दशैंमा सार्वजनिक यातायातलाई यसरी बनाउन सकिन्छ व्यवस्थित

दशैंको समयमा काठमाडौंबाट बाहिर जाने मानिसको संख्या अत्यधिक हुन्छ । यो चाडमा एक साताको अन्तरालमा करिब १५ लाख मानिस काठमाडौंबाट बाहिरिन्छन् ।

गन्तव्यतर्फ जाने विकल्प हो, सार्वजनिक यातायात । तर, सार्वजनिक यातायातको क्षमता यति ठूलो संख्या सम्हाल्न पर्याप्त छैन । यो संख्या दशैंमा मात्र बढ्ने भएकोले दशैंकै लागि भनेर व्यवसायीहरूले बस थप्न पनि रुचाउँदैनन् । त्यो सम्भावना हुँदैन ।

अहिले सञ्चालनमा आएका सार्वजनिक बसले दैनिक ४०–५० हजार यात्रु लिएर जान सक्छ, तर माग दिनमा लाखौंको हुन्छ । यसले गर्दा यात्रुहरूले लामो समय उभिएर, ओभरलोड गरिएको गाडीमा यात्रा गर्नुपर्छ । यसले यात्रा असुविधाजनक र असुरक्षित बनाउँछ । सडकको अवस्था पनि खराब हुन सक्छ ।भत्किएका सडक, पहिरो, खाल्डाखुल्लीले जोखिम थप्छ ।

समाधान के त ?

समस्या समाधानका लागि अलिकति ‘आउट अफ द बक्स’ सोच आवश्यक छ । दशैंको समयमा मात्रै नयाँ बस किन्ने सम्भावना छैन । तर, नेपाल प्रहरी, आर्मी, सरकारी निकाय र निजी स्कुल–कलेजका बसहरूलाई प्रयोग गरेर यातायात व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ ।

यी बसको सवारी सुरक्षा र चालकको दक्षता जाँच गरेर प्रयोग गर्न सकिन्छ । न्यूनतम शुल्क लिएर यिनीहरूलाई सार्वजनिक यातायातसँग जोड्न सकिन्छ । यसरी यात्रुहरूको संख्यालाई आवश्यकतानुसार व्यवस्थित गर्न सकिन्छ ।

यात्रा असुविधाजनक हुँदा पर्ने प्रभाव

यात्रा असुविधाजनक हुँदा केवल शारीरिक समस्या मात्र होइन, सामाजिक र मानसिक असर पनि पर्छ । उदाहरणका लागि, काठमाडौंमा बस्ने श्रीमान–श्रीमती, माइत–ससुराली जान चाहने परिवारहरू टिकट नपाउँदा दशैं मनाउन नसक्ने अवस्थामा पुग्छन् ।

यसले परिवारमा असहमति, मानसिक तनाव र सामाजिक चिन्ता निम्त्याउँछ । सार्वजनिक यातायातको अभावले टिकटको पहुँचमा भेदभाव र ब्ल्याकमेलिङको समस्या पनि उत्पन्न हुन्छ । चिनजान नभएको यात्रुले टिकट पाउन गाह्रो हुन्छ भने, परिचितलाई प्राथमिकता दिइन्छ ।

डिजिटल व्यवस्थापनको आवश्यकता

डिजिटल माध्यमबाट टिकट बुकिङ र व्यवस्थापन गर्दा यात्रुहरूको झन्झट कम गर्न सकिन्छ । घरमै बसेर टिकट बुक गर्न सकिन्छ, लाइनमा लामो समय बस्नुपर्ने अवस्था कम हुन्छ । तर डिजिटल पहुँच नभएका वा प्रविधि प्रयोग गर्न असमर्थ यात्रुहरूका लागि अझै चुनौती रहन्छ ।

सम्भावित अन्य समाधानका उपाय

– सरकारी, निजी र स्कुल÷कलेजको बस प्रयोग गरेर सवारी क्षमता वृद्धि गर्न सकिन्छ ।

– दक्ष चालक र सुरक्षित सवारी जाँच सुनिश्चित गर्न सकिन्छ ।

– टिकट बुकिङ डिजिटल माध्यमबाट व्यवस्थित गर्न सकिन्छ ।

– कार्यालयहरूले दशैंको समयमा छुट्टै छुट्टी तालिका बनाएर यात्रा चाप कम गर्न सकिने सम्भावना छ ।

– फूलपातीदेखि विदाको अवधिमा यात्रुहरूलाई व्यवस्थित रुपमा बाहिर पठाउने योजना बनाउन सकिन्छ ।

यसरी व्यवस्थित तयारी भएमा दशैंको यात्रा सुरक्षित, रमाइलो र तनावमुक्त बन्न सक्छ । अन्यथा, रमाइलो मान्न जाने क्रममा यात्रुहरूले कोचाकोच, ओभरलोड, सडक दुर्घटना र मानसिक तनाव भोग्न बाध्य हुन्छन्।