पोषणविज्ञ डा. अरुणा उप्रेती भन्ने गर्छिन्, ‘चिनी स्वास्थ्यको लागि हानिकारक छ । त्यसैले चिनीको सेवन कम गरौं, स्वस्थ रहौँ ।’
डा. उप्रेतीले भने जस्तै चिनीको सेवन गर्नै छाड्ने हो भने मिठाई वा जेरीमा गुलियो स्वादचाहिँ कसरी पैदा गर्ने त ? यो पक्कै पनि सोचनीय छ ।
यसो भन्दैमा डराइहाल्नुपर्दैन । चिनीका धेरै विकल्प उपलब्ध छन् , जसलाई खानामा चिनीको सट्टा प्रयोग गर्न सकिने मात्र हैन, खानामा चिनीले जतिकै मिठास पनि पैदा गर्न सकिन्छ । साथै, यसले शरीरलाई पनि कुनै किसिमको हानी तथा नोक्सानी गर्दैन ।
मिश्री
मिश्री आफैमा चिनीको राम्रो विकल्प हो । यसले खानामा मिठास पैदा गर्नुका साथै शरीरलाई पर्याप्त मात्रामा पोषण प्रदान गर्छ । यसमा क्याल्सियम तथा मिनरल्स समेत भरपूर मात्रामा पाइन्छ । रिफाइन्ड नगरिने हुँदा यसले शरीरलाई कुनै प्रकारको हानिनोक्सानी गर्दैन ।
कोकोनट सुगर
कोकोनट सुगरलाई पनि चिनीको राम्रो विकल्प मानिन्छ । नरिवलको रूखबाट निस्कने मिठो तरल पदार्थलाई संकलित गरी कोकोनट सुगर तयार पारिन्छ । नरिवल सुगरमा क्यालोरीको मात्रामा चिनीको जति नै हुने भए पनि यसमा ग्लाइसेमिक इन्डेक्स चिनीभन्दा कम हुने गर्छ । जसका कारण यो सजिलै पच्दछ ।
डेट्स सुगर
खजुरलाई अंग्रेजीमा डेट्स भनिन्छ । खजुर आफैमा मिठासले भरिपूर्ण स्वास्थ्यवर्द्धक फल हो । सुकेको खजुरलाई पिसेर चिनीकेा सट्टा प्रयोग गरेको खण्डमा यसल खानामा चिनी जतिकै मिठास पैदा गर्दछ । यसलाई चिया र कफीमा भने प्रयोग गर्न सकिदैन । त्यसबाहेक चकलेट, पेस्ट्री, केक, हलुवा लगायतका विभिन्न परिकारमा यसको प्रयोग गरेमा यसले खानालाई स्वादिलो त बनाउँछ नै हड्डी समेत मजबुत बनाउँछ ।
सखर
माघे संक्रान्तिमा विशेष रुपले प्रयोय गरिने सखर एवं चाकुलाई रिफाइन्ड गरिदैन । त्यसैले यसले शरीरलाई भिटामिन, मिनरल्स लगायतका पोषण तत्व प्रदान गर्दछ । यसले शरीरमा ताप उत्पन्न गर्ने हुँदा रुघाखोकी तथा ज्वरोमा यसले शरीरलाई विशेष फाइदा पुर्याउँछ ।
ताजा मह
प्रशोधित मह बजारमा सजिलै किन्न पाइन्छ । धेरैजसो मानिसहरूले यस्ता महलाई तौल कम गर्नका लागि सेवन गरेको पाइन्छ । जब कि तौल कम गर्नका लागि प्रशोधित महको सट्टा ताजा मह निकै लाभदायक मानिन्छ । यसले खानामा मिठास समेत पैदा गर्छ ।
