टीकापुरका जग्गा पीडित : उडायो सपना सबै हुरीले…

८ भदौ, टीकापुर (कैलाली) । पुर्ख्यौली सम्पत्ति र दुःख गरेर जम्मा गरेको लाखौं रुपैयाँ हालेर टीकापुर बजार क्षेत्रमा घडेरी किनेर घर बनाएर बस्ने सपना बुनेका एक दुई होइन, सयौं व्यक्तिहरू गिरोहको फन्दामा परेका छन् । लाखौं रुपैयाँ लगाएर किनेको जग्गा र बनाएको घर ११ वर्षदेखि रोक्का हुँदा उनीहरू समस्यामा छन् । त्यसमाथि अब त्यो सम्पत्तिको वैधतामै प्रश्न उठ्ने भएपछि उनीहरूले कानुनी चुनौती पनि सामना गर्नुपर्नेछ ।

अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले टीकापुर जग्गा प्रकरणमा प्रतिवादी बनाएर अदालतमा मुद्दा लैजाने तयारी गरेपछि उनीहरू झन् तनावमा छन् । आर्थिक लगानी डुब्ने मात्रै होइन, मुद्दा मामिलाको झमेलामा पर्नुपर्ने त्रासमा छन् उनीहरू ।

प्रेमप्रसाद भट्टराई

हाम्रो पहाड घर अछाम हो । हामी पाँच भाइ छौं । अछामबाट बसाइँ सरेर टीकापुर नगरपालिका वडा नं ९ मा बस्दै आएका छौं । म रोजगारीका लागि भारतको मुम्बईमा करिब २४ वर्ष जति बसें । हामी पाँच भाइले नै भारतको मुम्बई, पुनाका होटलमा काम गर्यौं, अहिले पनि गर्दैछौं ।

हामीले करिब दुई कठ्ठा जग्गा किनेर त्यसैमा घर बनाएर बस्दै आएका थियौं । हाम्रै आफन्तले सडकको सुविधा भएको अलि राम्रो ठाउँमा जग्गा पाइएको छ भनेपछि पहिलेको जग्गा बेचेर नयाँ ठाउँमा ११ पुस २०६७ मा ६ लाख ७० हजारमा जग्गा किनेका हौं । हाम्रो जग्गा आमा जलुदेवी जैसीको नाममा छ । पास गर्दा कम पैसा लाग्छ भनेपछि थैली चाहिं १ लाख ८० हजारको राखेको छ ।

जग्गा किनेर हामीले करिब ४५/५० लाख खर्च गरेर घर बनाएका छौं । जग्गा किनेको एक वर्षपछि ऋण लिएर केही व्यवसाय गर्नुपर्यो भनेर बैंकमा गयौं । बैंकले रोक्का गर्न मालपोतमा पठायो । मालपोतमा जाँदा त यो जग्गा त अख्तियारले छानबिनका लागि रोक्का राख्न निर्देशन दिएका कारण पहिलेदेखि नै रोक्का छ भन्ने थाहा पायौं ।

अख्तियारले के कारणले रोक्का राखेको होला भन्ने थाहा पाउन अख्तियारमा गएर बुझ्दा त नक्कली कागजपत्र बनाएर जग्गा किनबेच भएको आशंकामा छानबिनका लागि रोक्का राखेको भन्ने सुन्दा छाँगाबाट खसे जस्तै भयो ।

मैले त मालपोत कार्यालयबाटै रजिस्टे«शन पास गरेर लिएको जग्गा हो । मैले जग्गा किन्नु भन्दा पहिले कसले कसरी त्यो जग्गा लिएका थिए भन्ने मलाई थाहा हुने कुरा भएन । नेपाल सरकारको निकायबाट बकाइदा साथ रजिस्ट्रेशन पास गरेर लिएको जग्गामा शंका गर्ने कुरा पनि भएन ।

बुझ्दै जाँदा त्यो जग्गा समितिका पूर्व सदस्य सचिव गणेश रावल मार्फत शारदा बिष्ट हुँदै हामीसम्म आइपुगेको रहेछ । जग्गा फुकुवा गराउनका लागि मैले १९ असोज २०७८ मा अख्तियारमा निवेदन दिएँ । निवेदन दिएको दुई वर्ष हुन थाल्यो । तर छानबिन नसकिएको भन्दै अख्तियारले अझै जग्गा फुकुवा गरिदिएको छैन ।

