मिर्गौला बेच्न हिँडेका व्यक्ति नै बने नामुद तस्कर, १०० जनाको मिर्गौला गायब

१५ भदौ, काठमाडौं । सिन्धुपाल्चोक सुनकोशी गाउँपालिका-७ घर भएका ३८ वर्षीय श्यामकृष्ण भण्डारी मिर्गौला बेचबिखनमा संलग्न रहेको आरोपमा पक्राउ परे । मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्युरोको टोलीले दिल्ली प्रहरीको सहयोमा भारतबाट पक्राउ गरी उनलाई शनिबार काठमाडौं ल्याएको छ ।

भण्डारी किड्नी तस्करी तथा बेचबिखन प्रकरणमा पक्राउ परेका अहिलेसम्मकै सबैभन्दा ठूला नाइके रहेको ब्युरोको दाबी छ ।

ब्युरोका एसएसपी कृष्ण पंगेनी भन्छन्, ‘किड्नी तस्करी प्रकरणमा पक्राउ परेका भण्डारी अहिलेसम्मकै सबैभन्दा ठूला नाइके हुन् । उनैको मुख्य भूमिका र योजनामा भारतमा लगेर नेपालीको किड्नी निकाल्ने गरेको पाइएको छ ।

प्रहरीको दाबीअनुसार उनी करिब ५ वर्षअघिदेखि नै भारतमा बसेर किड्नी बेच्ने काममा सक्रिय थिए । तर भण्डारी भने आफू तीन वर्षदेखि मात्र किड्नी तस्करीमा लागेको दाबी गर्छन् ।

‘भण्डारी आफ्नै किड्नी बेच्न भनेर भारत गएका तर डोनर र रिसिभरबीच मिल्नुपर्ने धेरै फ्याक्टर नमिलेपछि उनले किड्नी बेचेनन्,’ अनलाइनखबरको सम्पर्कमा आएका भण्डारीका एक आफन्तले भने ।

त्यसपछि भने भण्डारी आफैं किड्नी तस्करीको धन्दामा सक्रिय भएको बताइएको छ । किड्नी तस्करीको ट्रान्सनेसन क्राइम जोडिएपछि यो प्रकरणको अनुसन्धान गर्न ब्युरोको एउटा टोली दिल्ली नै पुगेको थियो ।

करिब एक साता दिल्ली बसेर अनुसन्धान गरेको प्रहरीले तस्करीका मुख्य योजनाकार भण्डारी र उनका सहयोगी सिन्धुपाल्चोक इन्द्रावती गाउँपालिका-२ घर भएका २९ वर्षीय सुजन भारतीलाई पक्राउ गरेर नेपाल ल्याएको हो ।

भारती भण्डारीसँगै दिल्लीको लाजपत नगरमा बस्दै आएका थिए । यता ब्युरोको टोलीले भने उनीहरूलाई नेपाल-भारत सीमावर्ती नाकाबाट पक्राउ गरेको दाबी गरेको छ ।

भण्डारी किड्नी तस्करीका मुख्य योजनाकार रहेको उनले अहिलेसम्म १०० जनाभन्दा बढी व्यक्तिको किड्नी बेचेको सूचना रहेको ब्युरोका एक अनुसन्धान अधिकृत बताउँछन् । ‘अहिलेसम्मको अनुसन्धानले २५ बढी व्यक्तिको किड्नी भण्डारी स्वयंले स्वीकार गरेका छन् । ५ पीडित हाम्रो सम्पर्कमा आइसकेका छन् । पीडितको संख्या पनि बढ्न सक्छ,’ ब्युरोका एक अनुसन्धान अधिकृत भन्छन् ।

उनले भारतको ग्रेटर नोयडास्थित यथार्त हस्पिटल र नाम थाहा नभएका विभिन्न क्लिनिकका कर्मचारी तथा एजेन्टसँग समन्वय गरी किड्नी झिकेको प्रहरीको दाबी छ ।

उनले २५ जनाको किड्नी निकालेको स्वीकारे पनि प्रहरीले भने भण्डारीले १०० भन्दा बढी व्यक्तिको किड्नी निकालेको सूचना प्राप्त भएको दाबी गरेको छ ।

काठमाडौंमा अपरेसन चलेपछि ९ नेपालीको जोगियो मिर्गौला

मिर्गौला तस्करीमा संलग्न केही व्यक्ति पक्राउ परेको विवरण सञ्चार माध्यममा सार्वजनिक भएपछि ९ जना नेपालीको मिर्गौला जोगिएको छ ।

