बाघ गणना पनि यसै वर्ष, आवश्यक २ करोड, सरकारले छुट्यायो २० लाख

१० भदौ, चितवन । राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वनजन्तु संरक्षण विभागले यही वर्ष बाघ गणना पनि गर्ने भएको छ । गैंडा गणना गर्ने तयारी गरिरहेको विभागले बाघ गणना पनि यसै वर्ष गर्ने तयारी अगाडि बढाएको हो ।

बाघ गणनाका लागि चालु आर्थिक वर्षको बजेटमा सरकारले २० लाख रकम विनियोजन गरेको छ । तर, बाघ गणनाका लागि झण्डै २ करोड रकम खर्च लाग्ने विभागका अधिकारीहरु बताउँछन् ।

‘सरकारले छुट्याएको रकमले एक छेउ पनि नपुग्ने भएपछि विभिन्न विदेशी दातृ निकाय तथा देशभित्रका विभिन्न निजी क्षेत्रसँग सहकार्य गरेर बाघ गणनाको काम अगाडि बढाउने तयारी छ,’ विभाग स्रोतले भन्यो ।

सरकारले हरेक चार चार बर्षमा बाघ गणना गर्दै आएको छ ।

राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभागका महानिर्देशक रामचन्द्र कँडेलले २०८२ सालभित्र गैंडा र बाघ गणना दुवै हुने जानकारी दिए ।

बाघको गणना आगामी मंसिर–पुसतिर गर्ने गरी तयारी थालिएको विभागका महानिर्देशक डा.कँडेलको भनाइ छ । चितवन, बर्दिया, पर्सा, बाँके र शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्जका साथै विभिन्न राष्ट्रिय वन तथा मध्यवर्ती क्षेत्रमा पनि बाघको गणना हुँदै आएको छ ।

बाघ गणना गर्दा बाघको संख्याका आधारमा उनीहरुको आहारा प्रजातिको अवस्था के कस्तो छ भनेर पनि अध्ययन हुने चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत डा.गणेश पन्तले बताए ।

यसअघि, सन् २०२२ मा गरिएको बाघ गणनामा नेपालमा ३३५ वटा बाघ रहेको तथ्यांक सार्वजनिक भएको थियो । सो गणनामा चितवनमा १२८, बर्दिया निकुञ्जमा १२५, बाँके निकुञ्जमा २५, पर्सामा ४१ र शुक्लाफाँटामा ३६ वटा बाघ रहेको तथ्यांक थियो ।

गणनाको बेला बाघ बढी ओहोरदोहोर गर्ने ठाउँमा स्वचालित क्यामेराहरु राख्ने गरिन्छ । त्यो क्यामेराले बाघको फोटो खिच्ने गर्दछ । बाघहरुको फोटो हेरेर तिनीहरुको शरीरमा भएको पाटाको आधारमा संख्या छुट्टाउने गरिन्छ ।

हरेक बाघको पाटा (शरीरमा भएका धर्का) फरक–फरक हुने बाघ विज्ञहरु बताउँछन् ।

तीन महिनासम्म बाघ हिँड्ने क्षेत्रमा राखिएका स्वचालित क्यामेराले खिचेका सबै फोटाहरु हेरेर संख्या निर्धारण गरिने महानिर्देशक डा.कँडेलले बताए ।

गैंडा गणना भने हात्ती माथि चढेर रियल टाइममा गरिन्छ । बाघ गणनामा मानिसको भौतिक उपस्थित नहुने भए पनि क्यामेराहरु महंगो पर्ने भएकाले गैंडा गणनामा भन्दा बढी खर्च लाग्ने अधिकारीहरु बताउँछन् ।

सन् २०२२ को गणनामा १ हजार क्यामेराहरु प्रयोग गरिएका थिए भने २ सय जना प्राविधिकलाई परिचालन गरिएको थियो ।

बाघ गणना गर्दा क्यामेराबाट खिचिएका थुप्रै फोटाहरु सफ्टवेयरमा राखेर विश्लेषण गर्नुपर्ने भएकाले समय पनि धेरै लाग्ने महानिर्देशक डा.कँडेलले बताए । नेपालमा सन् २००९, सन् २०१३, सन् २०१८ पनि बाघ गणना भएको थियो ।

सन् २००९ को गणनामा देशैभर १२१, सन् २०१३ मा १९८ र सन् २०१८ मा २३५ बाघ भेटिएका थिए ।

वैज्ञानिक र व्यवस्थित रूपमा बाघ गणना सुरु गरेको पनि १६ वर्ष भएको छ ।

लक्ष्यभन्दा बढी बाघ

विश्वमा बाघको संख्या तीव्र गतिमा घट्न थालेपछि सन् २०१० मा रुसमा भएको बाघ पाइने देशहरुको सम्मेलनले सन् २०२२ सम्ममा बाघको संख्या दोब्बर बनाउने लक्ष्य लिएको थियो । नेपालमा सन् २००९ मा जम्मा १२१ बटामा झरेको बाघको संख्या बढाएर २५० जति बनाउने लक्ष्य लिइएको थियो । तर, सन् २०२२ को गणनामा दोब्बरभन्दा पनि बढी बाघ (३५५) देखिएको थियो ।

अहिले विश्वमा १३ देशमा मात्रै बाघ पाइन्छन् । अहिले नेपालमा बाघको संख्या बढेको भनेर आलोचनासमेत हुँदै आएको छ । बाघको संख्या बढ्दा आहार प्रजाति घटेको र बाघले मानव बस्तीमा छिरेर आक्रमण गर्न थालेको भन्दै बाघको संख्या घटाउनुपर्ने आवाज पनि उठ्न थालेको छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

बाघ दोब्बर बढे, तर यो उपलब्धि मान्छेलाई महँगो

यो पनि पढ्नुहोस

पाटेबाघको महाभारत यात्रा