दुईदशक इन्डिया बसेर मजदुरी गरेको र पहाडको खेतबारी बेचेर जुटाएको पैसा लगाएर घडेरी किनेर घर बनाएको हो । हाम्रो २३ जनाको परिवार छ । हामी धेरै नै अन्यायमा परेका छौं । आर्थिक र मानसिक तनावमा छौं । हामीलाई न्याय दिलाइदिनुपर्यो ।

जनकबहादुर बिष्ट

मैले ७ कात्तिक २०६७ मा टेकबहादुर रावलसँग टीकापुरमा एक कट्ठा घडेरी ३ लाख ५० हजार रुपैयाँमा किनेको हुँ । नेपाल प्रहरीबाट सेवा निवृत्त हुँदा पाएको पैसा र पुरानो पुर्ख्यौली सम्पत्ति बेचेर यो घडेरी किनेको हुँ ।

घडेरी किनेको करिब तीन वर्षपछि २०७० सालमा ऋण लिएर केही व्यवसाय गर्नुपर्यो भनेर बैंकमा गएँ । बैंकले जग्गा रोक्का गराउन मालपोतमा पठायो । मालपोतले रोक्का गर्ने क्रममा मोठ भिडाउँदा त यो जग्गा पहिलेदेखि नै अख्तियारले रोक्का राखेको छ भन्ने थाहा पाएँ ।

के कारणले रोक्का राखेको होला भनेर बुझ्दै जाँदा टीकापुर नगर विकास समितिका केही पदाधिकारी र कर्मचारी मिलेर नक्कली कागजपत्र बनाएर जग्गा आफन्तको नाममा लिएको र आफन्तहरूबाट बिक्री हुँदै मसम्म आइपुगेको भन्ने सुनें । बुझ्दै जाँदा म जस्ता सयौंको जग्गा अख्तियारले रोक्का राखेको रहेछ ।

नेपाल सरकारको जग्गा सम्बन्धी अभिलेख राख्ने आधिकारिक निकाय मालपोतबाट सरकारले तोकेको राजस्व समेत तिरेर बकाइदा रजिस्ट्रेशन पास गरेर लिएको जग्गा हो मेरो । त्यो जग्गाका कागजपत्रहरू नक्कली हुन् वा होइनन् भन्ने थाहा पाउने निकाय मालपोत हो । नगर विकास समितिसँग मेरो कुनै सरोकार नै छैन ।

मलाई मालपोत कार्यालयले बकाइदा लालपुर्जा दिएको छ । अख्तियारले छानबिन गरेका कारण केही दिन जग्गा रोक्का भए पनि मेरो जग्गा सरकारले जफत नै गर्ला जस्तो लाग्दैन ।

टीकापुर नगर विकास समितिको जग्गामा मिलेमतो गरेर घोटाला गर्ने उपर छानबिन गरेर दोषी माथि कडा कारबाही गर्नुपर्छ । छानबिनको नाममा सर्वसाधारणलाई दुःख दिने काम गर्नुहुँदैन । मलाई पनि अख्तियारले बयानका लागि बोलाएको थियो । म गएर बयान पनि दिएँ । बयानका क्रममा मलाई १२/१३ वटा प्रश्न सोधिएको थियो । मैले थाहा पाएको र भएका कुरा अख्तियारको बयानमा पनि भनेको छु ।

१० वर्षदेखि जग्गा रोक्का हुँदा तनावमा छु । घर पनि बनाउन सकेको छैन । टहरो मात्रै बनाएको छु । अहिले बिक्री गर्यो भने त्यो जग्गाको मूल्य १६/१७ लाख पर्ला । मेरो जस्तै रोक्का भएका घडेरी १५० वटा छन् भन्ने सुनेको छु ।

सरकारले सुकुम्बासीहरूलाई निःशुल्क जग्गा दिइरहेको छ । हामीले त बकाइदा मालपोतबाट पास गरेर किनेको हो । यसमा हामीलाई कुनै दुःख हुनुहुँदैन भन्ने मेरो भनाइ छ ।

उदय चलाउने

मेरो पहाड घर अछाम हो । म १५ वर्षदेखि भारतको गुजरातमा बस्छु । खाना बनाउने, चौकीदारी गर्ने, गाडी धुने काम गर्छु । टीकापुर नगरपालिका वडा नं १ मा जग्गा किनेको ७ वर्ष भयो । मैले ब्लक नं १० मा रेखा आचार्यसँग ६ लाखमा १ कट्ठा घडेरी किनेको हुँ । त्यही जग्गामा करिब २०/२२ लाख खर्च गरेर घर बनाएको छु ।