यो विषय सार्वजनिक भएपछि मिर्गौला निकाल्न लागिएका ९ नेपालीलाई भण्डारीको समूहले भारतबाट नेपाल फिर्ता गरेको पाइएको छ । ब्युरोका एक अनुसन्धान अधिकृतका अनुसार यो कुरा भण्डारी स्वयंले स्वीकार गरेका छन् । ‘मिर्गौला तस्करीको विषय सार्वजनिक भएपछि ९ नेपालीलाई नेपाल फिर्ता गर्‍यौं,’ भण्डारीको भनाइ उद्धृत गर्दै ती अधिकृतले भने ।

२० साउनमा मात्रै ब्युरोले मिर्गौला तस्करीमा संलग्न भएको आरोपमा राकेश नेपाली, समीर नेपाली र कुमार भनिने राजकुमार नेपालीलाई पक्राउ गरेको थियो ।

त्यतिबेला सिन्धुलीको दुधौली नगरपालिका-१ स्थायी घर भएका खिलबहादुर भुजेलको भारतमा मिर्गौला निकालिएको विषय सार्वजनिक भएको थियो । रोजगारीका लागि भनेर भारत लगेर मानव तस्करको समूहले उनको मिर्गौला निकालेका थिए ।

यही कुरा सार्वजनिक भएपछि थप पोल खुल्न डरले मिर्गौला निकाल्न भनेर दिल्ली लगिएका ९ जना नेपालीलाई भण्डारीको समूहले फिर्ता गरेको हो ।

आधार कार्डसमेत बनाएर तस्करी, प्रतिव्यक्ति १० भारुसम्म असुली

तस्करीका मुख्य नाइके भण्डारीले तीन वर्षदेखि भारतीय आधार कार्ड बनाएकोसमेत खुलेको छ । प्रहरीले उनको साथबाट श्यामकृष्ण भण्डारी नामको आधार कार्ड बरामद गरेको छ ।

मिर्गौला प्रत्यारोपण गर्ने दिल्लीका अस्पतालसँग सम्पर्क गर्ने अनि मिर्गौलाको डिमान्ड आएपछि नेपालबाट भारतमा मान्छे लगेर भण्डारीले मिर्गौला बेच्ने गरेको आरोप छ ।

यसरी मिर्गौला बेचेवापत भण्डारीले १० लाख रुपैयाँ भारुभन्दा बढी असुल्ने गरेको प्रहरी अधिकारीहरू बताउँछन् । नेपालबाट लगिएका अधिकांश नेपाली नागरिकले भारतीयलाई मिर्गौला दिएको अनुसन्धानमा संलग्न प्रहरीको दाबी छ ।

कानुनमा उल्लेख गरिएको बाहेक अवैध तरिकाले मिर्गौला लिने व्यक्तिसमेत दोषी हुन्छन् । तर यो प्रकरणमा भने मिर्गौला लिने व्यक्तिहरू अहिलेसम्मको अनुसन्धानले भारतीय नागरिक देखाएको प्रहरीको दाबी छ ।

जसका कारण अहिलेसम्म मिर्गौला लिने व्यक्ति पक्राउ नपरेको प्रहरी अधिकारीहरू बताउँछन् । भारतमै बस्ने उनका सहयोगी भारतीले भने प्रतिव्यक्ति ४०/५० हजार भारु बुझ्ने गरेको दाबी प्रहरीको छ ।

एकजनाले ५ हजार पाए, बाँकी रित्तो हात फर्किए

प्रहरीको सम्पर्कमा आएका सिन्धुलीका भुजेल, काभ्रेका दम्पती कसैले पनि मिर्गौला बेचेवापत रकम नपाएको प्रहरी बताउँछन् ।

विभिन्न प्रलोभन देखाएर मिर्गौला निकाल्ने र नेपाल ल्याएर अलपत्र छाड्ने गरेको पाइएको ब्युरोका अनुसन्धान अधिकृत एसपी रुगम कुँवर बताउँछन् । काभ्रे, सिन्धुलीका साथै सिन्धुपाल्चोक, नुवाकोटका व्यक्तिहरूको मिर्गौला निकालेको प्रहरीको दाबी छ ।

प्रहरीको सम्पर्कमा आएकामध्ये एकजना पीडितले ५ हजार रुपैयाँ लिएको बताएको तर बाँकी चारजनाले भने कुनै रकम नबुझेको पाइएको प्रहरीले बताएको छ ।

