किन खाने सलाद ?

२०८० असार १८ गते १४:५४

अनुश्री आचार्य पोषणविद्

प्रकृतिले यस्ता खानेकुरा पनि दिएको छ, जुन काँचै खानु निकै लाभदायक हुन्छ । यसमा पर्छ सलाद । सलाद काँचो, उसिनेर, बफ्याएर तयार खान सकिन्छ । पहिला होटलको मेन्युमा राखिने सलाद अहिले हरेक घरघरमै हुन्छ । चिकित्सकहरूले स्वस्थ रहन सलाद दैनिक रुपमा खान सुझाउँछन् ।

सलाद के हो ?

प्राकृतिक रुपमा पाइने पोषण र फाइबरयुक्त विभिन्न तरकारी र फलफूललाई स–सानो टुक्रा बनाएर काँचै खाइने परिकारलाई सलाद भनेर चिनिन्छ । जसबाट शरीरलाई चाहिने मुख्य भिटामिन र खनिज प्राप्त हुन्छ । यसलाई हामीले नपकाई खान सक्छौं । सलाद खानु स्वस्थकर मानिए पनि के सलादले शरीरलाई फाइदा गर्छ ? यसको जवाफ खाने तरिका र खाने समयमा भर पर्छ ।

कसरी सुरु भये सलाद खाने चलन ?

संसारमा कम्तीमा ५०० प्रकारका सलाद बनाइन्छ । अंग्रेजीमा ’सलाद’ शब्द मूल रूपमा फ्रान्सेली शब्द ‘सलाडे’बाट आएको हो। जुन बोलीचालीको भाषामा सलाद भयो। यो शब्द पहिलो पटक १४  औं शताब्दीमा अंग्रेजीमा प्रयोग भएको थियो । अहिले विश्वव्यापी रुपमै सलाद खाने चलन छ, कसैले त दिउँसो खाजाकै रुपमा पनि खाने गर्छन् ।

सलादमा के के खान सकिन्छ ?

सलाद विश्वव्यापी रुपमै खाने चलन छ । तर भूगोल, खानेकुराको उपलब्धता अनुसार फरक हुन जान्छ । प्राय: नेपाली भान्सामा सलादमा प्रयोग हुने भनेको कागती, गाँजर, चुकन्दर, मुला, काँक्रो, प्याज, गोलभेंडा, फलफूल हुन्छ ।

काँक्रो

गर्मीमा सबैभन्दा रुचाइने र डिहाइड्रेसनलाई कम गर्ने मौसमी तरकारी काँक्रो हो । काँक्रोको रसिलो स्वाद मन नपराउने सायद होलान् । यसमा प्रशस्त मात्रामा पानी हुन्छ, जसले शरीरमा पानीको कमीलाई परिपूर्ति गर्छ । प्रशस्त मात्रामा पौष्टिक तत्व हुनुका साथै यसमा एन्टिअक्सिडेन्ट पनि पाइन्छ । यसले धेरै रोगबाट बचाउन मद्दत गर्छ । कम क्यालोरी, अध्याधिक पानीको मात्रा र घुलनशील फाइबर धेरै हुन्छ, जसले यसलाई वजन घटाउने प्रभावकारी माध्यम बनाउँछ ।

चुकन्दर

सलादमा चुकन्दर समावेश गर्नु निकै फाइदाजनक हुन्छ । चुकन्दर एन्टिअक्सिडेन्टको राम्रो स्रोत मानिन्छ । यसले  रक्तचाप नियन्त्रण गर्न, स्टामिना बढाउन, मांसपेशी बलियो बनाउन र धेरै रोग निको पार्न प्रयोग गरिन्छ । यसमा भिटामिन बी १, बी २ र भिटामिन सी पाइन्छ । चुकन्दरले मांसपेशीहरूलाई लामो समयसम्म ऊर्जा प्रदान गर्छ । त्यसैले सलादमा चुकन्दर खानुपर्छ ।

प्याज

प्याजबिना सलाद अधुरो मानिन्छ । काँचो प्याज औषधीय गुणले भरिपूर्ण हुन्छ, यसमा भिटामिन सी उच्च हुन्छ, जसले प्रतिरक्षा स्वास्थ्य, तन्तुलाई बनाउने स्वस्थ राख्ने र आइरनलाई ग्रहण गर्न मद्दत गर्छ । प्याजमा पाइने भिटामिन सीले शरीरमा शक्तिशाली एन्टिअक्सिडेन्टको रूपमा काम गर्छ । त्यस्तै यसमा प्रोबायोटिक पनि हुने कारणले पेटमा कीरा परेमा र प्रतिरक्षा शक्ति बढाउन यसको मुख्य भूमिका हुन्छ,  शरीरमा त्यसैले यसलाई सलादको रुपमा सेवन गर्नुपर्छ ।

