२०८१ जेठ ७ गते ९:१७ 
नेता, नाम नै काफी छ । अर्थात जसले नेतृत्व गर्छ, जसले अगुवाइ गर्छ ऊ नेता । चराचर जगत वा प्रकृतिको नियम नै के छ भने नेतृत्व उसैले गर्न सक्छ, जो मानसिक र शारीरिक रुपमा तगडा छ । चाहे तपाईं बाघको बथानमा हेर्नुहोस् वा माहुरीको झुन्ड, त्यहाँ तगडाले नेतृत्व गर्छ ।
तर, हामीलाई कसले नेतृत्व गरिरहेको छ ?
यसको जवाफ तपाईं-हामी सबैसँग छ । नेताहरुको बोली–व्यवहार हेर्दा यस्तो लाग्दैन कि, उनीहरु मेन्टल वेलबिइङ अर्थात मानसिक तन्दुरुस्त छन् ।
यो नेता चाहिं कति माइन्डफुलनेस, कति शान्त, कति धैर्यवान छन् भन्ने मैले देखेको छैन । किनभने उनीहरु त जतिबेला पनि गाली गरिरहेका हुन्छन्, कराइरहेका हुन्छन्, आरोप लगाइरहेका हुन्छन्, हतार गरिरहेका हुन्छन् ।
कुनै तामझामविना एउटा विद्यालयमा गएर बालबालिकासँग संवाद गरिरहेको, कुनै खेतमा गएर किसानसँग वातचित गरिरहेको, लामो समयसम्म ड्युटी गरिरहेका प्रहरीसँग भलाकुसारी गरिरहेको दृश्य पटक्कै देखिदैन । किन ?
किनभने उनीहरु सकारात्मक र रचनात्मक छैनन् । यो स्थितिमा रहनु नै मानसिक रुपमा अस्वस्थ हुनु हो । हतारो, अधैर्य, रिस, आवेग, वदलाको भावना मानसिक विचलनको नतिजा हो । हाम्रा नेताहरु उन्मुक्त हाँसिरहेका, कुनै सामाजिक काममा निस्फिक्री खटिरहेका, मनोरञ्जन लिइरहेका देखिंदैन । कतै बाढी पीडितकहाँ वा कुनै विपद् परेका ठाउँमा जाँदा पनि उनीहरु हेलिकप्टरमा जान्छन् । भाषण गर्छन् । फूल र खादा लगाउँछन् ।
यसले उनीहरुको दुई किसिमको मनोदसा उजागर गर्छ ।
एक त, उनीहरु हतारमा छन् । अर्को चाहिँ, असुरक्षित महसुस गरिरहेका छन् । त्यसैले त बाढी पीडितकहाँ पुगेर उनीहरु दुःखसुखको साझेदार बन्दैनन्, बरु राजनीतिक भाषण गर्छन् । कसरी भोट ल्याउने, कसरी सत्ता जोगाउने भन्ने भयांकर पिरलो छ उनीहरुलाई ।
केही समयअघि मैले टेलिभिजनमा हेरें, भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा एकजना नेता गएका रहेछन् । उनी हेलिकप्टरबाट झरे । विपद्मा परेकालाई उनले साथसहयोग गर्नुपर्नेमा उल्टै उनीहरुबाट खादा ग्रहण गरिहेका थिए । उनले लगाएको लुगा पनि सुखदुःख साट्न गए जस्तो देखिदैनथ्यो ।
खासमा त राज्य प्रमुखले कुनै विपतमा परेको ठाउँमा जाँदा उनको पहिरन शैली, उनको बोलीले पनि धेरै राहत दिनुपर्ने हुन्छ । त्यसले आशा, भरोसा दिइरहेको हुन्छ । काम गर्ने स्वयम् सेवकलाई उत्साहित बनाउनुपर्ने हुन्छ । तर, त्यस्तो देखिएन । मलाई लाग्यो, ती नेताको मनोदशा कस्तो होला ?