रोजगारी दिने आश्वासनदेखि मिर्गौला नै बेच्दा केही फरक नपर्ने भन्दै भारत लगेर मिर्गौला निकाले पनि उनीहरूले रकम भने नपाउने गरेको प्रहरीको दाबी छ । यो विषय बाहिर आउनुको एउटा कारण पनि यही रहेको प्रहरीले बताएको छ ।

‘सायद मागेजति रकम पीडितले पाएको भए यो विषय बाहिर नआउन सक्थ्यो । हाम्रो अनुसन्धानबाट एकजनाले पाँच हजार रुपैयाँ बुझेको बाहेक अरू केही रकम खुलेको छैन,’ ब्युरोका प्रहरी बताउँछन् ।

७ जना पक्राउ, ३ जनाको छैन मिर्गौला

यो प्रकरणमा भण्डारी र उनका सहयोगीसँगै ७ जना पक्राउ परेका छन् । भण्डारी र भारतीलाई भारतबाट पक्राउ गरेर ल्याइएको छ ।

यसअघि २० साउनमा राकेश, समीर र राजकुमार काठमाडौंबाट पक्राउ परेका थिए । उनीहरूबाहेक सविन पन्त र राजकुमार तामाङ नाम गरेका व्यक्ति आज आइतबार मात्रै पक्राउ परेका छन् ।

पक्राउ परेकामध्ये सविन नेपाली, राजकुमार नेपाली र सुजन भारतीले एउटा मिर्गौला बेचेको पाइएको छ । आफ्नो मिर्गौला बेचेदेखि त्यही खत देखाउँदै एउटा मिर्गौला बेच्दा केही फरक नपर्ने भन्दै उनीहरूले केही व्यक्तिलाई कन्भिस गरेको एसएपी पंगेनी बताउँछन् ।

यही समूहले काभ्रेका ४७/४८ वर्षका श्रीमान्-श्रीमतीकै मिर्गौला बेचेको पाइएको छ । उनीहरूलाई साउन २०८१ मा दिल्ली लगेर मिर्गौला निकालिएको प्रहरीको भनाइ छ ।

मानव बेचबिखन तथा ओसारपसार (नियन्त्रण) ऐन २०६४ अन्तर्गत उनीहरूलाई मुद्दा चलाइएको छ ।

जहाँ प्रचलित कानुनबमोजिम बाहेक मानिसको कुनै अङ्ग झिक्नेलाई १० वर्ष कैद र दुई लाखदेखि पाँच लाख रुपैयाँसम्म जरिवानाको हुने व्यवस्था छ ।

पक्राउ परेकाविरुद्ध संगठित अपराध निवारण ऐन २०७० अन्तर्गतको कसुरमा पनि अनुसन्धान अघि बढाइएको छ । जसअनुसार सम्बद्ध कसुरमा तोकिएको सजायमा डेढी बढी सजाय हुनसक्ने कानुनी व्यवस्था छ ।

अपरेसन ‘लाइफ सिल्ड’

भारतमा लगेर मिर्गौला बेच्ने गरेको विषय सार्वजनिक भएपछि ब्युरोले अपरेसन लाइफ सिल्ड नाम दिएर यसको अपरेसन नै चलाएको थियो । मिर्गौला तस्करीबारे १९ साउनमा प्रहरीमा उजुरी पनि आएको थियो ।

यसको भोलिपल्टै राकेश, समीर, राजकुमारलाई ब्युरोको टोलीले पक्राउ गर्‍यो । उनीहरू पक्राउ परेपछि संगठित गिरोहले भारतमा बसेर मिर्गौला तस्करीको धन्दा चलाएको खुल्यो । जसका मुख्य व्यक्ति उनै भण्डारी रहेको खुल्यो । शनिबार मात्रै दिल्लीबाट भण्डारी र उनका सहयोगी समातिए ।

यो समूहले काठमाडौं वरपरका जिल्लाका सोझासिधा तथा गरिब व्यक्ति लक्षित मिर्गौला तस्करीको धन्दा चलाएको प्रहरीको दाबी छ ।

‘एउटा किड्नी दिँदैमा मानिस मर्दैन, स्वास्थ्यमा कुनै असर गर्दैन र ६ लाखसम्म पाउँछौं’ भन्दै प्रलोभनमा पारेको देखिएको छ । त्यसका लागि संगठित रूपमा भण्डारीले नै नेपाल र भारतमा टिम परिचालन गर्ने गरेको देखिएको छ ।