गाँजर

गाँजर हेर्दा पनि आकर्षक देखिने र छुटाउन नहुने सलादको एक खानेकुरा हो । गाँजरमा उच्च भिटामिन ए, सी, के, पोटासियम, आइरन, तामा, खनिज पाइन्छ । पौष्टिक गुणले भरिपूर्ण गाँजरको पाइने भिटामिन एले आँखालाई स्वस्थ राख्छ, त्यसैले सलादमा गाँजर समावेश गर्नु उपयुक्त हुन्छ ।

मुला

मुला माटोमुनि फल्ने फल हो । त्यसैले यसमा खनिज तत्व पनि प्रशस्त्र मात्रा पाइन्छ । यसले पेट र आन्द्राको विकार, पित्तनलीको समस्या, भोक नलाग्ने, मुख र घाँटीको समस्या, संक्रमण, ज्वरो, चिसो र खोकीको समस्यामा फाइदा गर्छ । मूलाले पाचन रस र पित्तको रसको प्रवाहलाई उत्तेजित गर्छ । जसले भोक जोगाउँछ ।

गेडागुडी

सलादमा टुसा उम्रिएको वा एक रात भिजाएको गेडागुडी खान सकिन्छ । सलादमा चना, केराउ, मुगी, दाल, जस्ता अन्न समावेश गर्न सकिन्छ । यी खानेकुरामा भिटामिन ए, बी, सी र ई, प्रोटिन, फाइबर र फोलिक एसिड पाइन्छ ।

फलफूल

फलफूलमा सबै प्रकारका भिटामिन र पोषक तत्व पाइन्छ, त्यसैले यसको सेवन गर्नु निकै फाइदाजनक हुन्छ । सलादका लागि अंगुर, अनार, सुन्तला, मेवा, खर्बुजा, एभोकाडो, ड्रागन समावेश गर्न सकिन्छ ।

यस्तै पालुंगो, चाइनिज साग,  बन्दा, स्ट्रबेरी, लिची, खर्बुजा, ड्रागनफ्रुट्स, स्याउ, केरा लगायत फलफूललाई पनि सलादको रुपमा खान सकिन्छ ।

सलाद खाने सही समय

सलाद खाना खानुअघि, खाना खाँदा र खाएपछि तीनै चरणमा खान सकिन्छ । खाना खाएपछि केही समयपछि र बेलुका गरेर दिनको दुईपटक खाने बानी भएमा शरीरलाई पर्याप्त पोषण मिल्छ । सलाद खाने सबैभन्दा राम्रो समय यो खाना खानुअघि हो । यसो गर्नाले तौल घटाउन मद्दत पुग्छ । किनकि अगाडि सलाद खाँदा धेरै खाना खाने समस्या पनि हुँदैन र पाचन प्रणालीले पनि राम्रोसँग काम गर्छ ।

सलाद खाने सही तरिका

सकेसम्म काँचो र विभिन्न रङका तरकारी, फलफूल सलादमा समावेश गर्नुपर्छ । धेरैको सलादमा अत्यधिक चीज मिसाउने बानी हुन्छ । यसले पचाउनमा समस्या ल्याउनुका साथै क्यालोरी पनि बढी खाइन्छ, जसले वजन बढ्न सक्छ ।

मिसाएर खानु फाइदाजनक

सलादमा धेरै कुरा मिसाएर खान सकिन्छ । एकैथरी काँचो तरकारी राखेर वा दुई थरी मिसाएर वा विभिन्न तरकारी र फलफूलको मिश्रण गरेर सलाद बनाइन्छ । यद्यपि  एकै किसिमको सलाद खानुभन्दा मिश्रण गरेर खाँदा शरीरलाई चाहिने भिटामिन, खनिज पर्याप्त मात्रामा शरीरलाई पुग्छ ।

(पोषणविद् आचार्यसँग अनलाइनखबरकर्मी मनिषा थापाले गरेको कुराकानीमा आधारित)

हट टपिक्स

अल्जाइमर

आयुर्वेद

इन्डोक्राइन (हर्मोन रोग)

एचआईभी

नेत्ररोग

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

बालरोग

मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)

मिर्गौला तथा मुत्र रोग

मुख तथा दन्त रोग

योग तथा प्राणायाम

हेपटाइटिस