मधुमेह छ ? आँखा जचाउनुस्

मधुमेह छ ? आँखा जचाउनुस्

२८ कात्तिक, काठमाडौं । तपाईं मधुमेह (सुगर)बाट पीडित हुनुहुन्छ ? यदि हुनुहुन्छ भने यसैको कारण तपाईंमा अन्धोपन हुनसक्छ । त्यसैले मधुमेह पत्ता लाग्नासाथ आँखा जचाउन विशेषज्ञहरु सुझाव दिन्छन् ।

रगतमा चिनीको मात्रा आवश्यकताभन्दा बढी हुने अवस्थालाई मधुमेह रोग अर्थात् डाएबिटिज भनिन्छ । यसलाई बोलिचालीको भाषामा चिनी रोग अर्थात् सुगर पनि भनिन्छ ।

मधुमेह एक दीर्घरोग हो । पहिलो प्रकारको मधुमेह बच्चामा र दोस्रो प्रकारको मधुमेह वयस्कमा देखिने गर्दछ । यसले शरीरका संवेदनशील अंगहरु, जस्तै- आँखा, मुटु, मिर्गौला, स्नायु (नसा) र खुट्टामा असर गर्दछ । त्यसैले मधुमेह पुष्टि हुनासाथ आँखा जाँच गराउन र त्यसलाई कन्ट्रोलमा राख्न चिकित्सकहरु सुझाव दिन्छन् ।

आँखाको पर्दा रोग विशेषज्ञ डा. रवा थापा भन्छिन्, ‘मधुमेहका विरामीहरुमा अन्य व्यक्तिको तुलनामा दुई गुणा बढी आँखाको समस्या देखिन्छ र अन्धोपनको सनस्या पच्चीसौं गुणा बढी हुन्छ । यसले आँखाको मुख्य दृष्टि भागमै असर गर्ने भएकाले धेरैमा अन्धोपन हुनसक्छ । त्यसैले सुगर देखिनासाथ आँखा जाँच गराइहाल्नुपर्छ ।’

मधुमेह र आँखाको सम्बन्ध

मधुमेहले आँखामा पार्ने असरलाई चिकित्सकीय भाषामा डाइबेटिक रेटिनोपेथी (डीआर) भनिन्छ । डायबेटिक रेटिनोप्याथी दृष्टिविहीन गराउने एक प्रमुख कारण हो ।

डाइबेटिक रेटिनोपेथीमा दृष्टि पर्दाका रक्तनलीहरुमा रक्तस्राब हुने र चिल्लो जम्ने हुन्छ । डायबिटिजले गर्दाखेरि आँखाको भित्री भाग पर्दामा असर गर्छ । रगतका नसामा असर गरेर आँखाको पर्दामा रक्तस्राब हुने, सुन्निने र रक्त सन्चारमा बाधा पुर्याउँछ । समयमा उपचार भएन भने पर्दा उप्किने/खुम्चिने हुन्छ । त्यसको पनि उपचार भएन भने जलबिन्दु हुब्न्छ । यी सम्पूर्ण कारणले गर्दा व्यक्ति अन्धो हुनसक्छ । तर समयमा पहिचान भएमा, समयमै उपचार भएमा तथा मधुमेह र रक्तचापलाई कन्ट्रोलमा राख्न सकिएमा भने अन्धोपन हुनबाट जोगाउन सकिन्छ ।

डा. थापाका अनुसार मधुमेहले आँखाको पर्दाको दृष्टि केन्द्रमै असर गर्ने हुँदा स्पष्ट नदेखिने हुन थाल्छ । आँखा धमिलो हुँदासम्म रेटिनामा धेरै नै क्षति पुगिसकेको हुन्छ । उपचारपछि पनि राम्रो दृष्टि फर्काउन गाह्रो हुन्छ । ‘डायबिटिक रेटिनोपेथीको लेजर पद्दतीबाट उपचार गर्दा दृष्टि गुम्नबाट बचाउन सकिन्छ तर दृष्टि पर्दामा पहिल्यै धेरै असर गरिसकेको छ भने दृष्टि पुनः फर्काउन खासै सकिंदैन,’ तिलगंगा आँखा अस्पतालकी डा. थापा भन्छिन् ।