मिर्गौला दिने मानिस खोजेवापत ५० हजार रुपैयाँसम्म दिने गरेको पाइएको छ । मिर्गौला दिने व्यक्तिलाई सुरुमा दिल्लीमा लाजपत नगरस्थित कस्तुरवा निकेतनस्थित एउटा होटेलमा राख्ने गरेको पाइएको छ ।

त्यसपछि विभिन्न अस्पताल, क्लिनिकमा कार्यरत एजेन्ट, अस्पतालका कर्मचारी र डाक्टरहरूसँगको समन्वयमा मिर्गौला लिने र दिनेको स्याम्पल परीक्षण गर्ने गरेको देखिएको अनुसन्धान अधिकृत बताउँछन् ।

मिर्गौला दिन तयार भएका मानिसहरूलाई अलगअलग स्थानमा राखी होटेलमा बसेकै स्थानमा अस्पतालका कर्मचारी आएर ब्लड स्याम्पल लिने गरेको अनुसन्धानबाट खुलेको छ ।

सबै कुरा म्याच भएपछि मिर्गौला निकाल्ने व्यक्तिको आँखामा पट्टी लगाई गाडीमा राखेर घुमाउँदै अज्ञास्थलमा लैजाने देखिएको छ । यसबाट प्रहरी र मिर्गौला दिने स्वयं व्यक्तिलाई ठाउँको बारेमा केही जानकारी नहोस् ।

त्यसपछि इन्जेक्सन लगाई बेहोस पारेर अस्पताल पुर्‍याउने र मिर्गौला झिक्ने आपराधिक शैली देखिएको प्रहरीको भनाइ छ । मिर्गौला निकालिसकेपछि केही दिनमै नेपाल ल्याएर उनीहरूलाई छाड्ने गरेको प्रहरीको भनाइ छ ।

मिर्गौला तस्करीका १४ मुद्दा

स्थापना भएयता पछिल्लो सात वर्षमा ब्युरोले ९ वटा मिर्गौला तस्करीको मुद्दा चलाएको छ । पहिलो पटक २७ असोज २०७६ मा अवैध अंग प्रत्यारोपण भन्दै निदान हस्पिटल पुल्चोकमा मिर्गौला प्रत्यारोपण गरेको घटनामा ब्युरोले मुद्दा चलाएको थियो ।

त्यसयता अहिलेसम्म ९ वटा मुद्दा चलेको ब्युरोको रेकर्डमा छ । यो पछि १६ असार २०७९ मा नेपालबाट भारत लगि मिर्गौला तस्करी गरेको घटनामा मुद्दा चलाइएको थियो । यसको एक महिनापछि २२ साउन २०७९ मै भारतको कलकत्तामा लगेर मिर्गौला तस्करी गरेको घटनामा पनि ब्युरोले मुद्दा चलाएको थियो ।

९ भदौ २०८१ मा कलकत्ताकै मुकन्दपुरमा लगेर मिर्गौला तस्करी गरेको बारेमा पनि मुद्दा चलेको ब्युरोको तथ्यांकमा उल्लेख छ । मुकन्दपुरकै अम्री अस्पतालमा लगेर मिर्गौला तस्करी गरेको घटनामा २४ भदौ २०८१ मा मुद्दा चलाइएको थियो ।

त्यसपछि अहिले पक्राउ परेका सात जनाविरुद्ध नै चारवटा छुट्टाछुट्टै उजुरी परेको मुद्दा दर्ताको चरणमा रहेकाले ब्युरोबाट मुद्दा चल्ने संख्या ९ पुग्ने निश्चित छ ।

ब्युरो बाहेक अन्य चार ठाउँबाट पाँचवटा मुद्दा चलेको पाइएको छ । जसमा १३ साउन २०७६ मा काठमाडौंबाट मिर्गौला तस्करी तथा किनबेचबारे मुद्दा चलेको थियो ।

त्यस्तै २९ भदौ २०७६ मा पर्साबाट मिर्गौला तस्करीबारे मुद्दा चलेको पाइएको छ ।१६ फागुन २०७७ मा रुपन्देही, २७ वैशाख २०७८ मा सप्तरी र १८ फागुन २०७८ मा काठमाडौंबाट गरी ब्युरो बाहेक अन्य ठाउँबाट पाँचवटा मुद्दा चलेको छ ।

योसँगै समग्र देशभर भने पछिल्लो सात वर्षमा मिर्गौला तस्करीका १४ वटा मुद्दा चलेको छ ।