डा. बालकृष्ण शाह भन्छन्-‘चार्डपर्वमा महिनावरी भएमा चिन्ता गर्नुपर्दैन’

तिहार धार्मिक तथा सामाजिक पर्व हो । तिहारमा माता लक्ष्मीको पूजाआजा गर्ने, गाई, गोरु, कुकुर, काग आदिको पूजा गर्ने । यमपञ्चकका पाँचै दिन कुनै न कुनै किसिमको पूजाआजा गरिन्छ । भाइटिका लगाइदिने गरिन्छ । यस्तो बेला शारीरिक रुपमा शुद्ध हुनुपर्ने धार्मिक मान्यता रहिआएको छ ।

धार्मिक विधी विधान गर्नुपर्ने यसबेला महिलाहरुलाई मासिक श्राव हुनसक्छ । हाम्रो समाजमा कतिपयले मासिक स्राव भएको अवधीलाई ‘नछुने’ भन्ने गरिन्छ । हुन त यो एक नियमित र प्राकृतिक प्रक्रिया हो । यद्यपि मासिक स्राव भएको बेला कतिपय धार्मिक कार्यमा सहभागी हुनुहुँदैन भन्ने विश्वास छ । के मासिक स्रावलाई पर सार्न सकिन्छ ? भन्ने सन्दर्भमा प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ डा. बालकृष्ण शाहसँग कुराकानी गरिएको छ ।

चार्डपर्वमा मासिक स्राव भए के गर्ने ?

जसरी दिसा र पिसाब हुनु सामान्य प्रक्रिया हो । ठ्याक्कै त्यस्तै हो, मासिक स्राव हुनु पनि । त्यसैले चार्डवर्पमा मासिक स्राव भएमा त्यसले कुनै बाधा पुर्‍याउँदैन ।

शारिरीक रुपमा परिपक्कता आए पछि मुख्यतया ईस्ट्रोजेन र प्रोजेष्ट्रोन हर्मोनले गर्दा पाठेघरको भित्रि तहमा आएको परिवर्तन र सो तह टुक्रिएको कारणले महिनावारी हुने गर्छ । महिनावारी हुनुका पछाडि हाईपोथालामस्, पिट्युटरी ग्रन्थी, अण्डास्य र पाठेघर सबैको आ-आफ्नै भूमिका रहेको हुन्छ । यो एक प्राकृतिक अवस्था वा प्रक्रिया हो भनेर यसलाई सामान्य रुपमा बुझ्नुपर्छ ।

मासिक स्रावलाई पर सार्न मिल्छ कि मिल्दैन ?

महिनावारीको कारण धेरै चिन्ता लिनु आवश्यक छैन । चार्डवर्पमा महिनावारी हुँदा असहज महसुष हुन्छ भने पनि सजिलै महिनावारी २-४ दिन पर सार्न सकिन्छ । यद्यपि महिनावारी सार्नु भन्दा पनि सफा रहनेमा ध्यान दिएकाे राम्रो हाे ।

कसरी ?

यस अवस्थामा महिनावरी हुने दिन भन्दा १-२ दिन अगाडि प्रोजेष्ट्रन चक्की प्रयोग गर्न सकिन्छ । प्रोजेष्ट्रोन ट्याब्लेट ५ मिलिग्रामको बिहान र बेलुका गरी २ पटक कम्तिमा २ दिन अगाडिबाट शुरु गरेको राम्रो हो । प्रोजेष्ट्रोन चक्की नपाएको अवस्थामा परिवार नियोजनका लागि प्रयोग गरिने खाने चक्की पिल्स सेवन गर्दा पनि हुन्छ । पिल्समा पनि ईस्ट्रोजेन र प्रोजेष्ट्रोन हर्मोन हुने भएकाले यो प्रयोग गर्न सकिन्छ । पहिलेदेखि नै परिवार नियोजनका लागि पिल्स खाईरहेको महिलाले महिनावारी पर सार्न खैरो चक्किको सट्टा पनि सार्नुपर्ने दिन सम्म सेतो चक्की नियमित खानु पर्छ । परिवार नियोजनका साधन प्रयोग गरिरहेको महिलाहरुले पनि महिनावारी पर सार्न मिल्छ ।

यसले कुनै नराम्रो असर गर्दैन ?

यस प्रक्रियाले त्यती धेरै वा दीर्घकालिन असर गर्दैन । तर यस्तो चक्की पटक पटक सेवन गर्ने, थोरै अवधि (२-४ दिन) मात्र प्रयोग गर्नाले महिनावारी अनियमित हुने तथा अन्य गडबडी हुन सक्छ । त्यसैले यस्ता चक्की पटक पटक २-४ दिन मात्र सेवन गर्नु भन्दा पुर्ण अवधि अर्थात २१ दिन नै खानु राम्रो हुन्छ ।