्यो । तर, इंग्ल्याण्डसँग पराजित भयो ।

खचाखच भरिएको वेम्बली रंगशालामा पश्चिम जर्मनी र इंग्ल्याण्डबीचको फाइनल खेल ऐतिहासिक सावित भयो । इंग्ल्याण्डले पहिलोपल्ट विश्वकप उपाधि उचाल्नै लागेका बेला जर्मनीले अन्तिम मिनेटमा बराबरी गोल फर्कायो ।

जियोफ हर्स्टको गोलबाट इंग्ल्याण्डले खेलमा अग्रता बनाएको थियो । त्यो गोल विश्वकप फाइनलको सबैभन्दा विवादास्पद गोल हो । उनको प्रहार क्रसबारमा लागेर गोललाइनमा झरेको थियो । रेफ्रीले इंग्ल्याण्डलाई गोलको मान्यता दिएर दशकौंसम्म चल्ने विवादको सुरुवात गरिदिए ।

हर्स्टले ह्याट्रिक पूरा गरे । विश्वकप फाइनलमा ह्याट्रिक पूरा गर्ने उनी अहिलेसम्मकै एकमात्र फुटबलर हुन् । अतिरिक्त समय सकिएसँगै सम्पूर्ण दर्शक वेम्बलीको मैदानमा ओर्लिएका थिए ।

यो विश्वकप पहिलोपल्ट सेटलाइटबाट प्रत्यक्ष प्रशारण गरिएको थियो । विश्वकपमा पहिलोपल्ट फ्लडलाइटको प्रयोग गरी डे/नाइट खेल खेलाइएको थियो ।

उसेवियोले ह्याट्रिकसहित ९ गोल गरेर गोल्डेन बुट जिते । उनले आफ्नो टिम पोर्चुगललाई पहिलोपल्ट सेमिफाइनलसम्म पुर्‍याए ।

विश्वकपको ट्रफी प्रतियोगिता सुरु हुनुभन्दा चार महिनाअघि चोरी भएको थियो । ट्रफीलाई एउटा बगैँचामा फालिएको अवस्थामा पिकल नामक कुकुरले फेला पारेको थियो ।

आफ्नो उपस्थितिको निश्चित कोटा नभएका कारण अफ्रिकाले बहिस्कार गरेपछि यो विश्वकप चर्चामा थियो । महान खेलाडी पेले समूह चरणको खेलमै चोटग्रस्त बनेपछि लगातार दुईपल्टको साविक विजेता ब्राजिल क्वाटरफाइनलमै पुग्न सकेन । इटली पनि लगातार दुई खेलमा पराजित भएपछि सुरुमै बाहिरियो । उसलाई उत्तर कोरियाले पनि हराएको थियो ।

तथ्यांकमा विश्वकप १९६६

आयोजकः इंग्ल्याण्ड
टिमः १६
फर्म्याटः समूह चरण, नकआउट
खेलः ३२
गोलः ८९
विजेताः इंग्ल्याण्ड
उपविजेताः पश्चिम जर्मनी
गोल्डेन बुटः उसेवियो (पोर्चुगल)