यही कुरा विदेशमा हेर्दा फरक देखिन्छ । मैले धेरै समय जापानमा बिताएँ । सन् २०११ को महाभूकम्पमा म जापानमै थिएँ । त्यसबेला जापानको राज्य प्रणालीले जनतासँग जुन किसिमको साथ सहयोग साझेदार गर्यो, त्यो एकदमै उत्साहित गराउने किसिमको थियो । त्यहाँका प्रधानमन्त्रीले प्रभावित जनताको क्याम्प-क्याम्पमा पुगेर घुँडा टेकेर कुरा गरिरहेको, उनीहरुको अगाडि हात जोडेर कुरा सुनिरहेको दृश्यले त्यहाँका स्वयम् सेवक, उद्वारमा खटिएका आर्मी-पुलिसलाई उत्साह एवं प्रेरणा जगाइदियो ।
राजनेता भनेको त्यस्तो हुनुपर्छ । उनीहरुलाई हेर्दा वा सुन्दा पनि हामी मानसिक रुपमा खुसी र शान्त हुन सक्नुपर्छ । हाम्रा बालबच्चाले पनि उनीहरुलाई आइडल बनाउन सक्नुपर्छ ।
सधैंभरी घृणा मात्र गर्ने, घोचपेच गर्ने, खिसिट्युरी गर्ने, आफ्ना कार्यकर्ताबाट चिल्लोचाप्लो कुरा मात्र सुन्ने जुन मनोवृत्ति देखिन्छ, त्यसले हाम्रा नेताहरुको मानसिक स्वस्थ ठीक छ भन्दैन । उनीहरुको मानसिक र भावनात्मक स्वास्थ्यमा सुधार गर्नुपर्ने अवस्था छ ।
हाम्रा नेताहरु भिडबाट निर्देशित छन् । उनीहरु भिडले के मन पराउँछन् भन्ने चिन्तामा हुन्छ । हितलाई हेरेरे होइन, भीडलाई हेरेर बोल्ने प्रवृत्ति हुन्छ । यसलाई हामी प्रोशोसल क्यारेक्टर भन्छौं ।
यो आत्मकेन्द्रित व्यक्तिहरुमा देखिने प्रवृत्ति हो, जो आफ्नो स्वार्थका लागि बढी घोत्लिने गर्छन् । मनोविज्ञानको भाषामा यसलाई सेल्फ सेन्टर पर्सनालिटी भन्न सकिन्छ ।
यस्तो व्यक्तित्व भएको मान्छे जहिले पनि आफूलाई केन्द्रमा राख्न रुचाउँछन् । जब उनीहरु केन्द्रमा हुँदैनन्, तब विचलित हुनपुगछन् । यही मोडमा पुगेपछि उनीहरु अरुलाई आक्रोस पोख्ने, गाली ओकल्ने, घृणा गर्ने हुन्छन् । राम्रा काममा पनि आलोचना मात्र गर्ने हुन्छन् । हेर्दै छुचो खालको ।
कुनै पनि नेताको भाषण सुनौं । भाषण त वास्तवमा कला हो नि । तर, त्यहाँ कला होइन आक्रोश हुन्छ । उनीहरुको स्वरको आरोह-अवरोह, शब्द चयनले मान्छेलाई मोहित गर्दैन । भाषण सुनिरहुँ लाग्दैन । त्यसमा कुनै किसिमको आनन्द र प्रभाव हुँदैन ।
नेताहरु भनेको त युद्ध हारेर फर्कदै गरेका सेनालाई पनि युद्ध जित्न प्रेरित गर्ने वाक क्षमता हुनुपर्ने भनिन्छ नि । तर, हाम्रा नेताहरुको भाषण सुन्दा त मान्छेको रक्तचाप बढ्न थाल्छ । निरासा बढ्नसक्छ ।
वास्तवमा नेता भनेको त आइडल हो नि । उसका कार्यकर्ताका लागि मात्र नभई आम मान्छेका लागि पनि ।
प्रत्येक दिन पत्रपत्रिका, अनलाइनको फ्रन्ट पेजमा, रेडियो-टिभीको मूख्य समाचारमा, सामाजिक सञ्जालमा उनीहरु नै छाइरहेका हुन्छन् । यसरी हामीले बिहान उठ्नसाथ देखिने, सुनिने मान्छे नेता हाम्रो आइडल हुनुपर्ने हो ।
मान्छेहरुले उसको कुरालाई पत्यायोस्, उसको शैलीलाई अनुसरण गरोस्, उसको विचारलाई आफ्नो आदर्श बनाओ्स् । तर, त्यस्तो देखिंदैन ।
किनभने हाम्रा नेताहरु गाली गर्न र आफूलाई सफाइ दिनमै तल्लिन हुन्छन् । आक्रोश, गाली, हतारोमै उनीहरुको दिन बितिरहेको हुन्छ । उनीहरुको मेन्टल कन्डिसन कस्तो छ भनेर भनिहाल्न त सकिंदैन । तर, मेन्टल वलनेसचाहिँ त्यती राम्रो छैन भनी ठोकुवा गर्न सकिन्छ ।
हाम्रा नेताहरु त्यति रचनात्मक र सकारात्मक देखिंदैन । चाहे त्यो नीति बनाउने कुरामा होस्, योजना बनाउने कुरामा होस्, विकासको कुरामा होस् रचनात्मक देखिंदैन ।
हाम्रा नेताहरु हाइकिङ गएको, सिनेमा हेरिरहेको, समाजसेवामा सहभागी भइरहेको, जिम गइरहेको, परिवारसँग समय बिताइरहेको दृश्य एकदमै कम देखिन्छ । हिँड्दा मान्छेसँग पनि डराए जस्तो देखिन्छ । अगाडि पछाडि सुरक्षा गार्ड राखेर हिँड्छन् ।
नेताहरुको पनि आफ्नो जीवन छ, परिवार छ, छोराछोरी छ, आमाबुवा छन्, समाज छ, इष्टमित्र छन् । त्यो कुरालाई पनि ख्याल गर्नुपर्ने हो । अहिले हेर्नुहोस् न, नेताहरुको छोराछोरी के कुरामा बदनाम भइरहेका छन् । यो भनेको उनको बुवा, आमाले राम्रो उदाहरण पेस गर्न नसकेर हो नि ।
हाम्रा नेताहरुले किन कुनै नयाँ आइडिया ल्याउँदैन, किन कुनै समस्याको सहज समाधान खोज्न सक्दैन, किन जनतालाई उत्साहित बनाउने कुरा गर्न सक्दैन ? किनभने उनीहरुले रचनात्मक क्षमता गुमाइसकेका छन् । व्यङ्ग्य, आलोचना, आरोप जस्ता प्रतिकुलत वातावरणमा बसिरहँदा उनीहरु मानसिक रुपले कमजोर भइसकेका छन् । उनीहरुसँग नयाँ विचार, कार्य क्षमता, दृढता पाइदैन ।
त्यही भएर हामीले आइडल नेता पाइरहेका छैनौं, यत्तिका वर्ष गुज्रिसक्दा पनि ।
(कुराकानीमा आधारित)
फोटो/भिडियो : शंकर गिरी/अनलाइनखबर
प्रतिक्रिया 4