डा. विश्वराज दवाडी फ्यामिली फिजिसियन
चिकित्सकले बिरामीको जिब्रो किन हेर्छन् ?
२०८० पुष ३ गते १३:४८
डा. विश्वराज दवाडी फ्यामिली फिजिसियन
जब हामी बिरामी भएर अस्पताल पुग्छौं चिकित्सकले ‘आँ गर्नुहोस् त’ भन्छन् । लाइट बालेर जिब्रोलाई राम्रोसँग नियाल्छन् । हरेकपटक बिरामी हुँदा किन यस्तो गरेको होला भन्ने हामीलाई लाग्न सक्छ ।
खासमा जिब्रो हेरेर स्वास्थ्य स्थितिको प्रारम्भिक अनुमान गर्न सकिन्छ । त्यसैले चिकित्सकले सुरुमै जिब्रो हेर्ने गर्छन् ।
जिब्रो पाँच ज्ञानेन्द्रियमध्ये एक हो । जिब्रोको काम शब्दको उच्चारणमा सहयोग गर्ने, बोल्ने र खानेकुराको स्वाद छुट्ट्याउने मात्र होइन, यसले स्वास्थ्य समस्याको बारेमा संकेत पनि दिन्छ । शरीरकको महत्वपूर्ण अंग जिब्रो बनावट पनि अन्य अंगभन्दा फरक छ । गिजा र दाँतमा एउटा स्नायुले रगत प्रवाह गर्छ भने जिब्रोमा दुईवटा स्नायुले प्रवाह गर्छ । जिब्रोको अघिल्लो भागमा एउटा स्नायुले रगत प्रवाह गर्छ भने पछिल्लोमा अर्को स्नायुले । त्यसैले जिब्रोलाई सम्पूर्ण शरीरको संकेतक पनि भनिन्छ ।
जिब्रो हेरेर अनुमान गर्न सकिने रोगहरू
जन्डिस
जिब्रो र जिब्रोमुनिको दुईवटा नसाको छेउछाउको भाग पहेंलो भएको छ भने जन्डिसको समस्या छ भन्ने कुरा थाहा हुन्छ ।
रक्तअल्पता
सामान्यतया हाम्रो जिब्रोको रङ गुलाबी हुन्छ तर रगतको कमीले यसको रङ परिवर्तन भएर पहेंलो हुन्छ । जिब्रोको रङ गुलाबी छैन भने केही संक्रमण हुन सक्छ । मुखमा घाउ हुनु र मुख सुख्खा हुनु आइरनको कमीको लक्षण हुन सक्छ ।
संक्रमण
जिब्रोको रङ परिवर्तन भएको छ वा जिब्रोमा लेदो जमेको जस्तो देखिन्छ भने विभिन्न प्रकारको संक्रमणको लक्षण हुन्छ ।
टन्सिल
बिरामीलाई आँ गर्न लगाएर जिब्रोसँगै टन्सिल ग्रन्थी पनि हेरिन्छ । यदि टन्सिल ग्रन्थी वरपर रातो छ भने टन्सिल छ भन्ने पत्ता लगाउन सकिन्छ ।
ग्यास्ट्रिक
जिब्रो सेतो छ । सेतो लेउ जस्तो जमेको छ भने ग्यास्ट्रिकको समस्या हुन सक्छ ।
पाचनक्रियामा पनि जिब्रोको भूमिका महत्वपूर्ण
जिब्रोले स्वाद पहिचान गर्छ र खानालाई राम्ररी चपाउन सजिलो बनाउन र्यासँग खानालाई मिसाउँछ । र्याल मिसिएर खाना नरम हुन्छ र निल्न पनि सजिलो हुन्छ । खानानली हुँदै त्यो खाना पेटमा पुग्छ र पेटले पनि त्यो खानालाई राम्ररी पचाएर पाचन तन्त्रको कामलाई सजिलो बनाइदिन्छ ।
एउटा स्वस्थ व्यक्तिको जिब्रोको रङ गुलाबी, सफा र पातलो हुने गर्छ । र, यस्तो जिब्रो स–साना टुसा (प्यापिलि)ले भरिएको हुन्छ ।
जिब्रोलाई स्वस्थ राख्न के के कुरामा ध्यान दिने ?
दाँतलाई सफा गर्ने बेला हामी जिब्रोलाई भने सफा गर्न बिर्सने गर्छौं । दाँत सफा गरेपछि दाँतमा भएका कीटाणु त बाहिर निस्किन्छन् । तर जिब्रो सफा गरिएन भने फोहोर तह बनाएर जिब्रोमा बस्छ र त्यहाँ विभिन्न कीटाणुहरू बढ्न थाल्छन् । जिब्रोको यी कीटाणुको कारणले सास गन्हाउने समस्या समेत हुन्छ । त्यसैले जिब्रोलाई नियमित सफा गर्नुपर्छ ।
जिब्रो सफा गर्न बजारमा ‘टङ्ग क्लिनर’ पाइन्छ । कतिपय ब्रसको पछाडिपट्टिको भागमा पनि ‘टङ्ग क्लिनर’ हुन्छ त्यसले जिब्रो सफा गर्न सकिन्छ ।
जिब्रोसँगै सम्पूर्ण शारीरिक स्वास्थ्यको लागि भिटामिन, मिनरल्स भएका खानेकुरा बढी खानु उचित हुन्छ । जिब्रोलाई स्वस्थ र सफा राख्न हरेकपटक खाना खाइसकेपछि सफा पानीले मुख कुल्ला गर्नुपर्छ ।
जिब्रोसँगै नङ र आँखा पनि हेरिन्छ
चिकित्सकले बिरामीको जिब्रोसँगै आँखा र नङ पनि हेर्ने गर्छन् । आँखाको सेतो भाग पहेंलो छ भने जन्डिसको शंका गरिन्छ । बिरामीको नङ पातलो छ भने रक्तअल्पताको । नङ फुलेको छ भने शरीरमा प्रोटिनको कमी । यसरी बिरामीलाई हरेर चिकित्सकले विभिन्न रोगको अनुमान गर्ने गर्छन् ।
प्रतिक्रिया 4