अहिले साथीभाइले तेरो जग्गा अख्तियारले रोक्का राखिदिएको छ, जग्गा किनाउने दलाल र जग्गाधनी मिलेर ठगेछन् भनेपछि म तनावमा छु । म इन्डिया बस्ने मान्छे, टीकापुरको जग्गामा के कस्तो लफडा छ भन्ने मलाई थाहा भएन । इन्डियामा मिहिनेत गरेर कमाएको पैसाले जग्गा किनेको हुँ ।

मालपोतबाट पास गरेर लिएको हुँ । मालपोतले लालपुर्जा पनि दिएको छ । अख्तियारले रोक्का राखेपछि के हुन्छ, अब मैले के गर्नुपर्छ भन्ने पनि थाहा छैन । दशैंको बेला घर आउँछु र थप बुझ्न अख्तियारको अफिस जानुपर्ला भन्ने सोचेको छु ।

शिव यज्ञ मगर

मैले २०६६ सालमा ४ लाख रुपैयाँमा मानबहादुर खत्रीसँग टीकापुर नगरपालिका वडा नं १ मा रहेको १ कट्ठा जग्गा किनेको हुँ । त्यो जग्गा समितिबाट पहिले कसले खरिद गर्यो भन्ने पनि मलाई थाहा छैन ।

मलाई थाहा भएको कुरा मैले मानबहादुर खत्रीबाट खरिद गरेको हुँ । त्यही जग्गा २० लाखमा किन्ने ग्राहक आएपछि बैना समेत बुझिसकेको थिएँ । जग्गा पास नै गरि दिनुपर्यो भनेर मालपोतमा पुग्दा आफ्नो जग्गा रोक्का भएको थाहा पाएँ ।

के कारणले रोक्का भएको होला भनेर बुझ्दै जाँदा त्यो जग्गा सुरुमा समितिबाट खरिद गर्दा नै बदमासी भएको र छानबिनका लागि अख्तियारले ११ साउन २०६९ देखि रोक्का गरेको थाहा पाएँ । जग्गा रोक्का भएपछि यो कारणले जग्गा रोक्का भएको हो भन्ने जानकारी अख्तियार वा मालपोतले दिनुपर्ने हो तर हामीलाई कुनै जानकारी नै दिइएन ।

थाहा नभएकै कारण रोक्का भएको जग्गा झुक्याएर बिक्री गर्न खोजेको जस्तो देखियो । त्यस्तो हँुदा म आफैं लज्जित हुनुपर्ने अवस्था आयो ।

जग्गा रोक्का भएको १०/११ वर्ष बितिसक्यो । तर, अख्तियारले अझै छानबिन सकेको छैन । छानबिन नसकिएका कारण जग्गा अहिले पनि रोक्का नै छ । लामो समयदेखि जग्गा रोक्का हँुदा बैंकमा राखेर पैसा लिन र बिक्री गर्न पाएको छैन ।

अख्तियारले छिटोभन्दा छिटो छानबिन सकेर दोषीमाथि कारबाही गरेर जग्गा फुकुवा गर्ने वा के गर्ने हो टुंगो लगाइदिनुपर्छ । लामो समयदेखि जग्गा रोक्का हुँदा हामी धेरै समस्यामा छौं ।

किर्ते गरेर हामीलाई जग्गा बिक्री गर्नेहरूमाथि अहिलेसम्म कुनै कारबाही भएको छैन । पैसा तिरेर मालपोतबाट रजिस्ट्रेशन पास गरेर जग्गा किन्ने हामी जस्ता सिधासादा जनता मारमा छौं । त्यसतर्फ अख्तियार, सरकार र जनप्रतिनिधिहरूको ध्यान जानुपर्छ ।

आकाश शाही

३० कात्तिक २०५७ मा मैले रेशम चौधरीसँग एक कट्ठा जग्गा ३ लाख १५ हजारमा किनेको हुँ । रेशमले ४ कट्ठा जग्गा लिएका रहेछन् । त्यसलाई कित्ताकाट गराएर एक–एक कट्ठाको प्लट बनाएर बेचेका हुन् । मैले किनेको केही समय पछिसम्म पनि जग्गा रोक्का थिएन । एकपटक त्यही जग्गा राखेर सहकारीबाट ऋण समेत लिएको थिएँ ।

पछि जग्गा नै बेच्नु पर्यो भनेर किन्न चाहेको व्यक्तिसँग बैना पनि लिएको थिएँ । १६ लाखमा कुरा मिलेपछि पास गर्न भनेर मालपोत जाँदा जग्गा रोक्का रहेछ । बेच्न खोजेको जग्गा रोक्का हँुदा हामीलाई समस्या भयो । लिएको बैनामा पनि पैसा थपेर फिर्ता दिनु पर्यो ।

