गर्भावस्थामा थाइराइड बढ्दा शिशुमा कस्तो असर पर्छ ?

गर्भावस्थामा थाइराइड बढ्ने समस्याले धेरै महिलालाई सताएको पाइन्छ । गर्भावस्थामा थाइराइडको स्तर बढ्दा आमा र गर्भमा रहेको शिशुको स्वास्थ्यमा प्रतिकूल असर पर्छ । यसले भ्रूणको विकासमा असर गर्छ ।

गर्भावस्थाको थाइराइड गडबडी कति जटिल ?

गर्भावस्थामा थाइराइड गडबडी भएमा आमा र बच्चा दुवैका लागि जटिल अवस्था सिर्जना हुनसक्छ । शिशुमा शारीरिक तथा मानसिक विकास नहुने तथा शिशु पछि गएर सुस्त मनस्थितिको हुनसक्छ ।

आमामा प्रि-इक्लाम्पसिया (गर्भावस्थामा हुने उच्च रक्तचापको समस्या), समयभन्दा अगाडि प्रसूति पीडा लाग्ने, प्रसूतिमा धेरै रगत बग्ने, भ्रूणको तौल कम हुने वा मृत शिशु जन्मिन सक्छ ।

थाइराइडकै कारण गर्भको बच्चामा मस्तिष्कको विकास राम्ररी नहुने भय हुन्छ । बच्चामा ‘न्युरोलोजिकल डिसअर्डर’ सामान्य रूपमा भन्नुपर्दा दिमागी विकास रोकिनु वा सुस्त हुनु जस्तो समस्या देखिन सक्छ । जसले गर्दा बच्चाको वृद्धि विकासमा समेत समस्या हुनसक्छ । साथै बच्चामा कान नसुन्ने वा उचाइ कम हुने जस्ता समस्या आउन सक्छ । गर्भमा हुँदा अक्सिजनको कमी भई गर्भमा नै मृत्यु हुनसक्छ ।

थाइराइड गडबडी भएमा गर्भ नै नरहने समस्या पनि हुन्छ

थाइराइड हार्मोनको मात्रा बढी वा कम भएमा महिलाको महिनावारी गडबडी हुने, प्रजनन् क्षमता घट्ने वा कमजोर हुने र डिम्बाशयमा डिम्ब उत्पादन कम हुन्छ । यसले गर्भमा बच्चा बस्न गाह्रो हुन्छ । त्यसैले थाइराइड भएको शंका लागेमा जाँच गराई उपचार गर्नुपर्छ । समयमा उपचार नभएमा गर्भ नरहने जोखिम हुन्छ ।

गर्भावस्थामा हुने थाइराइडको लक्षण

गर्भावस्थामा थाइराइडको निदान गर्न गाह्रो हुनसक्छ । किनकि थाइराइडका केही लक्षणहरू प्रायः गर्भावस्थाका लक्षणहरूसँग मिल्दोजुल्दो हुन्छन् ।

गर्भावस्थामा महिलालाई दुई प्रकारको थाइराइडको समस्या हुनसक्छ । पहिलो हाइपोथाइराइडिज्म,  जसमा थाइराइड ग्रन्थीले आवश्यकता भन्दा कम थाइरोइड हार्मोन उत्पादन गरिरहेको हुन्छ । यो समस्यामा तौल बढ्ने, अत्याधिक थकान, कब्जियत, अत्याधिक जाडो, मांसपेशीमा दुखाइ र ध्यान केन्द्रित गर्न कठिनाइ जस्ता लक्षण देखिन्छन् ।

त्यस्तै हाइपरथाइराइडिज्ममा भने थाइराइड हार्मोन बढी उत्पादन हुन्छ । यस अवस्थामा धेरै गर्मी, थकान, बेचैनी, वाकवाकी, बान्ता, हात कप्ने,  वजन घट्ने वा बढ्ने र अनियमित मुटुको धड्कन जस्ता लक्षणहरू देख्न सकिन्छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

प्राकृतिक उपायबाट पनि निको हुन्छ थाइराइड ?

गर्भावस्थामा कति हुनुपर्छ थाइराइडको स्तर ?

गर्भावस्थाको समयमा सामान्यतया थाइराइड स्तर ०.४ देखि ४ मिली–इन्टरनेसनल प्रतिलिटर (एमआईयू/एल)  राम्रो मानिन्छ ।

गर्भावस्थाको पहिलो त्रैमासिकमा थाइराइडको स्तर ०.१ एमआईयू/एल भन्दा बढी हुनुहुँदैन । गर्भावस्थाको दोस्रो त्रैमासिकमा ०.२ एमआईयू/एल भन्दा कम र ३.० एमआईयू/एल भन्दा बढी हुनुहुँदैन ।

गर्भावस्थाको तेस्रो त्रैमासिकमा थाइराइडको स्तर ०.३ एमआईयू/एल भन्दा कम र ३.० एमआईयू/एल भन्दा बढी हुनुहुँदैन ।

गर्भको शिशुका लागि थाइराइड आवश्यक हुन्छ ?

गर्भावस्थाको पहिलो तीन महिनामा थाइराइड हार्मोनले बच्चाको मस्तिष्क र स्नायु प्रणालीको विकासको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छ । बच्चाले यो हार्मोन सालमार्फत प्राप्त गर्छ । तसर्थ, आमाको थाइराइड स्तर नियन्त्रण गर्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ । गर्भावस्थाको १२ औं हप्तादेखि बच्चाको आफ्नै थाइराइड ग्रन्थीले थाइराइड हार्मोन उत्पादन गर्न थाल्छ ।

गर्भावस्थामा हुने थाइराइडको जोखिमबाट बच्न के गर्ने ?

गर्भावस्थामा थाइराइडको समस्या देखिन सक्छ । तर यसको ख्याल गरिएन भने यसले गम्भीर रूप लिन सक्छ र यस्तो अवस्थामा गर्भवती महिला र बच्चा दुवैले समस्या भोग्नुपर्ने हुन्छ ।

गर्भावस्थामा थाइराइडका कारण हुने जोखिमबाट बच्न यसको समयमै र उचित उपचार गर्नुपर्छ । त्यसैले गर्भावस्थामा समय-समयमा थाइराइड जाँच गराउनुपर्छ ।

गर्भवती हुनुभन्दा अगाडि नै थाइराइडको चेकजाँच गराउनुपर्छ । पहिलेदेखि नै थाइराइडको समस्या भएकाहरूले औषधिको सेवन गरेर सामान्य अवस्थामा आइसकेपछि मात्र गर्भधारण गर्नुपर्छ ।

थाइराइडको समस्या भइहालेमा चिकित्सकको सल्लाहअनुसार औषधि सेवन गर्नुपर्ने हुन्छ । गर्भावस्थामा हर्मोनको आवश्यकता बढी हुनसक्छ, त्यसैले औषधिको डोज मिलाएर खानुपर्ने हुन्छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

‘गर्भावस्थामा थाइराइड भए शिशुलाई जोखिम हुन सक्छ’

यो पनि पढ्नुहोस

गर्भावस्थामा तनाव लिंदा शिशुलाई पर्न सक्छ असर