एमटिभीका अन्तर्राष्ट्रिय सङ्गीत च्यानल बन्द हुँदै

काठमाडौं। सन् १९८१ मा ‘भिडियो किल्ड द रेडियो स्टार’ प्रसारण गर्दै सङ्गीत र पप संस्कृतिमा क्रान्ति ल्याएको एमटिभीले अब यस वर्षको अन्त्यसम्ममा विश्वभरिका आफ्नो अन्तर्राष्ट्रिय सङ्गीत च्यानलहरू बन्द गर्ने निर्णय गरेको छ ।

अनलाइन स्ट्रिमिङ प्लेटफर्म र सोसल मिडियासँग कडा प्रतिस्पर्धा बढेपछि, अहिले प्यारामाउन्ट–स्काइडान्सको स्वामित्वमा रहेको एमटिभीको यो कदमलाई धेरैले ‘एक युगको अन्त्य’ को रूपमा लिएका छन् ।

प्यारामाउन्टका स्रोतहरूले एमटिभी म्युजिक, एमटिभी हिट्स तथा ८० र ९० को दशकका थिममा आधारित विभिन्न सङ्गीत च्यानलहरू आगामी महिनाहरूमा बेलायत र अन्य युरोपेली मुलुकहरूमा बन्द हुने कुरा पुष्टि गरे।

मिडिया रिपोर्टहरूले फ्रान्स, जर्मनी, पोल्यान्ड, अस्ट्रेलिया र ब्राजिलमा पनि वर्षको अन्त्यसम्म यी च्यानलहरूको प्रसारण रोकिने जानकारी दिएका छन् ।

यस समाचारपछि निराश प्रशंसकहरू र पूर्व एमटिभी भिडियो जाकीहरू—भिजेहरू—ले यसलाई पुरानो स्मृतिहरूले भरिएको साङ्गीतिक युगको अन्त्य भन्दै प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

म्यानचेस्टर मेट्रोपोलिटन विश्वविद्यालयकी स्क्रिन स्टडिजकी प्राध्यापक किर्स्टी फेयरक्लोले अहिले एमटिभीलाई ‘क्रान्तिकारी’ बनाउने वातावरण नै हराइसकेको बताउँदै युट्युब, टिकटकजस्ता डिजिटल प्लेटफर्मले सङ्गीत सुन्ने र हेर्ने संस्कारलाई पूर्ण रूपमा रूपान्तरण गरिदिएको बताए ।

दर्शकहरू अहिले टेलिभिजनका अगाडि बस्नेभन्दा ‘तत्काल पहुँच’ र ‘अन्तरक्रियाशीलता’ खोज्छन्, जुन नन–स्टप म्युजिक भिडियो चल्ने परम्परागत च्यानलहरूले दिन नसक्ने फेयरक्लोको बुझाइ छ ।

सन् १९९० को दशकमा एमटिभी युरोपका डान्स म्युजिक कार्यक्रम निर्देशन गरेका जेम्स हाइम्यानले इन्टरनेट सर्वव्यापी हुनुअघि एमटिभीले पाएको सफलता ‘असाधारण’ रहेको स्मरण गरे । उनी पार्टी जोन कार्यक्रमको केन्द्रमा रहनुभएको थियो, जसले क्लब, टेक्नो, हाउस र ट्रान्स सङ्गीतलाई लोकप्रिय बनायो।

एमटिभी युरोपपछि क्षेत्रीय च्यानलहरूमा विभाजन हुँदै गएर सन् २००० को दशकमा सङ्गीतभन्दा रियालिटी शोतर्फ मोडिएपछि हाइम्यान र भिजे सिमोन एन्जेल दुवैले च्यानल छाड्नुभएको थियो ।

एन्जेलका अनुसार एमटिभीको पतनको सुरुआत मूल, धारदार सङ्गीत सामग्री त्यागेर व्यावसायिकतामा बढी झुक्दा सुरु भयो। ‘सुरुमा एमटिभी केवल पैसा कमाउने प्लेटफर्म थिएन, प्रयोगात्मक भावना नै यसको सबैभन्दा ठूलो आकर्षण थियो’, उनले सम्झिए ।

बेलायतका सञ्चार विश्लेषक बार्बको तथ्याङ्क अनुसार एमटिभी म्युजिक सन् २०२५ जुलाईमा झन्डै १३ लाख घरधुरीसम्म पुगेको थियो। तर २००१ मा एमटिभी बेलायत र आयरल्यान्डको सङ्गीत च्यानलहरूले एक करोडभन्दा बढी दर्शकको पहुँच बनाएका थिए, जसले फलोअरमा आएको उल्लेखनीय गिरावटलाई सङ्केत गर्दछ ।

प्यारामाउन्टले स्काइडान्ससँग विलयपछि ठूलो मात्रामा खर्च कटौती गर्न थालेको छ । गत महिना मात्र कम्पनीले एक हजार रोजगारी कटौती गर्नुपर्ने निर्णय गरिसकेको भने अन्य केबल टेलिभिजन च्यानलहरूको समीक्षासमेत भइरहेको छ।

यद्यपि, संयुक्त राज्य अमेरिकामा केही एमटिभी सङ्गीत च्यानलहरू चलिरहनेछन् भने बेलायतमा फ्ल्यागशिप एमटिभी एचडी च्यानल उपलब्ध हुनेछ, तर यो सङ्गीतमा नभई मनोरञ्जन सामग्रीमा केन्द्रित हुनेछ।

हाइम्यानले ‘‘एम’ भनेको ‘म्युजिक’ थियो, र त्यो अब हरायो’ भन्दै आफ्नो घरमा अझै पनि ९० को दशकका प्रोडिजी, एफेक्स ट्विनजस्ता कलाकारका क्लिपहरू भरिएका भिएचएस टेपहरू सुरक्षित राखेर राखिएको बताए।

फेयरक्लोका अनुसार एमटिभीले आफ्नो सुनौलो समयमा गरेको सांस्कृतिक प्रभाव ‘भूकम्पीय’ थियो । माइकल ज्याक्सनको ‘थ्रिलर’ को प्रिमियरदेखि लिएर सन् १९८४ को भिएमएमा म्याडोनाको ‘लाइक अ भर्जिन’ प्रदर्शनसम्म एमटिभीले विश्वभरका युवाहरूको सङ्गीत, फेसन र संस्कृतिमा गहिरो प्रभाव छोडेको थियो।

च्यानल बन्द हुने खबर सार्वजनिक भएपछि हाइम्यान र एन्जेलले प्यारामाउन्टलाई पुराना अभिलेख टेपहरू जनताका लागि उपलब्ध गराउन अनुरोध गर्दै आएका छन् । ‘मानिसहरू अझै एमटिभीको सम्पदा हेर्न चाहन्छन्’, उनीहरूको भनाइ छ।

एन्जेल भन्छिन्, ‘लामो समयसम्म एमटिभी जीवनधारण यन्त्रमा जस्तै देखिन्थ्यो । तर अब जब च्यानलले साँच्चिकै प्लग निकाल्ने घोषणा गरेको छ, हामी सबैले अचानक महसुस गर्‍यौँ—यो त हाम्रो जीवनको एक महत्त्वपूर्ण हिस्सा रहेछ।’