पछि बुझ्दै जाँदा टीकापुर विकास समितिबाट पहिलो पल्ट जग्गा लिने व्यक्ति र त्यतिबेला समितिमा रहेका केही मान्छेले बदमासी गरेर जग्गा किनबेच गरेको आशंकामा अख्तियारले छानबिन गर्न रोक्का गरेको भन्ने थाहा भयो ।

जग्गा रोक्का भएपछि हामीले रेशम चौधरीलाई भेटेर समस्या राख्न खोज्यौं तर सम्पर्क हुन सकेन । पछि टीकापुर घटना भयो । त्यसपछि सम्पर्क र कुराकानी भएको छैन । सोधपुछका लागि बोलाएपछि अख्तियारको सम्पर्क कार्यालय टीकापुरमा जाँदा मेरो जस्तै जग्गा रोक्का भएका धेरैसँग भेट भयो ।

मेरो जग्गा रोक्का भएको १० वर्ष हुन लाग्यो । लामो समयदेखि जग्गा रोक्का हुँदा समस्या भएको छ । हामीले त पहिलेको जग्गा धनीलाई पैसा तिरेर मालपोतबाट पास गरेर लिएको हो । अख्तियारले जति सक्यो चाँडो छानबिन गरेर दोषीलाई कारबाही गरेर हाम्रो जग्गा फुकुवा गरिदिए हुनेथियो । ठूलाबडाहरू उम्कने हामी जस्ता मर्कामा पर्ने अवस्था हुनुभएन ।

पदम सापकोटा

मैले २०६८ सालमा टीकापुर नगरपालिका वडा नं १ मा नामसरा देवी शाहसँग १ कट्ठा घडेरी ७ लाख रुपैयाँमा किनेको हुँ । मेरो जग्गामा दुवैतर्फ बाटो छ । जग्गा किनेको केही समयपछि मैले घर पनि बनाएँ । त्यसपछि घरजग्गा राखेर नवजीवन सहकारीबाट ५ लाख रुपैयाँ ऋण पनि लिएको थिएँ ।

मेरो कृषि फर्म पनि छ । अलि ठूलो कारोबार गरौं भनेर मैले ग्लोबल आईएमई बैंकबाट ऋण लिन प्रक्रिया अगाडि बढाएँ । बैंकका कर्मचारीहरूले धितो मूल्यांकन गरेर ५० लाखसम्म ऋण स्वीकृत हुनसक्छ भनेपछि सापटी खोजेर करिब ५ लाख रुपैयाँ जुटाएर सहकारीको ऋण चुक्ता गरें ।

ऋण लिन बैंकको चिट्ठी लिएर म जग्गा रोक्का राख्न मालपोत कार्यालय जाँदा मालपोतका कर्मचारीले जग्गा पहिल्यै रोक्का छ भन्दा म छाँगाबाट खसे जस्तै भएँ । मेरो योजना चकनाचूर भयो ।

सहकारीको पैसा चुक्ता गर्न साथीभाइसँग लिएको ऋण सापटी तिर्न समेत मुस्किल भयो । रोजगारीका लागि किन विदेश जाने आफ्नै देशमा केही गरौं भन्ने चाहना पनि पूरा भएन ।

जग्गा रोक्का हुँदा म लगायत धेरै समस्यामा छौं । मैले जग्गा किन्नु भन्दा पहिले क–कसले बदमासी गरे भन्ने मलाई थाहा हुने कुरा भएन । मालपोत कार्यालयबाट रजिस्ट्रेशन पास गरेर किनेको हो ।

जग्गा किन्दा मालपोतलाई विश्वास नगरेर कसलाई गर्ने ? अब अख्तियारले छिटोभन्दा छिटो छानबिन सकेर रोक्का गरेको जग्गा फुकुवा गरिदिनुपर्छ ।

छानबिन गर्दै जाँदा मेरो जग्गा जफत हुने अवस्था आयो भने पनि मैले अहिलेको चलनचल्तीको मूल्य पाउनुपर्छ । यदि चलनचल्तीको मूल्य नपाउने हो भने हामी पीडितहरू एकजुट भएर आन्दोलनमा जानुको विकल्प छैन ।

(टीकापुर विकास समितिबाट नक्कली कागजात पेश गरेर वा मिलेमतोमा निर्णय गरेर जग्गा लिई अरूलाई बिक्री वितरण गर्नेहरूबाट पीडित सर्वसाधारणसँग पत्रकार कृष्ण अधिकारीले गरेको कुराकानीमा आधारित ।)