बालबालिकालाई फ्लु खोप लगाइदिनैपर्छ ?

जाडोयाम सुरु भएसँगै रुघाखोकी, ज्वरो, निमोनिया संक्रमणको सम्भावना उच्च रहन्छ । प्रायः सबै उमेर समूहका मानिसहरू जाडोमा यी फ्लुबाट संक्रमित हुने गर्छन् । तर विशेषगरी बालबालिकामा यो सङ्क्रमणको जोखिम बढी हुन्छ ।

यस्तोमा यस्ता सङ्क्रमणबाट बालबालिकालाई जोगाउनका लागि फ्लु खोप दिन सकिन्छ । फ्लु (इन्फ्लुएन्जा) खोप एक अत्यावश्यक स्वास्थ्य उपकरण हो, जसले हरेक वर्ष लाखौं बालबालिकाको जीवनलाई सुरक्षित गर्न मद्दत गर्छ ।

फ्लु खोपले फ्लु भाइरसको विरुद्ध प्रतिरक्षा विकास गर्न मद्दत गर्छ । यो खोप विशेषगरी बालबालिका र रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर भएका व्यक्तिका लागि उपयोगी हुन्छ । फ्लु खोपका विभिन्न प्रकार छन्, जसमा सक्रिय (जीवित) र निष्क्रिय (मृत) भाइरसको प्रयोग गरिन्छ ।

यो किन दिइन्छ ?

फ्लु खोपको मुख्य उद्देश्य बालबालिकालाई फ्लु संक्रमणबाट सुरक्षित गर्नु हो । फ्लु एउटा संक्रामक रोग हो, जुन सजिलैसँग फैलिन सक्छ र यसले गम्भीर स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउन सक्छ । खोपले ती समस्या जस्तै- निमोनिया, अस्पतालमा बस्ने अवस्था र अन्य जटिलताबाट जोगिन मद्दत गर्छ ।

फ्लु खोप बालबालिकाका लागि अत्यावश्यक छ, विशेषगरी विद्यालय जाने बालबालिका र ती जो सामाजिक गतिविधिहरूमा संलग्न छन् । यो खोपले उनीहरूको स्वास्थ्यको रक्षा गर्ने साथै संक्रामक रोगको चक्रलाई रोक्न मद्दत गर्छ ।

सूचकहरू

फ्लु खोप ६ महिना र सोभन्दा माथिका बालबालिकालाई दिन सिफारिस गरिन्छ । यी उमेरका बालबालिकालाई फ्लु सिजनको समयमा विशेष ध्यान दिनुपर्छ । फ्लु खोप लगाउँदा केही विशेष अवस्था अवश्य ध्यान दिनुपर्छ ।

– गम्भीर एलर्जी भएका बालबालिकालाई खोप दिनु हुँदैन ।

– हालको समयमा गम्भीर बिरामी भएका बालबालिकाले खोप लगाउनुअघि डाक्टरसँग परामर्श गर्नुपर्छ ।

यसले कसरी काम गर्छ ?

फ्लु खोपले शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीलाई फ्लु भाइरसको विरुद्ध लड्न सक्षम बनाउँछ । यसले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई भाइरसलाई चिन्न र यसलाई नष्ट गर्न तयारी गराउँछ । खोप लगाउँदा शरीरले भाइरस विरुद्धका एन्टिबडीहरू उत्पादन गर्न थाल्छ, जसले भविष्यमा फ्लु भाइरसको संक्रमणबाट सुरक्षा दिन्छ ।

कहिले दिनुपर्छ ?

फ्लु खोप प्रत्येक वर्षको फ्लु सिजनको सुरुवातभन्दा पहिले, सामान्यतया अक्टोबर र नोभेम्बरको बीचमा दिन सिफारिस गरिन्छ । यो समय भाइरसको फैलावटमा कमी ल्याउन महत्त्वपूर्ण छ ।

मात्रा

फ्लु खोपको मात्रा बालबालिकाको उमेर र स्वास्थ्य अवस्थाको आधारमा भिन्न हुन्छ । सामान्यतया ६ महिनादेखि आठ वर्षसम्मका बालबालिकालाई पहिलो वर्षमा दुई डोजको खोप दिनुपर्ने हुन्छ । फ्लु खोप ६ महिना र सोभन्दा माथिका बालबालिकालाई हरेक वर्ष लगाउन सिफारिस गरिन्छ । हरेक वर्षको खोपले नयाँ प्रकारका भाइरसविरुद्ध सुरक्षा दिन्छ ।

खोप कुन महिना प्रभावकारी हुन्छ ?