अन्तर्राष्ट्रिय मधुमेह संघका अनुसार संसारभर ५३७ मिलियन मानिस मधुमेहबाट ग्रसित छन् । प्रत्येक १० जनामध्ये एक जनामा मधुमेह देखिएको छ । हरेक तीनमध्ये एक जना मधुमेहका बिरामीमा आफ्नो जीवनकालमा कुनै कुनै प्रकारको दृष्टिमा क्षति व्यहोर्नु परेको छ ।

नेपालमा पनि मधुमेहका विरामीको संख्या बढ्दो छ । डा. थापाका अनुसार नेपालमा १.५ मिलियन जनसंख्या यसबाट प्रभावित भएको अनुमान छ । शहरी क्षेत्रमा ४० वर्षभन्दा माथिका १९ प्रतिशत र ग्रामिण क्षेत्रमा २.५ प्रतिशतमा मधुमेह देखिएको डा. थापाको भनाइ छ ।

मधुमेह भएको २० वर्षमा पहिलो प्रकारको करिब सबै र दोस्रो प्रकारको मधुमेहमा करिब दुई तिहाइ बिरामीको आँखाको पर्दा अर्थात् रेटिनामा असर परिसकेको हुन्छ । आँखामा धेरै असर गरिसकेपछि मात्रै रोगबारे थाहा पाइने भएकाले उपचार गर्दा पनि राम्रोसँग दृष्टि फर्काउन सकिंदैन ।

लक्षण

डायबेटिक रेटिनोपेथी मधुमेहसँग अन्तरसम्बन्धित भएकाले मधुमेह अर्थात् सुगर रोगका लक्षणबारे जानकारी राख्नु जरुरी हुन्छ । मधुमेह रोग लागेमा छिटो छिटो भोक लाग्ने, छिटोछिटो पिसाब लाग्ने, मुख सुक्ने, शरीर आलस्य हुने, थकान महसुस हुने, घाउचोट निको नहुने जस्ता लक्षण देखिन्छ । यदि यस्तो भयो भने सुगर जाँच गराउनुपर्छ । मधुमेह रोगको पहिचान हुनासाथ वर्षमा कम्ति एक पटक आँखा जाँच गराउनुपर्ने चिकित्सकको भनाइ छ ।

तिलगंगा अस्पतालमा आँखाको समस्या लिएर आएका विरामीहरुमध्ये एक तिहाइमा मधुमेह पनि भएको पाइएको डा. थापा बताउँछिन् । त्यस्ता विरामीको अवस्था हेरेर भर्ना गरेरसमेत उपचार गराइएको उनको भनाइ छ ।

उपचारका लागि आएका धेरै विरामीलाई मधुमेहका कारण आँखामा असर पर्छ भन्ने जानकारी नै नभएको र जानकारी भएकाले पनि आँखा जाँच गराउन बेवास्ता गरेको पाइएको उनले बताइन् । यस्तो हुनुमा जनचेतनाकै कमी प्रमुख कारण भएको उनको निष्कर्ष छ ।

उपचार र खर्च

आँखाको पर्दा रोग विशेषज्ञ डाक्टर रवा थापा ।

दृष्टि कमजोर भएको समस्या लिएर कोही अस्पताल वा क्लिनिकमा गएमा आँखाको नानी फुलाउने औषधि प्रयोग गरी विशेषज्ञले दृष्टि पर्दा -रेटिना) जाँच गर्छन् । रोगको गम्भीरता अनुसार लेजर पद्दती, सुईको माध्यम र भिट्रियोरेटिनल शल्यक्रिया गरी तीन प्रकारले यसको उपचार गर्न सकिन्छ ।

डाइबेटिक रेटिनोपेथीको प्रारम्भिक अवस्थामा लेजर पद्धतिबाट उपचार गर्न सकिन्छ । यो विशेष किसिमको लाइट बिमले आँखाको पर्दामा गरिने एक प्रकारको उपचार हो । लेजरले मधुमेहको कारणले आँखाको पर्दामा देखिएको सुजन, रक्तस्राब र नयाँ रक्तनसाहरुको वृद्धिलाई कम गरी थप विगि्रनबाट जोगाउँछ ।

