लुतो किन आउँछ ?

२०८० जेठ २६ गते १२:५१

डा. विकास पौडेल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ

छाला चिलाउने एक प्रकारको रोग हो लुतो । सार्कोपटेस स्काबी नामक कीटाणुको संक्रमणले हुने लुतो सबै उमेर समूहका मानिसलाई हुन सक्ने सरुवा रोग हो ।

लुतो सरसफाइमा उचित ध्यान नदिंदा आउने गर्छ । समय–समयमा ननुहाउने, समूहमा गुम्सिएर बस्ने, लुतो लागेको व्यक्तिको सम्पर्कमा रहनेहरुलाई यो रोग लाग्ने सम्भावना बढी हुन्छ । बच्चालाई लुतो भएमा आमालाई पनि सर्छ ।

लुतोका लक्षण

लुतो आउनेबित्तिकै यसले लक्षण देखाउँदैन । तीन–चार हप्तापछि शरीरका विभिन्न अंगको छाला चिलाउने हुन्छ । जस्तै, औंलाको काप, तल्लो पेट, नाइटोको वरिपरि, तिघ्रामा धेरै चिलाउँछ । त्यस्तै पुरुषलाई अण्डकोष र महिलालाई स्तनमा चिलाउने, बच्चाहरुलाई अनुहार, हत्केला र खुट्टामा चिलाउने र ठूल्ठूला फोकाफोका आउने गर्छ । वृद्धहरुलाई ढाडमा मसिनो दाना मात्र पनि आउने गर्छ । मुख्यतया साँझपख अत्यधिक चिलाउने गर्छ । त्यस्तै शरीरको विभिन्न भागमा स–साना रात राता बिबिरा पानीका फोका फोका देखापर्छ ।

त्यस्तै नचिलाउने लुतो पनि हुन्छ । यो कुष्ठरोग, प्यारालाइसिस, एचआईभी एड्स, नसासम्बन्धी रोग भएका, हातखुट्टा भाँच्चिएर लामो समय बेडरेस्ट रहेका तथा रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता कम भएका व्यक्तिलाई लाग्ने गर्छ । जसलाई क्रस्टेड लुतो भनिन्छ ।

यसमा लुतोमा जस्तै स–साना बिबिरा आउने हुन्छ तर नचिलाउने हुन्छ । चिलाए पनि एकदम कम चिलाउने हुन्छ । यसमा शरीरको हरेक अंगमा बाक्लो बाक्लो कत्ला आउने, हात तथा नङमा बाक्लो जिरा परेको हुन्छ । यो छालारोग विशेषज्ञलाई जाँच गराएर मात्र थाहा पाउन सकिन्छ ।

लुतोका जटिलता

छालामा समस्या हुने, चिलाएर घाउ हुने, पाक्ने, दाग बस्ने हुन सक्छ । लामो समयसम्म लुतो रहिरहेमा मिर्गौलामा समेत समस्या आउन सक्छ । अण्डकोषमा ठूल्ठूलो डल्लो बस्ने पनि जोखिम हुन्छ ।

निको हुन्छ कि हुँदैन ?

लुतो पूर्ण रुपमा निको हुने रोग हो । लुतो पूर्ण रुपमा निको हुन सामान्यतया करिब तीनदेखि चार हप्ता लाग्छ । पानीको फोका कम भए पनि चिलाउने समस्या भने अलि लामोसम्म हुन सक्छ ।

उपचार

लुतो पहिलो उपचार नै सरसफाइ हो । लुतो लागिसकेपछि सरसफाइमा अत्यन्त ध्यान दिनुपर्छ । जसले गर्दा लुतो अरुलाई नसरोस् । अर्को लुतोको धेरै औषधि बजारमा पाइन्छ खाने र लगाउने दुवै । लगाउने औषधि राति सुत्ने बेलामा लगाएर सुत्ने र भोलि बिहान राम्रोसँग नुहाउने र लगाएर लुगा सबै धोएर मात्र लगाउने गर्नुपर्छ । छालारोग विशेषज्ञको सल्लाह अनुरुप औषधिको प्रयोग गर्नुपर्छ । अत्यधिक चिलाएमा नचिलाउने औषधिको सेवन गर्न सकिन्छ । त्यस्तै घरमा एक जना सदस्यलाई लुतो लागेको छ भने घरका सबै सदस्यले उपचार गर्नुपर्ने हुन्छ । नभए यो रोग सर्ने सम्भावना बढी हुन्छ ।

लुतो लाग्नै नदिन के गर्ने ?

सरसफाइमा ध्यान दिने, लुतो लागेको व्यक्तिको सही उपचार गर्ने, लुतो लागेको व्यक्तिसँग टाढा रहने, लुतो लागेको व्यक्तिको लुगा नलगाउने, सँगै एउटै पलङमा नसुत्ने, यदि प्रत्यक्ष सम्पर्क भएमा लुगा फेरिहाल्ने र अन्य सामान राम्रोसँग धोएर मात्र प्रयोग गर्नुपर्छ । यदि घरको सदस्यलाई लुतो भएमा परिवारका सबै सदस्यले उपचार गर्नुपर्छ ।

(छाला तथा यौनरोग विशेषज्ञ डा. पौडेल पाटन अस्पतालमा कार्यरत छन् । उनीसँग अनलाइनखबरकर्मी रेणु त्वानाबासुले गरेको कुराकानीमा आधारित)

हट टपिक्स

अल्जाइमर

आयुर्वेद

इन्डोक्राइन (हर्मोन रोग)

एचआईभी

नेत्ररोग

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

बालरोग

मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)

मिर्गौला तथा मुत्र रोग

मुख तथा दन्त रोग

योग तथा प्राणायाम

हेपटाइटिस