अक्टोबरदेखि नोभेम्बरको बीचमा खोप लगाउनु सबैभन्दा प्रभावकारी समय हो । यो समय फ्लु सिजनको सुरुवातसँग मेल खान्छ र यसले बालबालिकालाई उच्च जोखिममा राख्नबाट जोगाउँछ ।

खोपको बारेमा अभिभावकले सोध्ने प्रश्न

मेरो बच्चालाई रुघाखोकी लागेको छ, के म उसलाई फ्लु खोप दिन सक्छु ?

– यदि बच्चामा हल्का रुघाखोकीका लक्षण मात्र छन् र उनी सामान्य रूपमा सक्रिय छन् भने डाक्टरको सल्लाहअनुसार खोप दिन सकिन्छ । तर यदि बच्चामा गम्भीर लक्षणहरू, जस्तै उच्च ज्वरो, गम्भीर खोकी, वा अन्य स्वास्थ्य समस्या छन् भने खोप दिनुअघि डाक्टरसँग परामर्श गर्नु महत्त्वपूर्ण छ । सामान्यतया, स्वास्थ्य सुधार भएपछि खोप लगाउन सिफारिस गरिन्छ ।

अन्य धेरै खोप त पहिल्यै लगाइराखेका छौं, तैपनि यो खोप लगाउनैपर्छ ?

– अन्य खोपले विभिन्न रोगहरूबाट सुरक्षा गर्छन्, तर फ्लु भाइरसबाट गर्दैन । फ्लु भाइरस प्रत्येक वर्ष बदलिन्छ र फ्लु खोपले हरेक वर्षको भाइरसको प्रकारबाट सुरक्षित गर्न मद्दत गर्छ, त्यसैले यो खोप लगाउनुपर्छ ।

अन्य खोपसँगै मेरो बालबालिकाले फ्लु खोप लगाएको छ कि छैन भनेर कसरी थाहा पाउन सकिन्छ ? 

– आफ्नो डाक्टरलाई सोध्न सकिन्छ र खोपको रेकर्ड हेर्न सकिन्छ । डाक्टरसँग नियमित खोप तालिका अपडेट गराउँदा पनि यसलाई पक्का गर्न सकिन्छ ।

खोप लगाउने दिनमा मेरो बालबालिकालाई नुहाउन वा खेल्न दिन हुन्छ ? 

– सामान्यतया, बालबालिकालाई नुहाउन र खेल्न दिन सकिन्छ । खोप लगाएपछि हल्का दुखाइ भएमा भने त्यस ठाउँलाई नराम्रोसँग घोट्न वा दबाब दिनु हुँदैन ।

बालबालिकालाई अन्य कुनै स्वास्थ्य समस्या भएमा खोप लगाउन मिल्छ ?

– यदि बालबालिकामा गम्भीर स्वास्थ्य समस्या छ भने खोप लगाउनुअघि डाक्टरसँग परामर्श गर्नु उचित हुन्छ ।

खोप लगाएको दिनमा बालबालिकालाई ज्वरो आउनु सामान्य हो ?

– सामान्यतया खोप लगाएको दिनमा हल्का ज्वरो वा दुखाइ हुनसक्छ । यसले भनेको खोपले काम गरिरहेको छ ।

यो खोपले बालबालिकाको रोग प्रतिरोधक क्षमतालाई कमजोर बनाउँछ ? 

– फ्लु खोपले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर बनाउने हैन झन् बलियो बनाउँछ ।  यसले शरीरलाई फ्लु भाइरसलाई चिन्न र त्यससँग लड्न सक्षम बनाउँछ ।

अन्य रोगहरूको खोप र फ्लु खोप एकै समयमा लगाउन मिल्छ ?