भिट्रियोरेटिनल शल्यक्रिया आँखाको पर्दा फाटेमा अथवा आँखाभित्र धेरै समयसम्म अत्यधिक रगत जम्मा भई लेजर गर्न नसकिने अवस्थामा शल्यक्रिया गरिन्छ ।

शल्यक्रिया गर्दा आँखाभित्र जमेको रगत सफा गरिन्छ र उप्केको पर्दालाई यथास्थितिमा राख्नका लागि गम्भीरता अनुसार ग्याँस अथवा तेल आँखाभित्रको पानीमा राख्नुपर्ने हुन्छ ।

डा. थापाका अनुसार डाइबेटिक रेटिनोपेगीको प्रारम्भिक उपचारमा २ देखि ५ हजार रुपैयाँसम्म र शल्यक्रिया गर्नुपर्ने अवस्थामा ३० हजार रुपैयाँसम्म खर्च हुन्छ । सुई लगाउनुपर्ने अवस्थामा एउटा सुईलाई ७ हजार रुपैयाँसम्म पर्छ र दुई/तीन पटक सुई लगाउनुपर्छ । यसमा स्वास्थ्य बीमाको सुविधा पनि लिन सकिन्छ ।

तिलगंगामा निःशुल्क आँखा परीक्षण

यसैबीच ‘मधुमेह सेवामा पहुँच बढाऔं’ भन्ने नाराका साथ विश्व मधुमेह दिवस आज विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाइँदैछ । मधुमेहले आँखामा असर पार्ने भएकाले तिलगंगा आँखा प्रतिष्ठानले कात्तिक २५ गतेदेखि मंसिर १ गतेसम्म साताव्यापी कार्यक्रम आयोजना गरेको छ ।

आँखामा असर सम्बन्धी सेचतना सप्ताहका रुपमा विशेष कार्यक्रमका लागि विश्व मधुमेह दिवस मनाइरहेको तिलगंगा आँखा प्रतिष्ठानका कार्यक्रम निर्देशक नवीन राईले जानकारी दिए ।

यस अन्तर्गत कात्तिक २५ गतेदेखि मंसिर १ गतेसम्म निःशुल्क आँखा परीक्षणको कार्यक्रम राखिएको छ । आज अस्पताल परिसरमा स्वास्थ्य शिक्षाको कार्यक्रम पनि आयोजना गरिएको छ ।

मधुमेहको आँखामा असर सम्बन्धी जनचेतना फैलाउनका लागि अस्पताल हाताभित्र जानकारीमुलक सामग्री वितरण, साइकल र्‍याली लगायतका कार्यक्रम पनि आयोजना गरिएको छ ।

आँखा मधुमेह
लेखक
अनलाइनखबर
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
Khusi chhu

खुसी

Dukhi chhu

दुःखी

Achammit chhu

अचम्मित

Utsahit Chhu

उत्साहित

Akroshit Chhu

आक्रोशित

प्रतिक्रिया

भर्खरै पुराना लोकप्रिय

फिचर

लगातार एन्टीबायोटिक औषधि खाँदा ज्यानै जाने जोखिम

लगातार एन्टीबायोटिक औषधि खाँदा ज्यानै जाने जोखिम

किमोथेरापीले महिनावारी रोकिन सक्छ ?

किमोथेरापीले महिनावारी रोकिन सक्छ ?

शरीरमा अक्सिजनको मात्रा कति हुनुपर्छ ?

शरीरमा अक्सिजनको मात्रा कति हुनुपर्छ ?

कोलोरेक्टल क्यान्सरको कारण र उपचार

कोलोरेक्टल क्यान्सरको कारण र उपचार

एचआईभीको उपचार गरे एड्सको अवस्थासम्म पुग्दैन

एचआईभीको उपचार गरे एड्सको अवस्थासम्म पुग्दैन

बदलिंदो मौसममा बच्चालाई भाइरल संक्रमणबाट कसरी बचाउने ?

बदलिंदो मौसममा बच्चालाई भाइरल संक्रमणबाट कसरी बचाउने ?