– अन्य रोगको खोप र फ्लु खोप अन्य खोपहरूसँग एकै समयमा दिन सकिन्छ । यसले कुनै असर गर्दैन ।

गर्भावस्थामा रहेका महिलाहरूले पनि फ्लु खोप लगाउनुपर्छ ? यसले शिशुमा असर गर्छ कि ?

– गर्भवती महिलालाई पनि फ्लु खोप लगाउन सिफारिस गरिन्छ । यसले शिशुमा कुनै नकारात्मक असर गर्दैन । बरु यसले आमा र जन्म पछिका शिशु दुवैलाई सुरक्षा दिन्छ ।

मेरो बच्चालाई पहिल्यै फ्लु भाइरसको सङ्क्रमण भएको छ भने खोप लगाउन आवश्यक छ ? 

– बालबालिकालाई पहिल्यै फ्लु संक्रमण भएको छ भने पनि खोप लगाउनुपर्छ । किनकि फ्लु भाइरस प्रत्येक वर्ष फरक हुन्छ । खोपले हालको वर्षमा फैलिरहेको नयाँ प्रकारको भाइरस विरुद्ध सुरक्षा दिन्छ ।

बालबालिकामा एलर्जी भए पनि फ्लु खोप लगाउन मिल्छ ? 

– साधारणतया एलर्जी भएका बालबालिकाहरूलाई पनि फ्लु खोप दिन सकिन्छ, तर गम्भीर एलर्जी भएका बालबालिकालाई खोप दिनुअघि डाक्टरसँग परामर्श लिनु उचित हुन्छ ।

खोप नलगाउँदा फ्लु संक्रमण जोखिम कत्तिको हुन्छ ?

– खोप नलगाउँदा बालबालिका फ्लु भाइरसको उच्च जोखिममा हुन्छन् । यसले गम्भीर स्वास्थ्य जटिलता निम्त्याउन सक्छ, विशेषगरी श्वासप्रश्वास समस्या भएका बालबालिकामा ।

फ्लु खोपको सुरक्षाको लागि कुनै वैज्ञानिक आधार छ ?

– थुप्रै अध्ययनहरूले फ्लु खोपले बालबालिकामा फ्लुको गम्भीरता र अस्पताल बसाइको सम्भावनालाई घटाएको प्रमाणित गरेका छन् ।

यो खोपको कुनै साइड इफेक्ट छ कि छैन ?  

– यो खोप पूर्णतया सुरक्षित छ । सामान्यतया साइड-इफेक्ट हल्का दुखाइ, थकान वा सानो ज्वरो हुनसक्छ । गम्भीर साइड-इफेक्ट दुर्लभै हुन्छन् ।

फ्लु खोपले बालबालिकाको वृद्धिमा असर पार्छ ?

– फ्लु खोपले बालबालिकाको वृद्धि विकासमा कुनै पनि नकारात्मक असर गर्दैन । साथै यसले मानसिक वृद्धिमा पनि कुनै असर गर्दैन ।

खोपको प्रभावकारिता कति प्रतिशत हुन्छ ?

– यो खोपले ४०-६० प्रतिशतसम्म प्रभावकारी रूपमा फ्लु रोक्न सक्छ । यद्यपि, यो गम्भीर लक्षण र अस्पताल बसाइको जोखिमलाई निकै घटाउँछ ।

फ्लु खोपको सम्पूर्ण जानकारी कहाँ पाउन सकिन्छ ?

– फ्लु खोपको बारेमा जानकारी डाक्टर, स्वास्थ्यकर्मी र विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनको वेबसाइटबाट पाउन सकिन्छ ।

खोप लगाउनुभन्दा पहिले खोपको बारेमा कुनै विशेष अनुसन्धान गर्नुपर्छ ?

– आफ्ना बालाबालिकालाई फ्लु खोप दिनुअघि खोपको बारेमा सम्पूर्ण जानकारी प्राप्त गर्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ । यसको बारेमा डाक्टरसँग परामर्श गर्नुपर्छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

बच्चालाई कस्तो अवस्थामा लगाउने टिटानस खोप ?  

यो पनि पढ्नुहोस

बच्चालाई खोप किन र कहिले लगाउने ?

यो पनि पढ्नुहोस

खोपले दादुरा निवारण गर्न सकिन्छ ?